The Leningrad Rock Club (ή αλλιώς: Η Γέννηση του Rock and Roll στη Ρωσία)

Γράφει ο Γιώργος Μπιλικάς (Orfeus)
227 άρθρα στο MusicHeaven

Το Leningrad Rock Club (LRC) παραμένει μία από τις πιο σημαντικές αλλά λιγότερο συζητημένες σκηνές στην ιστορία της Rock μουσικής. Το Leningrad (Αγία Πετρούπολη σήμερα), ήταν το μέρος όπου γεννήθηκε πραγματικά η ρωσική εναλλακτική κουλτούρα. Το club ξεκίνησε με τον πιο παράδοξο τρόπο, αλλά κατά τη διάρκεια της δεκαετούς ζωής του, βοήθησε να διαδοθεί το μήνυμα της Rock μουσικής σε ολόκληρη τη Σοβιετική Ένωση και κατά κάποιο τρόπο ήταν η αιτία να επισπευσθεί το τέλος της κομμουνιστικής πολιτικής ηγεμονίας στη Ρωσία. Στη Δύση, από τη δεκαετία του 1950, το Rock and roll εναντιώθηκε στο κατεστημένο και στην καταπίεση, με πρωτοστατούντες καλλιτέχνες τους Little Richard, Chuck Berry και Elvis Presley. Η επιρροή των καλλιτεχνών αυτών, αλλά και films όπως το "Rebel Without a Cause", "Blackboard Jungle" και βιβλίων όπως το "Catcher in the Rye", βοήθησαν τη νεότερη γενιά να εγκαταλείψει τα δεσμά του παρελθόντος και να προχωρήσει σε ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον.

Alisa: Highway Ε-95, Moscow-St. Petersburg

Μετά τη δεκαετία του 1950, το Rock απογειώθηκε και στη δεκαετία του '60, με μπάντες όπως οι Beatles, οι Rolling Stones, οι Who και οι Kinks -για να αναφέρω μερικές- έγινε το πολιτιστικό μεγαθήριο που όλοι γνωρίζουμε σήμερα. Στη συνέχεια, το είδος εξελίχθηκε, αγκάλιασε και άλλα είδη (folk, Metal, prog, art, Punk κ.α.) και ενώ η κοινωνικοπολιτική κατάσταση στη Δύση στη δεκαετία του '70 δεν ήταν καλή και το μέλλον φαινόταν να είναι ζοφερό, η νεότερη γενιά στη Ρωσία είχε επίσης τα δικά της προβλήματα. Σε αντίθεση με τους δυτικούς ομολόγους τους, το μέλλον των νέων στη Ρωσία (αλλά και στις χώρες του λεγόμενου ανατολικού μπλοκ), ήταν προκαθορισμένο, έχοντας ήδη χαρτογραφηθεί από τα τοπικά κομμουνιστικά κόμματα. Αυτό, δημιούργησε ένα αίσθημα ταραχής στη νεότερη γενιά, που επιθυμούσε την αυτοδιάθεση και τη δημιουργική ελευθερία περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Πουθενά αλλού όμως, αυτό το συναίσθημα δεν ήταν τόσο έντονα αισθητό, όσο στο Leningrad. Γιατί στο Leningrad;  Γιατί στη μεγαλούπολη αυτή που βρίσκεται κοντά στη δυτική Φινλανδία, το Rock and roll ήταν ευκολότερα προσβάσιμο από μέρη όπως η Μόσχα ή το Ροστόβ. Βέβαια, οι προσπάθειες για τη δημιουργία ενός Rock club είχαν αρχίσει ήδη από το 1973, αλλά πάντα αποτύγχαναν μπροστά στον αυταρχισμό και στις οπισθοδρομικές ιδέες και συμπεριφορές των ηλικιωμένων πολιτών. Υπό την ηγεσία όμως, του Γενικού Γραμματέα Leonid Brezhnev, το LRC έγινε πραγματικότητα και άνοιξε στην οδό Rubinstein στο κέντρο της πόλης, το 1981. Ναι. Οι νέοι μπορούσαν πλέον να έχουν Rock and roll. Χαράς ευαγγέλια!

Nautilus: The Wings

Όταν όμως το Rock and roll κατάφερε να εξαπλωθεί σε ολόκληρη την πόλη, οι αρχές ένοιωσαν ότι έπρεπε να κάνουν κάτι για να σταματήσουν αυτό το ρεύμα, αλλιώς θα διακινδύνευαν τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης και της εξουσίας που τη θεωρούσαν ό,τι πιο πολύτιμο είχαν. Το 1990, ο στρατηγός Oleg Kalugin της KGB του Leningrad δήλωσε: "Στο Λένινγκραντ δημιουργήθηκε ένα Rock club. Με την πρωτοβουλία όμως της KGB,  το διατηρούμε υπό έλεγχο για να το έχουμε διαχειρίσιμο". Η δήλωση του Kalugin ξεκαθάρισε μια και καλή τα πράγματα και ούτε λίγο, ούτε πολύ, είπε ολοφάνερα ότι το LRC όχι μόνο ελεγχόταν από το Σοβιετικό Κράτος, αλλά ήταν και υπό συνεχή επιτήρηση. Δεν ξέρω αν μπορείς να το αντιληφθείς αυτό σε όλη του την έκταση, αλλά εάν δεν μπορείς, θυμήσου τον εαυτό σου όταν ήσουν παιδί. Θα μπορούσες να διασκεδάζεις στα σχολικά πάρτυ κάτω από το πάντα άγρυπνο βλέμμα των δασκάλων; Θα μου πει κάποιος, ναι, αλλά  υπάρχει και μια τεράστια διαφορά. Οι δάσκαλοι δεν θα μας έστελναν ποτέ στη φυλακή για μια διαφωνία. Δεν πολιτικολογώ. Γράφω για πράγματα που συνέβαιναν στη Σοβιετική Ένωση, ναι, αλλά θέλω να τονίσω, ότι οι μπάντες που έπαιζαν στο club έπρεπε να συμμορφώνονται με τους κανόνες και να μην ξεπερνούν τα όρια. Θα το επαναλάβω λοιπόν: Ναι. Οι νέοι είχαν πλέον Rock and roll, αλλά τι Rock and roll είχαν; Ελεγχόμενο και περιορισμένο.

Viktor Tsoi: Blood Type

Έτσι, με την παρακολούθηση της KGB, ο πρώτος νόμιμος χώρος Rock μουσικής στο Leningrad ήταν γεγονός. Το LRC έγινε η μεγαλύτερη Rock σκηνή στη Σοβιετική Ένωση, έδωσε καρπούς για να ανθίσει η ρωσόφωνη Rock μουσική και παρ’ όλο που το club ήταν υπό επιτήρηση, το  να παίξει κάποιος στη σκηνή αυτή, ή το να απολαμβάνει Ρώσους να παίζουν Rock and roll, ήταν κάτι πιο πολύ από όνειρο. Οι περισσότεροι μουσικοί αλλά και το κοινό δέχτηκαν αρχικά την όποια επιτήρηση, γιατί αυτό ήταν ό,τι πιο διασκεδαστικό είχαν ποτέ τους. Είναι αξιοσημείωτο να αναφέρω, ότι μερικές από τις μπάντες που συμμετείχαν στη σκηνή αυτή, εξακολουθούν μέχρι σήμερα να είναι από τις πιο αξιόλογες μπάντες που υπάρχουν στη Ρωσία.

Aquarium: Grow Up My Beard

Τα πράγματα όμως, δεν ήταν τόσο ρόδινα, γιατί όπως μόλις προανέφερα, για να παίξει μία μπάντα στο LRC έπρεπε να περάσει από κόσκινο. Έπρεπε να λογοκριθούν οι στίχοι των τραγουδιών τους για να δοθεί η σχετική άδεια.  Οι αρχές έθεσαν αυτούς τους όρους για να αποδυναμώσουν το μήνυμα των Rock μουσικών, επειδή δεν ήθελαν να φτάσει στα αυτιά του κοινού οτιδήποτε επικριτικό για το κομμουνιστικό κόμμα. Υπήρχαν επίσης περιορισμοί σχετικά με το ποιες μπάντες μπορούσαν να παίξουν στο club, αλλά και αυτές που τελικά το κατάφερναν, έπρεπε να εμφανίζονται κάθε φορά ενώπιον μιας επιτροπής για να πάρουν άδεια για τη συναυλία και εννοείται φυσικά, ότι δεν μπορούσαν με τίποτα να παρεκτραπούν από το ρεπερτόριο που είχαν υποβάλλει ως λίστα τραγουδιών για έγκριση. Πολλές λοιπόν από τις πιο σημαντικές Rock μπάντες της Ρωσίας δέχτηκαν να λογοκριθούν οι στίχοι τους προκειμένου να εμφανιστούν στο LRC  (Televizor, Kino, Alisa, Aquarium, Piknik, Automatic Satisfiers και η λίστα είναι ατελείωτη). Στη συνέχεια όμως, οι μπάντες αυτές δυσαρεστήθηκαν με τις μικρές ελευθερίες που τους επιτρεπόταν και άρχισαν να επαναστατούν (αυτό δεν είναι έκπληξη, γιατί η φύση του Rock είναι ενάντια στην καταπίεση). Έτσι, σχήματα όπως οι Televizor και οι Svin αποκλείστηκαν διά παντός από το LRC, επειδή παραβίασαν τους κανόνες. Επίσης, πολλοί από τους εξέχοντες καλλιτέχνες του LRC, αισθάνονταν άβολα με τη φήμη που αποκτούσαν, ότι δηλαδή είχαν συμβιβασθεί και είχαν συμμορφωθεί με τις αρχές, γεγονός που τους αφαιρούσε αφενός την Rock ταυτότητα και αφετέρου απομάκρυνε τον κόσμο από κοντά τους, γιατί δεν γίνεται να σκύβεις το κεφάλι, να συμβιβάζεσαι και ταυτόχρονα να δηλώνεις ότι είσαι και Rock. Ε δεν γίνεται, πώς να το κάνουμε;

Chizh & Co: Polonaise

Τελικά, μετά το 1987, υπό την ηγεσία του Mikhail Gorbachev οι περιορισμοί άρχισαν σταδιακά να μειώνονται και οι μεταρρυθμίσεις της περεστρόικα οδήγησαν σε μεγαλύτερους δεσμούς με τη Δύση, καταργώντας πολλούς από τους μακροχρόνιους αυταρχικούς κανόνες του κράτους, γεγονός, που έφερε τους Γερμανούς Scorpions, να παίξουν στο LRC το 1988. Όταν η Σοβιετική Ένωση κατέρευσε,  οι μπάντες του LRC μπορούσαν να πλέον να εισέλθουν θριαμβευτικά στη μουσική βιομηχανία και προς τα τέλη της δεκαετίας του ’80, άρχισαν να περιοδεύουν στη Ρωσία, να εμφανίζονται στα τηλεοπτικά κανάλια και να ακούγονται τα τραγούδια τους στο ραδιόφωνο. Ήταν σαν να απόκτησαν τελικά αυτό που ονειρεύονταν. Ήταν σαν να  είχαν μπει επιτέλους στη Γη της Επαγγελίας. Αμ δε! Αυτό που συνάντησαν στο τέλος της κομμουνιστικής περιόδου, δεν ήταν αυτό που περίμεναν.

Picnic: Ο Κόσμος των Στραβών: (Η λέξη "Στραβών" στον τίτλο είναι ένα λογοπαίγνιο για την διαφορετικότητα)

Κατά ειρωνικό τρόπο, οι μπάντες του LRC είχαν ακμάσει κάτω από το άγρυπνο μάτι του Σοβιετικού Κράτους και η κατά βάθος αμφισβήτησή τους, στο καθεστώς αυτό, τους κρατούσε ενωμένους, όσο κι αν ήταν αναγκασμένοι να υποκύπτουν σε όρους και σε κανόνες. Τώρα, η δυτικοποιημένη μουσική πραγματικότητα ήρθε με οικονομικούς και προσωπικούς ανταγωνισμούς και αυτή η πραγματικότητα ήταν πολύ μακριά από όσα είχαν ονειρευτεί και προ παντός, από την ενότητα του LRC που έκλεισε επίσημα τις πόρτες του το 1991.

DDT: That’s What Will Be Left After Me

Επιμύθιο:

"Times They Are a Changing",  μας είπε ο Dylan το 1964 και "Things Have Changed", μας είπε ξανά το 1999. Ναι, οι καιροί έχουν αλλάξει αισθητά και η Ρωσία, δεν έχει τώρα μόνο μια δυτικοποιημένη Rock and roll σκηνή, αλλά έχει και όλα τα παρελκόμενα. Τα αρνητικά, αλλά και τα θετικά.

Πηγή: https://bit.ly/3HbsMpV

Ελεύθερη απόδοση στα ελληνικά:

Γιώργος Μπιλικάς (Orfeus)

Επιλογή Τραγουδιών:

Antonia Kassina (Antonia Kassina)

Ευχαριστώ για την ανάγνωση…