Ο Ήχος Του Θανάτου

Ο παγερός χτύπος από τα στρατιωτικά ταμπούρλα του θανάτου έχει σκοτώσει ήδη την ησυχία της ζωής. Με αργά βήματα οι μελλοθάνατοι και ο Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι προχωρούν στους πασσάλους της φρίκης και της λαιμαργίας του θανάτου. Οι πατημασιές τους στο χιόνι θα είναι σε λίγα λεπτά τα τελευταία τους ίχνη στη ζωή.

Κάποιος απρόσωπος στρατιώτης μηχανικά δένει, εκεί στους πασσάλους, τα θύματα τα ντυμένα με τις λευκές στολές του εξιλασμού και τις κουκούλες του φόβου στο κεφάλι. Σε λίγο θα γίνει η προσφορά και η θυσία για την κάθαρση των αναμάρτητων …Μόνο ένας δε θα κάνει τη χάρη στο φιλήδονο κοινό, να το απαλλάξει από τις ενοχές του τρόμου και της σκοτεινής και δουλικής σκιάς του…
Ο Ντοστογιέφσκι κοιτά κατάματα τον στρατιώτη να πλησιάζει, το βλέμμα του καθρεφτίζει το πρόσωπο του στρατιώτη και παύει πια να είναι απρόσωπος. Του γνέφει πως αρνείται να φορέσει το κάλυμμα της ψευδαίσθησης κι ύστερα τον βλέπει να προχωρά αργά στη θέση που θα τον κάνει εχθρό του.
Ακούγεται η διαταγή σα φωνή αυστηρού θεού – τιμωρού και οι υπασπιστές ετοιμάζουν τα όπλα τους. Ο στρατιώτης του βρίσκεται απέναντί του, τον βλέπει να γεμίζει το όπλο του, τον βλέπει να παίρνει θέση βολής. Τον κοιτά βαθιά στα μάτια, καθώς τον σημαδεύει κι αυτή την ύστατη ακόμα στιγμή για τη ζωή του προσπαθεί να καταλάβει τι σκέφτεται., να ερμηνεύσει το τρέμουλο στο χέρι που θα τραβήξει τη σκανδάλη. Αυτός ο άνθρωπος ήταν ο θεός του. Γι’ αυτόν σκεφτόταν κι αυτό πάντα έκανε: «…Ο άνθρωπος είναι ένα ιερό μυστήριο. Αυτό το μυστήριο καλείσαι να ανακαλύψεις. Αλλά ακόμη και αν προσπαθείς να το ανακαλύψεις μια ζωή, μην παραπονεθείς ποτέ ότι έχασες τον καιρό σου. Εγώ ασχολούμαι συνεχώς με αυτό το μυστήριο, γιατί θέλω να είμαι άνθρωπος…»

Ο στρατιώτης του βρίσκεται ακόμα απέναντί του, τον σημαδεύει κι ύστερα….

Δεν υπάρχει ύστερα….Τώρα ήρθε η ώρα της υπέρβασης…

Ο Ντοστογιέφσκι κατάφερε να νικήσει σε μια στιγμή, σε ένα δευτερόλεπτο αυτή τη βάρβαρη μέτρηση της ζωής, το χρόνο…Ούτε πριν, ούτε τώρα, ούτε μετά …Το μυαλό του έχει ήδη λυθεί από τον πάσσαλο…ελεύθερο.

Βρίσκεται σε ένα σαλόνι γεμάτο ποιητές και συγγραφείς που απαγγέλλουν ύμνους για τον έρωτα και τη χαρά της ζωής. Είναι τρελός…γεμάτος αγωνία κάθεται στη γωνιά του σαλονιού, κρύβοντας τις κρίσεις επιληψίας του που πολλαπλασιάζονται, κρύβοντας τον εγωισμό του, το πάθος του για τη χαρτοπαιξία, τη ματαιοδοξία του, την καχυποψία και την επιθετικότητά του….Τα κρύβει μέσ’ τα δυο του χέρια και τα πνίγει σε λυγμούς, καθώς η υψηλή κοινωνία που κάποτε σ’ αυτό το σαλόνι τον επευφημούσε και σερνόταν στα πόδια του για ένα λόγο, για ένα μόνο κοίταγμα, τώρα τον δείχνει περιφρονητικά και με πρόσωπο δαιμονικά ευτυχισμένο από την ειρωνεία.
Τώρα σε αυτόν τον πάσσαλο δεμένος θυμόταν πόσο τότε επιζητούσε αυτήν την ώρα, πόσο ανυπόμονα περίμενε την αλλαγή, το χτύπημα, το σεισμό ή όποια άλλη ευκαιρία που θα τον οδηγούσε πιο κοντά στο θάνατο, πριν καταφύγει στην αυτοκτονία….Πόσο θα θελε τώρα να ένιωθε όπως τότε σε εκείνο το σαλόνι….Όμως δε νιώθει…

Τρέμει στην ιδέα της υπέρβασης…Τρέμει στην ιδέα ότι για λίγο την επιζήτησε…

Μέσα στο πλήθος των άχρονων και ασύνδετων σκέψεών του μόλις που πρόλαβε να δει μια κίνηση….Ο στρατηγός, που μόλις πριν λίγο είχε αναγγείλει την καταδικαστική απόφαση πλησιάζει κοντά στα θύματα και με την ίδια αυστηρή και θανατερή φωνή αναγγέλλει το πλέον αναπάντεχο: «Λόγω της απέραντης καλοσύνης της αυτού Μεγαλειότητας του Αυτοκράτορα, η ποινή σας μετατρέπεται σε καταναγκαστικά έργα»
«Οι αλυσίδες έσπασαν…Έσκυψα και τις σήκωσα…Ήθελα να τις κρατήσω για λίγη ώρα στα χέρια μου. Να τις κοιτάξω καλά για τελευταία φορά. Απορούσα που μόλις πριν λίγο έδεναν τα πόδια μου»
Ο Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι , ο άνθρωπος που ονειρεύτηκε το θάνατο, ο άνθρωπος που μύρισε την παγερή βαριά μυρωδιά του θανάτου, θα ζήσει…
Τα τύμπανα σιγούν…

Ο Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι θα ζήσει για να υμνήσει τη ζωή όχι στον ουρανό της, στ’ αστέρια της, στο χώμα, στα δέντρα, στα λουλούδια, στα πουλιά, στην ανθρώπινη επαφή…όχι….σε τίποτε απ’ αυτά…Θα υμνήσει τη ζωή στο σπίτι των πεθαμένων, στο κάτεργο του Ομσκ της ανατολικής Σιβηρίας, με ξυρισμένο κεφάλι με αλυσίδες στα πόδια κα με μοναδική συντροφιά το βιβλίο που του χάρισε μια γυναίκα, η Ναταλία Φονβίζινα, τη Βίβλο…και θα την υμνήσει με τα ωραιότερα δημιουργήματα του ελεύθερου νου του.

«…Όταν κοιτάζω πίσω στο παρελθόν και σκέφτομαι πόσος χρόνος πήγε άσκοπα, πόσο χρόνο έχασα με απάτες, με σφάλματα, μην έχοντας τι να κάνω. Όταν σκέφτομαι πώς έχασα τον καιρό μου, χωρίς να ξέρω πώς να ζήσω, χωρίς να μπορώ να εκτιμήσω το χρόνο. Όταν σκέφτομαι πόσο συχνά αμάρτησα απέναντι στον εαυτό μου και στο πνεύμα μου, τότε η καρδιά μου ματώνει. Η ζωή, αδελφέ μου, είναι ένα δώρο, η ζωή είναι ευτυχία. Κάθε λεπτό θα ’πρεπε να είναι ένας αιώνας ευτυχίας. Τώρα αλλάζοντας ζωή ξαναγεννιέμαι σ’ έναν καινούριο άνθρωπο… Ευλογούσα τη μοίρα που μ’ έστειλε στη μοναξιά χωρίς την οποία δε θα έκρινα τον εαυτό μου και ούτε θα έκανα τόσο αυστηρή αναθεώρηση της ζωής μου…»

Υ.Γ. «Η ομορφιά του κόσμου, αποκαλύπτεται μέσα από μια ομίχλη δακρύων», «Η ζωή του ανθρώπου δεν είναι τίποτα περισσότερο από τη ζωή ενός λουλουδιού» (Όσκαρ Ουάιλντ)

Gate


Σημείωση:
Ο Φιοντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιεφσκι (30 Οκτωβρίου 1821- 27 Ιανουαρίου 1881), δεύτερος γιος ανάμεσα σε 7 αδέλφια στα 28 του χρόνια έχει ήδη γνωρίσει τόσο το απόγειο της δόξας του, μετά την επιτυχία του πρώτου μυθιστορήματος του «Οι φτωχοί», το οποίο έγραψε σε ηλικία μόλις 24 ετών, όσο και την απρόσμενη πτώση και τη γελοιοποίηση από τα λογοτεχνικά σαλόνια της Πετρούπολης, αποτέλεσμα της ματαιοδοξίας, της φιλαυτίας και της επιθετικότητας, που επέδειξε μετά τις πρώτες του επιτυχίες. Οι κρίσεις επιληψίας που τον βασανίζουν από μικρό παιδί έχουν ήδη πολλαπλασιαστεί…Τότε είναι που γράφει και το καταπληκτικό μυθιστόρημα – ψυχογράφημα «Ο διπλός άνθρωπος» αλλά και πολλά άλλα ακόμα.. Αφορμή για τη σύλληψη που ακολούθησε ήταν η συναναστροφή του με ένα κύκλο νέων με ριζοσπαστικά ιδεώδη, που εμπνεόταν από τον αρνητισμό και την ιδεολογία της επανάστασης, παρότι δεν πίστευε στην ίδια αυτή την επανάσταση. Επρόκειτο για τον κύκλο του Πετρασέφσκι. Αυτός ο κύκλος των νέων όμως είναι εδώ και καιρό στο στόχαστρο των αρχών. Οι συνωμότες έπρεπε να συλληφθούν. Μεταξύ αυτών και ο ανήσυχος, αποπροσανατολισμένος και δυστυχισμένος τότε Φιόντορ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιεφσκι. . Η σύλληψή του πραγματοποιείται στις 23 Απριλίου 1849, στα 28 του χρόνια. Φυλακίζεται για 5 μήνες στο φρούριο Πέτρου και Παύλου, δικάζεται και καταδικάζεται σε θάνατο…Η σκηνή της αποτραπείσας τελικά εκτέλεσης της ποινής είναι αυτή που περιγράφεται στο κείμενο παραπάνω. Μετά την αναπάντεχη μετατροπή της ποινής, ο Ντοστογιέφσκι θα μείνει στο κάτεργο του Ομσκ της ανατολικής Σιβηρίας 4 χρόνια, όπου εκεί βρίσκει την ευκαιρία να γνωρίσει την περιφρόνηση της ανθρώπινης ζωής, το έγκλημα, τη βία, την εξουθένωση από πολύ κοντά. Ο Ντοστογιέφσκι όμως έχει ήδη απελευθερωθεί. Το κάτεργο γίνεται η ευκαιρία για το πέρασμα στην άλλη πλευρά της πύλης της ζωής του. Και μένει για πάντα εκεί…για να δημιουργήσει τα ωραιότερα και συγκλονιστικότερα δημιουργήματα του ανθρώπινου πνεύματος: «Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων», «Ταπεινοί και καταφρονεμένοι», «Το Υπόγειο», «Έγκλημα και τιμωρία», «Ο Παίχτης», «Ο Ηλίθιος», «Ο Αιώνιος Σύζυγος», «Οι Δαιμονισμένοι», «Οι αδελφοί Καραμαζόφ» και πλήθος άλλων. Μετά από περιπετειώδεις δεσμούς και έναν αποτυχημένο γάμο βρίσκει τον έρωτα στην εικοσάχρονη στενογράφο του, την ¶ννα Γκριγκόριεβνα Σνίτκιν. Τη γνώρισε κατά τη συγγραφή του «Παίχτη», όταν πλέον είχε ανάγκη από στενογράφο, για να ολοκληρώσει συντομότερα το έργο του. Ο έρωτας όμως δεν μπορεί να τον απαλλάξει ούτε από τα χρέη του ούτε από τις κρίσεις επιληψίας του που συνεχώς επιδεινώνονται. Καταφεύγει όπως πάντα στο πάθος του, τη χαρτοπαιξία. Η κόρη του Σοφία πεθαίνει λίγες ώρες μετά τη γέννα, ο γιος του Αλέξης θα πεθάνει αργότερα από μια κρίση επιληψίας. Τα δυο παιδιά που μένουν στη ζωή είναι η Λιούμποφ και ο Φιόντορ. Στις αρχές του 1881 ο Ντοστογιέφσκι, καταβεβλημένος και ταλαιπωρημένος, παθαίνει δύο αιμορραγίες από διάτρηση της πνευμονικής αρτηρίας. Το πρωί της 27ης Ιανουαρίου 1881, ο Ντοστογιέφσκι διαισθάνεται το θάνατό του. «Σήμερα», λέει στη γυναίκα του, «θα πεθάνω». Στις 8:35 το βράδυ της ημέρας εκείνης ο Ντοστογιέφσκι βρίσκεται ξαπλωμένος στο κρεβάτι του θανάτου, ενώ δίπλα του συνωστίζονται όλοι οι σύντροφοι της ζωής του, για να τον αποχαιρετίσουν, οι αδελφοί Καραμαζόφ: ο σκληρός Νιμίτρι, ο διανοούμενος Ιβάν, ο αλκοολικός Σμερντιάκοφ και δόκιμος μοναχός, ο ήρεμος Αλιόσα είναι εκεί. Είναι εκεί και ο αγαθός πρίγκιπας Μίσκιν με την όμορφη Ναστάζια και τον διαβολικό Ραγκόζιν, είναι ο φτωχός φοιτητής Ρασκόλνικοφ και η αινιγματική Γκρούσενκα, είναι ο απόμακρος άνθρωπος του υπογείου, η Νάστιενκα με τα διλήμματά της κι όλοι οι άνθρωποι από το σπίτι των πεθαμένων. Είναι όλοι εκεί γύρω του με μάτια βουρκωμένα για να αποχαιρετήσουν τον άνθρωπο που τους γέννησε από τη ζωή του - κομμάτια από τη ζωή του – και τους έδωσε ζωή…