Περί Rock !

Ορισμός, Προέλευση, Ιστορία, Κουλτούρα και Ιδεολογία

Τι είναι Rock; Το θέμα πάει κι’ έρχεται στο forum, διαβάζω απαντήσεις από πολλούς που προσπαθούν να εξηγήσουν τι είναι, αλλά ξέρετε τι γίνεται; Κανένας δεν ξέρει. Κι αν κάποιος εμφανιστεί ως παντογνώστης για να σας απαντήσει, μη τον πιστέψετε και προ παντός, μη νομίσετε -ούτε για μια στιγμή- ότι ήρθα τώρα εγώ με αυτό το άρθρο για να σας απαντήσω, γιατί ούτε κι εγώ μπορώ να απαντήσω στο ερώτημα. Δεν είναι τόσο απλό να εξηγήσεις “Τι είναι Rock”. Μία παρουσίαση της ιστορίας και των πρωταγωνιστών της μουσικής αυτής σκηνής θέλω – επιτέλους - να κάνω. Το έχω υποσχεθεί άλλωστε εδώ και πολύ καιρό. Καλή ανάγνωση...

Ορισμός

1: Ο όρος Rock ‘n’ Roll είναι σεξουαλικό υπονοούμενο (= σκλήρυνε και κύλα). Τον χρησιμοποιούσαν οι μαύροι στην Αγγλία, πολύ πριν εμφανιστεί σαν είδος μουσικής στις ΗΠΑ στα μέσα της δεκαετίας του 50.

2: Στα 1934, προβλήθηκε στις ΗΠΑ το film της Transatlantic “Merry Go Round” όπου ακουγόταν ένα τραγούδι με τίτλο 'Rock and Roll'.

3: Στα 1951, ο disc jockey Alan Freed, έκανε τον όρο δημοφιλή ονομάζοντας το ραδιοφωνικό του πάρτι, 'Moondog's, Rock 'n' Roll Party'.

Προέλευση και Ιστορία

(Η προϊστορία του Rock ‘n’ Roll από κοινωνική και μουσική σκοπιά).

Θα μπορούσα να πω κατ’ ευθείαν –και πριν προχωρήσω σε λεπτομέρειες- ότι τo σημαντικότερο φαινόμενο που "ανάγκασε" το Rock ‘n’ Roll να εμφανιστεί και να εξελιχθεί, ήταν η δουλεία. Το Rock ‘n’ Roll οφείλει την προέλευσή του στη δουλεία και σε ένα εντελώς αφύσικο φαινόμενο: Το αναγκαστικό ξερίζωμα δεκάδων χιλιάδων Αφρικανών από τα εδάφη τους και τους πολιτισμούς τους, και τη “μεταμόσχευσή” τους στην Αμερική, σε ένα νέο κόσμο τόσο διαφορετικό από αυτό που ήξεραν -μα πραγματικά τόσο διαφορετικό- όσο διαφορετικός είναι ο μαύρος από τον λευκό. Οι σκλάβοι που ήταν από διαφορετικές φυλές, είχαν και διαφορές μεταξύ τους. Πολλές φορές οι φυλές βρίσκονταν σε εχθροπραξίες. Θα έπρεπε λοιπόν να συνυπάρξουν στο Αμερικανικό περιβάλλον, παρ’ όλες τις μεταξύ τους διαφορές. Προσθέστε και το γεγονός ότι οι οικογένειες των σκλάβων χωρίστηκαν από τους λευκούς “αφέντες”, έτσι ώστε η οικογένεια να πάψει πλέον να υφίσταται. Αλλού ο ένας σύζυγος, αλλού ο άλλος και πολλές φορές αλλού και τα παιδιά. Προσθέστε ακόμα ότι οι σκλάβοι από τις διαφορετικές φυλές ρίχτηκαν μαζί στις ίδιες φυτείες και φυσικά, αυτοί οι “απρόθυμοι επισκέπτες” αλυσοδέθηκαν, χτυπήθηκαν, φυλακίστηκαν, βιάστηκαν, και αναγκάστηκαν να κάνουν μία βασανιστική και σκληρή εργασία με μοναδική τους αμοιβή την επιβίωση. Να λάβετε δε υπόψη, ότι αυτό το καθεστώς της δουλείας, κράτησε στις ΗΠΑ περίπου έναν ολόκληρο αιώνα και μέχρι λιγότερο από 150 χρόνια πριν.

Αντιλαμβάνομαι ότι αυτά είναι “ζόρικα”, για τους θιασώτες της Αμερικανικής κουλτούρας (εάν υπάρχει δηλαδή), αλλά μερικές φορές, φαίνεται ότι οι λευκοί Αμερικανοί ξεχνούν, ή θέλουν να ξεχάσουν, ότι η δουλεία υπήρξε και μάλιστα μέχρι πολύ πρόσφατα (1860). Σκεφτείτε ότι ο ευρωπαϊκός πολιτισμός είχε επιτύχει από τα μέσα του 1800 την εμφάνιση της τέχνης των ιμπρεσιονιστών, τα μεγάλα μυθιστορήματα των Hugo, Flaubert, Tolstoy, & Dickens, τον διανοητικό διαφωτισμό του Καρτεσίου και το επαναστατικό καταστατικό του Marx, τη στιγμή που οι Αμερικανοί ξυλοφόρτωναν ακόμα τους ανθρώπους αυτούς, τους υποχρέωναν στη θλιβερή δουλεία, και τους μεταχειριζόντουσαν “νόμιμα” σαν προσωπική ιδιοκτησία. Αυτό το αναπόφευκτο στοιχείο της ιστορίας του Αμερικανικού έθνους, αγνοείται επανειλημμένως από τα ιδεολογικά σωβινιστικά κέντρα που αντιτάσσουν δικαιολογίες του στυλ: ("Οι πρόγονοί μου μετανάστευσαν το 1912 και δεν είμαι υπεύθυνος για τη σκλαβιά!")

* Η αλήθεια όμως, είναι εδώ: "Ήμουν σκλάβος για σαράντα ολόκληρα χρόνια. Με κτυπούσαν συστηματικά δύο φορές την εβδομάδα".

* Ερώτηση: Γιατί τόσοι πολλοί μαύροι προσφεύγουν στα ναρκωτικά, το έγκλημα, και τη βία για να γεμίσουν το κενό της ύπαρξής τους;

* Απάντηση: Επειδή οι προ–προ–προ-παππούδες τους ήταν σκλάβοι, οι προ–προ-παππούδες τους ήταν αναλφάβητοι, οι προ-παππούδες τους ήταν φτωχοί αγρότες και οι παππούδες τους ήταν τα φτωχά παιδιά των πρώτων γκέτο. Οι πατέρες τους, άνεργοι και ακαλλιέργητοι χωρίς ελπίδα διαφυγής, βρήκαν μόλις και μετά βίας (παρά την ευημερία των μεταπολεμικών ετών), την -αργά αναδυόμενη- αίσθηση της ενότητας μεταξύ των Αφρο/αμερικανών ως φυλή. Πολλοί από τους σημερινούς νέους μαύρους, δεν μπορούν να κοιτάξουν πίσω για την καταγωγή των πατέρων τους, των παππούδων τους κλπ, επειδή πολλοί "πατέρες," εξαφανίστηκαν πολύ σύντομα αφότου γεννήθηκαν οι απόγονοί τους. Αυτό είναι λοιπόν το δραματικό κενό της ύπαρξης των μαύρων. Ελπίδα; Άγνωστη λέξη!!!

Παρ’ όλη την “ευημερία” των Αμερικανών σήμερα, τα κακά σημάδια της δουλείας παραμένουν ανοιχτά. Μπορεί οι λευκοί να ξεχνούν τα πάντα για τη δουλεία, αλλά "οι ρίζες" αναβιώνουν. Όταν ένας Jesse Jackson επιμένει στην υπογράμμιση της αδικίας μεταξύ λευκών και μαύρων, οι λευκοί Αμερικανοί ενδιαφέρονται “προσβεβλημένοι”, αλλά μόνο …..περιστασιακά!!! Κι άλλες χώρες έχουν υπομείνει τη δουλεία και καταβάλλουν το τίμημα με τον τρόπο τους, αλλά στην Αμερική η δουλεία ήταν πιο κυρίαρχη, πιο ακέραια στον οικονομικό και κοινωνικό ιστό του έθνους από οπουδήποτε αλλού και όπως και να το κάνουμε, στην πλουσιότερη και πιο προηγμένη χώρα στη γη, η τιμή της σκλαβιάς είναι η υψηλότερη. Αποτέλεσμα; Ο λογαριασμός παραμένει ακόμα ανεξόφλητος.

Για να καταλάβουμε λοιπόν το Rock ‘n’ Roll, πρέπει να καταλάβουμε τι ήταν η δουλεία, γιατί οι γιοι και οι κόρες των Αφρικανών, δεν ήξεραν τίποτα για τις Ευρωπαϊκές ρίζες του Αμερικανικού πολιτισμού. Η δουλεία παρέχει την τέλεια λογική και την τέλεια εξήγηση για την κατανόηση του Rock ‘n’ Roll.

Κάθε κοινωνία, έχει τη γηγενή μουσική της, η οποία χρησιμεύει στην ψυχαγωγία, το συμπλήρωμα στο τελετουργικό και την τελετή, συνδέοντας τη δύναμη της μουσικής, με την αφήγηση της ιστορίας. Το Rock ‘n’ Roll λοιπόν, μπορεί να είναι η σύγχρονη Αμερικανική λαϊκή μουσική, αλλά αυτό είναι μόνο μια δευτερεύουσα άποψη επειδή για να την εξηγήσουμε, δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στη δουλεία, που ανάμιξε βίαια τα ριζικά διαφορετικά στοιχεία δύο πολιτισμών σε ένα καζάνι που έβραζε. Αν τώρα προσθέσετε και τη μελαγχολική -σχεδόν μοιρολατρική- ευαισθησία των spirituals, που μεγάλωσε μέσα στα κελιά των φυλακισμένων ψυχών των μαύρων σκλάβων, θα έχετε ολόκληρη τη …..συνταγή!!!

* Δείτε κάτι: Στην Αφρική δεν τραγουδούσαν Blues. To Rock ‘n’ Roll είναι ένα Αφρο/αμερικανικό υβρίδιο και η ισχυρότερη ρίζα του είναι το πολύ βάσανο και η επιβίωση των γενεών των σκλάβων, οι οποίοι έμαθαν ότι η μουσική θα μπορούσε να τους βοηθήσει να ξεπεράσουν -έστω και για λίγο- τον γήινο πόνο. Τα Blues είναι τραγούδια θλίψης, κόπου, πόνου και απώλειας και ο λόγος της γέννησής τους είναι η ανακούφιση της ανόητης αιτίας αυτών των πραγμάτων. (Ε ανόητη δεν είναι;) Τα Blues, με τον απλό επαναλαμβανόμενο ρυθμό δίνουν ένα μήνυμα που ο μουσικός μοιράζεται με το ακροατήριο. Δεν είναι περίεργο που οι τραγουδιστές των Blues ήταν -ειδικά στο νότο- δημοφιλείς. Και από τη στιγμή που ήταν δημοφιλείς ακόμα και σε “λευκά” ακροατήρια, γίνεται εύκολη η κατανόηση των ισχυρών δεσμών μεταξύ του Blues, του Rhythm ‘n’ Blues και του Rock ‘n’ Roll.

Έτσι, ενώ οι μουσικές καινοτομίες που παρουσιάστηκαν στην Αμερική από τους Αφρικανούς περιέλαβαν πρώτιστα το ρυθμό (μαζί με τις νέες παραλλαγές στη χρήση της ανθρώπινης φωνής και για τη μελωδία και για το ρυθμό), η πιο θεμελιώδης συμβολή τους στην κληρονομιά που επρόκειτο να γεννήσει το Rock ‘n’ Roll, ήταν η χρήση της μουσικής για συναισθηματικούς και πνευματικούς λόγους. Οι ρυθμοί, βρέθηκαν κυρίως επειδή ο μόχθος της επαναλαμβανόμενης εργασίας (ατελείωτα δέματα επιλογής του βαμβακιού τεμαχίζοντας ξύλα, κλπ...) θα μπορούσε να ανακουφιστεί κάπως από έναν μουσικό ρυθμό. Κατ' αυτό τον τρόπο η λειτουργία και η μορφή της μουσικής ενισχύθηκαν. Όταν τα Blues εξελίχθηκαν σε ένα γενικότερο ύφος στις δεκαετίες μετά από την χειραφέτηση των μαύρων, το επαναλαμβανόμενο ρυθμικό στοιχείο παρέμεινε άθικτο, επειδή κατέστησε τη μουσική εύκολη για να τη μάθει ο οποιοσδήποτε δεν είχε καμία πρόσβαση στην καθορισμένη διδασκαλία ή στα ακριβά όργανα.

Το Rock ‘n’ Roll λοιπόν, έχει αυτά τα θεμέλια και αυτές τις ρίζες, αλλά στην πορεία πρόσθεσε περισσότερα και αυτό που πρόσθεσε, είναι: “Λευκή” Αμερική ΚΑΙ στη μουσική ΚΑΙ στο ακροατήριο. Η “λευκή” Αμερική όμως, άργησε να καταστήσει προσφιλή αυτή τη μουσική κληρονομιά και να την ενθαρρύνει, κυρίως επειδή κυριαρχούσε στις ζωές των Αφρο/αμερικάνων. Έφτασε όμως κάποια στιγμή που το Rock ‘n’ Roll ενσωμάτωσε ολόκληρη τη χώρα, σχεδόν “αυτόματα” θα μπορούσε να πει κανείς. Θα το δούμε πιο κάτω αυτό.

* Το Rock ‘n’ Roll, δεν είναι "μαύρη" μουσική, αλλά χωρίς την παρουσία των μαύρων Αφρο/αμερικανών σκλάβων, δεν θα υπήρχε.

* Το Rock ‘n’ Roll, δεν είναι "λευκή" μουσική, αλλά χωρίς την παρουσία των λευκών Ευρωαμερικανών, δεν θα υπήρχε.

Μπέρδεμα; Μπα όχι!! Καθόλου μπέρδεμα!! Θα μπορούσα καλύτερα να πω, ότι οι δύο αυτές ομάδες διαμόρφωσαν την πρώτη και ισχυρότερη δια-πολιτισμική μορφή τέχνης στην Αμερική και η κληρονομιά του Rock ‘n’ Roll, είναι αυτή: Η συνύπαρξη των λαών.

Στην Αμερική, μια τέτοια συνύπαρξη ήταν -μετά από τον εμφύλιο πόλεμο- μοναδική και η ιστορία της διεθνούς μετανάστευσης και της αφομοίωσης στο νέο κόσμο διαμόρφωσε σ’ αυτή τη χώρα κάτι χωρίς προηγούμενο. Δεν γνωρίζω άλλη χώρα όπου να εορτάζουν μαζί οι Χριστιανοί (με όλες τις αιρέσεις και τα -ουκ ολίγα- παρακλάδια), οι Εβραίοι, οι Κινέζοι, οι Ασιάτες, οι Μωαμεθανοί και πάει λέγοντας…. Να τι σημαίνει “Αμερικανικός Πολιτισμός”. Αμερικανικός Πολιτισμός σημαίνει αυτό που ΔΕΝ υπάρχει πουθενά αλλού στον πλανήτη. Συνύπαρξη; Ναι!!! Και να λοιπόν το πρώτο πράγμα που το Rock ‘n’ Roll διδάσκει στο Αμερικανικό έδαφος: Συνύπαρξη Λαών. Έτσι κι αλλιώς είναι αναγκασμένοι να συνυπάρχουν. Και όχι μόνο οι Κινέζοι με τους Τούρκους, ή οι Ινδοί με τους Πορτορικάνους. Η συνύπαρξη βρίσκεται εκεί, από τότε που ο λευκός ξεφόρτωνε φουρνιές με μαύρους Αφρικανούς στη νέα ήπειρο. Η συνύπαρξη είναι “κληρονομιά”. Την είχαν στο τσεπάκι. Δεν είχαν επιλογή. Αλλά το Rock ‘n’ Roll τους έφερε ακόμα πιο κοντά. Εάν οι μαύροι δημιούργησαν παράδοση εκφράζοντας με το Blues τη θλίψη τους για τη χαμένη πατρίδα, τη διαλυμένη οικογένεια, το χαμό του αγαπημένου ή το φόνο του πατέρα (και όλα αυτά εξ αιτίας του “λευκού” αφέντη), το ίδιο μπορούσαν να κάνουν και οι λευκοί. Μπορούσαν με το Rock ‘n’ Roll να εκφράσουν την αντίθεσή τους στο κατεστημένο, στη δουλεία, στον πόλεμο κλπ. Αυτή η συνύπαρξη είναι βασικό γνώρισμα του Rock ‘n’ Roll. Θεμελιώδες γνώρισμα. Και αυτό -θα έλεγα- είναι μάλλον η αιτία που δημιουργεί τις παρεξηγήσεις, γιατί πολλές φορές άλλο λέμε και άλλο εννοούμε.

* Ας γίνω σαφής: Αφού λόγω Rock ‘n’ Roll συνυπάρχει ο Ινδός με τον Βραζιλιάνο, αφού ο Ισπανός εργάτης απαιτεί ίσα δικαιώματα (και καλά κάνει δηλαδή) με τον Αμερικανό συνάδελφό του, αφού ο Πακιστανός κάνει αντιπολεμικές διαδηλώσεις μαζί με τους Γάλλους και τους Εσκιμώους, τραγουδώντας το “Give Peace A Chance” του Ιρλανδο/Βρετανού John Lennon, αφού το συγκεκριμένο τραγούδι ενώνει τα εκατομμύρια των αλλοδαπών στο Αμερικανικό έδαφος (ή και παντού) και αφού αυτό το γεγονός γίνεται γνωστό στις τοπικές εθνικές πατρίδες, είναι εύλογο ότι θα χρησιμοποιηθεί η Rock μουσική για να διαδηλωθεί και εκεί το οποιοδήποτε τοπικό (ή παγκόσμιο) πρόβλημα. Πώς όμως; Σε ποια γλώσσα; Στην Αγγλική; Κι άμα δεν ξέρουν όλοι Αγγλικά στη Βενεζουέλα ή στην Κίνα τι θα γίνει; Πώς θα καταλάβουν και πώς θα νοιώσουν οι ακροατές το πρόβλημα; Θα με νοιώσουν οι Έλληνες ακροατές μου αν τους τραγουδάω Αγγλικά και τους πληροφορώ (μέσω του τραγουδιού μου) για το άγχος του ελεύθερου επαγγελματία; Για τα ακριβά ενοίκια; Για τους χαμηλούς μισθούς; Για την αγαπημένη μου που έφυγε; Δεν είναι καλύτερα να τους τα λέω όλα αυτά στη γλώσσα μου; Και τι Rock θα είναι αυτό; Αγγλικό; Όχι βέβαια. Αμερικανικό; Όχι βέβαια. Αφού τραγουδάω στη γλώσσα μου, θα είναι …..όφωνο Rock.

* Δείτε πάλι: Ο Έλληνας δεν είχε ποτέ στην κουλτούρα του ή στην παιδεία του και στις αναφορές του το Rock. Το είχε; Δεν το είχε. Το ίδιο και ο Τούρκος και ο Κινέζος και ο Ιάπωνας και ο Σιαμέζος και ο Κορεάτης κλπ… κλπ…. Το είχαν; Δεν το είχαν. Το Rock για όλους αυτούς τους λαούς (και για εμάς) είναι επίκτητο. Για τους Αμερικανούς όμως δεν είναι. Σε Αμερικανικό έδαφος βρίσκονται οι ρίζες του. Άρα, είναι σωστό να πω “Αμερικανικό Rock, γιατί οι ρίζες του βρίσκονται σε Αμερικανικό έδαφος, αλλά όχι από Αμερικανούς. Στο κάτω-κάτω, τι ήταν/είναι οι Αμερικανοί; Ιρλανδοί και Βρετανοί άποικοι που αργότερα ονομάστηκαν Αμερικανοί. Άρα, έχουν στις βαλίτσες τους Ιρλανδο/Βρετανικό πολιτισμό και προϊστορία. Άρα η Ιρλανδο/Βρετανική κουλτούρα είναι που “μπλέχτηκε” με το Blues. Άρα; Άρα και για τους Άγγλους δεν είναι επίκτητο. Αυτό άλλωστε φαίνεται από το πόσο γρήγορα οι Βρετανικές Μπάντες –εν ριπή οφθαλμού θα έλεγα- αφομοίωσαν το Αφρο/αμερικανικό Blues, γιατί το “λευκό συστατικό” που “μπλέχτηκε” με το Blues, το γνωρίζουν πολύ καλά. Είναι δικό τους. Είναι σωστό λοιπόν να πω “Αγγλικό Rock.” Δεν μπορώ όμως να πω “Ελληνικό Rock” ή “Περσικό Rock” γιατί ο όρος είναι λάθος. Αν πρόκειται για Ούζο ή για Χαλί, ναι είναι σωστό να πω “Ελληνικό” ή “Περσικό”. Για το Rock όμως δεν είναι. Το σωστό που θα πρέπει να πω, είναι “Ελληνόφωνο Rock”. Είναι πολλά τα λάθη που κάνουμε στη γλώσσα μας. Ένα είναι και αυτό. Και αν λέμε “Ελληνικό Rock” και εννοούμε “Ελληνόφωνο”, είναι καλύτερα να μάθουμε να το λέμε σωστά, γιατί μεταφερόμενο λανθασμένα από στόμα σε στόμα, καταχωρείται με άλλη διάσταση στο μυαλό μας. Και ναι….με βάζετε σε πειρασμό και δεν μπορώ να μη ρωτήσω:

Αν πάρουμε δηλαδή τον Sting, και τους Coldplay, και τους βάλουμε να τραγουδάνε τα πολυφωνικά της Ηπείρου στα Αγγλικά, θα λέμε μετά ότι αυτό που κάνουν είναι Αγγλικό ….Πολυφωνικό; Πείτε μου…. Πείτε μου….

Πρέπει να σεβόμαστε κάποια πράγματα και να μην χρησιμοποιούμε τους όρους έτσι ασυλλόγιστα. Δικαίωμα να κάνεις Rock έχεις και παραέχεις. Αλλά αυτό που κάνεις, ΔΕΝ είναι “Ελληνικό” και ΔΕΝ είναι υποτιμητικό να το ονομάσεις “Ελληνόφωνο”. Πρώτα από όλα, ΜΗ ονομάζοντάς το “Ελληνικό”, τιμάς τη ρίζα του και τον τόπο της προέλευσής του. Τιμάς και σέβεσαι αυτούς που σε κάποια φυτεία -και κάτω από το μαστίγιο του “λευκού αφέντη”- έκαναν το πρώτο “Αχ!”. Έπειτα, αυτό που κάνεις είναι όντως Ελληνόφωνο και –δεν πα να χτυπιέται όλος ο κόσμος- αυτό είναι έτσι και ΔΕΝ αλλάζει με τίποτα. Πώς θα το κάνουμε δηλαδή; Εάν λοιπόν οι Κινέζοι αρχίσουν να τραγουδούν “Flamenco” στα Κινέζικα (για να εξηγήσω και αυτό που έγραψα στο topic “Ελληνική Rock Αναζωπύρωση”), αυτό που θα κάνουν, ΔΕΝ θα είναι “Κινεζικό Flamenco”, γιατί οι άνθρωποι ΔΕΝ έχουν καμία σχέση με αυτό. Αυτό που θα κάνουν, θα είναι απλά “Κινεζόφωνο”. Υπερβάλλω; Ναι, υπερβάλλω!! Υπερβάλλω για να γίνω κατανοητός. Διότι εάν εμείς εδώ κάνουμε “Ελληνικό Rock”, τότε γιατί να μην κάνει και ο Sting, Αγγλικό …..Πολυφωνικό; Πείτε μου….

* Πάμε στο άλλο τώρα. Όταν γράφω: “Αν τραγουδάς Αγγλικά και δεν είσαι Άγγλος, αυτό που κάνεις είναι να μιμείσαι”, δεν υποτιμώ κανέναν. Το γράφω ΚΑΙ για τον εαυτό μου. Όταν τραγουδάω Robbie Williams & Tim Buckley στο “Blue Note” ή στο “5/4”, ή οπουδήποτε αλλού, αυτό που κάνω είναι να μιμούμαι μία ΞΕΝΗ γλώσσα, γιατί πολύ απλά αυτή η γλώσσα ΔΕΝ είναι κτήμα μου. ΔΕΝ την κατέχω. Και τι έγινε δηλαδή αν τραγουδάω στα Αγγλικά; Είμαι Άγγλος; ΔΕΝ είμαι Άγγλος. Κατέχω τη γλώσσα τους; ΔΕΝ την κατέχω. Μα τη σπούδασα. Ε και; Είναι κτήμα μου; ΔΕΝ είναι κτήμα μου. Πολύ απλά, εμείς εδώ το παρακάνουμε και θέλουμε πολύ ξύλο. Επειδή έχουμε μάθει 17 φράσεις στα Αγγλικά, του τύπου “Don’t leave me”, “I love you” & “Please come back”, έχουμε το θράσος –διότι περί θράσους πρόκειται- να γράφουμε τραγούδια και να καμαρώνουμε κι από πάνω. Mα πείτε μου: Κάνουμε κάτι άλλο εκτός από μίμηση; Δεν γνωρίζω τι συμβαίνει σε άλλες χώρες, αλλά αυτή η κακοποίηση της Αγγλικής γλώσσας από εμάς τους Έλληνες “επίδοξους ροκάδες τραγουδοποιούς”, είναι εξωφρενική. Αν μη τι άλλο, το Rock ξέρει να σέβεται τις τοπικές εθνικές κουλτούρες, να αφομοιώνεται και να προσαρμόζεται σ’ αυτές. Αν μη τι άλλο, η μουσική είναι που ενώνει και η μουσική (που αναφέρομαι) είναι Μία και είναι Rock. Η κουλτούρα του είναι Μία και είναι Rock. Ας μην την μετατρέπουμε εμείς οι ίδιοι σε μέσο άλωσης της δικής μας κουλτούρας. Για σκεφτείτε το λίγο αυτό. Για σκεφτείτε να τραγουδούσαμε όλοι –εδώ και σαράντα χρόνια- ……Αγγλικά!!! Μπορείτε να μαντέψετε το αποτέλεσμα; Έχουμε ήδη υποστεί αρκετή άλωση με την Coca-cola, τα McDonalds, τα “νταουνιάσματα” και τα “κουλαρίσματα”. Δε νομίζετε;

Είναι γεγονός λοιπόν, ότι στο Rock οπλοστάσιο, υπάρχει το καλύτερο, το δυνατότερο και το αποτελεσματικότερο όπλο όλων των εποχών, από καταβολής …..κόσμου! Αυτό το όπλο είναι η Αγγλική γλώσσα. Ένας λόγος για την παγκόσμια εξάπλωσή του, είναι αυτός. Ένας άλλος, είναι το ραδιόφωνο. Ναι το ραδιόφωνο. Για να επανέλθω λοιπόν, αξίζει να αναφερθώ στα σημαντικά ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στο διάστημα μεταξύ της χειραφέτησης των σκλάβων και της γέννησης αυτού του δια-πολιτισμικού μωρού στα μέσα της δεκαετίας του '50. Οι δύο Παγκόσμιοι πόλεμοι, το χρονικό τους διάστημα και οι περιστάσεις τους, έφεραν γρήγορες εξελίξεις στην τεχνολογία της ραδιοεπικοινωνίας, της οποίας η εμπορική εφαρμογή που άρχισε στη δεκαετία του '20, έθεσε τα -πιο ζωτικής σημασίας- βιομηχανικά θεμέλια για την εμφάνιση και την καθιέρωση του Rock ‘n’ Roll.

* Δείτε: Πριν από το ραδιόφωνο, δεν υπήρχε κανένας μαζικός τρόπος για την ακρόαση της μουσικής. Υπήρχαν τα διάφορα μπαράκια που μπορούσες να δεις και να ακούσεις κάποιον να τραγουδάει και τα μεγάλα Music Halls που συνήθως φιλοξενούσαν “αστέρες” μεγέθους Frank Sinatra και προωθούσαν έναν ήχο τύπου Hollywood & Broadway. Εν πάση περιπτώσει, το ραδιόφωνο άλλαξε …..τα πάντα. Το ραδιόφωνο έδωσε την ευκαιρία για πωλήσεις. Δημιουργήθηκαν έτσι οι πρώτοι εκατομμυριούχοι καλλιτέχνες. Ταυτόχρονα έδωσε την ευκαιρία σε αμέτρητους επιχειρηματίες να δημιουργήσουν ανεξάρτητες δισκογραφικές εταιρίες και εταιρίες μάρκετινγκ και ανάπτυξης καλλιτεχνών (μάνατζερς).

Η άνοδος του ραδιοφώνου προς το τέλος της δεκαετίας του '20 σαν μέσο ψυχαγωγίας, το κατέστησε νωτιαίο μυελό και νευρικό σύστημα αυτής της βιομηχανίας. Βοήθησε στη συνύπαρξη, γιατί τώρα οι διαφορετικές ομάδες μπορούσαν να “συναντηθούν” και να μάθουν η μία για την άλλη, χωρίς να πρέπει να ταξιδέψουν. Με το γύρισμα του διακόπτη, μπορούσαν να ακούν την όμορφη και ελκυστική μουσική, χωρίς απαραίτητα να γνωρίζουν την εθνικότητα του τραγουδιστή. Έτσι αυτό, λειτούργησε και σαν “συμφιλίωση” και βοήθησε στη συνύπαρξη ακόμα περισσότερο.

* Δείτε πάλι: Εάν κάποιος είναι προκατειλημμένος εναντίον των μαύρων, θα είναι προκατειλημμένος και σε ότι αφορά στη μουσική τους. Αν ξέρει ότι τώρα τραγουδάει ένας μαύρος θα κλείσει το ραδιόφωνο ή θα αλλάξει σταθμό. Πολλές φορές η χροιά της φωνής, “προδίδει” το ……χρώμα του καλλιτέχνη. Πολλές φορές ναι. Όχι πάντα όμως. Εάν λοιπόν δεν το ξέρει, θα ακούσει το τραγούδι και μπορεί να του αρέσει κι από πάνω. Θα το ακούσει πολλές φορές, θα το τραγουδάει την ώρα που θα δουλεύει, θα το ψάχνει και θα του λείπει, θα το ζητάει και κάποια στιγμή θα πάει να αγοράσει το δίσκο.

- Ώχ!!!! Μαύρος είναι;;; Χμμμ… Και τι πειράζει; Το τραγούδι είναι υπέροχο. (Αυτή είναι η μία περίπτωση) ή
- Ώχ!!!! Μαύρος είναι;;; Φτου γμτ… κρίμα τα λεφτά…. (Αυτή είναι η άλλη περίπτωση).

Όπως και να ‘χει όμως, σε λίγο τα πράγματα θα είναι πολύ διαφορετικά. Σε λίγο, θα τραγουδούν και οι λευκοί τα Blues έτσι που ο “δικός μας” θα είναι απόλυτα εξοικειωμένος με το είδος. Τις ακροάσεις τις έχει ήδη κάνει, η συμφιλίωση έχει επιτευχθεί και αυτό είναι ήδη ένα βήμα προς τη συνύπαρξη. Το ραδιόφωνο. Ναι το ραδιόφωνο. Όχι η τηλεόραση (που ήρθε αργότερα), αλλά το ραδιόφωνο. Για πολλούς ακροατές, ήταν αρκετό να ανακαλύψουν κάτι διαφορετικό στο ραδιόφωνο και να το απολαύσουν. Οι γίγαντες της εποχής Louis Armstrong, Count Basie, Duke Ellington, επιβλήθηκαν και έγιναν γνωστοί, μέσω του ραδιοφώνου. Ναι το ραδιόφωνο.

Από τις 7 Δεκεμβρίου του 1941, η κύρια ανησυχία ολόκληρου του Αμερικανικού πληθυσμού είναι ο πόλεμος. Για την Αμερική, ο δεύτερος πόλεμος κράτησε μόνο 3 χρόνια και 8 μήνες. Μπορεί να μη μας φαίνεται πολύ. Για αυτούς όμως που το έζησαν, έγινε η σημαντικότερη και ανεξίτηλή τους μνήμη. Χρωμάτισε και διαμόρφωσε τη σκέψη τους και την αντίληψή τους για τον κόσμο, για όλες τις δεκαετίες που ακολούθησαν. Και θα το γράψω τώρα γιατί κολλάει: Το Rock ‘n’ Roll είναι παιδί μεταπολεμικό! Δεν αναφέρομαι στους Ευρωπαίους που είχαν τον πόλεμο μέσα στο σπίτι τους. Αναφέρομαι στους Αμερικανούς, γιατί αυτοί ήταν οι “ακροατές” που αναγκάστηκαν να πάνε στην “πηγή του ήχου” και άλλοι γύρισαν τραυματισμένοι, άλλοι σακάτηδες και άλλοι ….καθόλου. Τέσσερα χρόνια μπορεί να φαίνονται λίγα. Φανταστείτε όμως έναν κινηματογράφο να παίζει κάθε μέρα για 4 χρόνια.

Μάχες, επιδρομές, βομβαρδισμοί, φόνοι, νοσοκομεία, τραυματίες (και λίγο αίσθημα για να ξεχνιέσαι), αλλά να πάλι οι μάχες και οι βομβαρδισμοί και να πάλι τα νοσοκομεία με τους τραυματίες. Και εσείς τα βλέπετε όλα αυτά στο πανί. ΔΕΝ είσαστε εκεί. Τα ακούτε κάθε μέρα στο ραδιόφωνο. ΔΕΝ είσαστε εκεί. Τα διαβάζετε στις εφημερίδες. ΔΕΝ είσαστε εκεί. Φανταστείτε τώρα ότι αυτό ΔΕΝ είναι κινηματογράφος, αλλά είναι μία πραγματικότητα που τη ζούσαν καθημερινά εκατομμύρια Αμερικανοί για 4 χρόνια. Η ζωή όμως κυλάει και ξαφνικά ένα γεγονός όπως ένας γάμος, η γέννηση ενός παιδιού, μία καινούργια γνωριμία και ένας έρωτας ενδεχομένως, μπορεί να τραβήξει την προσοχή σας για λίγο, αλλά ενώ εσείς κοιμάστε, εκεί γίνονται πράγματα που τα ακούτε την άλλη μέρα το πρωί στο ραδιόφωνο καθώς πίνετε τον καφέ σας και τα διαβάζετε πρωτοσέλιδα στις εφημερίδες που κρέμονται στα περίπτερα. Όλα αυτά, τους επηρέασαν βαθιά και τους επηρέασαν για πάντα. Γι αυτό έγραψα ότι το Rock ‘n’ Roll είναι παιδί μεταπολεμικό!

Στον αντίποδα του δεύτερου πολέμου, βρίσκεται το γεγονός, ότι η σύγχρονη αμερικανική (αλλά και η παγκόσμια) ιστορία άρχισε όταν τελείωσε ο πόλεμος. Ο δεύτερος πόλεμος, ήταν η γένεση που έθεσε σε κίνηση όλα αυτά που έχουν εμφανιστεί στις επόμενες δεκαετίες. Τίποτα -από τότε- δεν είναι ανεξάρτητο από τον πόλεμο. Τίποτα!!! Μπορεί ο πόλεμος να σταμάτησε την εξέλιξη της μουσικής (γιατί όντως την σταμάτησε), αλλά πόλεμος δεν σημαίνει μόνο “καταστρέφω”. Σημαίνει και “δημιουργώ”. Αυτό λοιπόν που εμφανίστηκε μετά, δεν είχε καμία σχέση με αυτό που προϋπήρχε. Αυτό που εμφανίστηκε μετά, ήταν κάτι καινούργιο, κάτι άλλο, κάτι διαφορετικό. Οι 30χρονοι του 55, ήταν “ήρωες” του πολέμου. Οι 20χρονοι, ήταν τα παιδιά του και οι 10χρονοι ήταν χωρίς τις μνήμες του. Αυτό όμως, το φρόντισαν οι γονείς με τις αφηγήσεις τους, ο κινηματογράφος με τις πολεμικές ταινίες, οι συγγραφείς με τα πολεμικά μυθιστορήματα κλπ. Όλοι αυτοί, βιώνουνε τη γέννηση του Rock ‘n’ Roll και τα μωρά του 55, έχουν Rock ‘n’ Roll ακούσματα, από το πρώτο τους κλάμα. Το Rock ‘n’ Roll είναι παιδί μεταπολεμικό!

Παρ’ όλα αυτά, η κατάσταση για τους νεαρούς Αφρο/αμερικανούς, ήταν λίγο διαφορετική. Η ανησυχία τους, βρήκε διέξοδο –όπως και στα χρόνια της δουλείας- στο τραγούδι. Τα τραγούδια τους μιλάνε για χορό ("Good Rockin' Tonight," "Shake, Rattle, & Roll"), για αυτοκίνητα ("Rocket 88"), για σεξ ("Work with Me, Annie," "Sixty Minute Man"), ή για αγάπη ("Sh-Boom," "Earth Angel," "Sincerely"). Το συναίσθημα της μουσικής και μόνο, ήταν αρκετό να προσελκύσει τους λευκούς τόσο, όσο για να νοιώθουν οι μαύροι υπερήφανοι. Η μαύρη μουσική προς το τέλος του 40 και στις αρχές του 50 έβρισκε τον τρόπο να εκφραστεί και ενώ στα χρόνια της σκλαβιάς μιλούσε για θλίψη και πόνο, τώρα έγινε μέσο απαίτησης ΚΑΙ αστικών δικαιωμάτων. Η προτίμηση όμως της μαύρης μουσικής από τους λευκούς, δεν ήταν άσχετη με το πρόβλημα. Ήταν ισοδύναμη με την επιθυμία τους (των λευκών δηλαδή) να προσχωρηθεί η μαύρη ομάδα ισότιμα και ισόνομα στην κοινωνία.

Η μαύρη μουσική ήταν ελκυστική όλο και σε περισσότερους νέους λευκούς, μια νέα κοινωνική τάση ήταν σε εξέλιξη, μακριά από την τάση της δημοφιλούς ψυχαγωγίας των ήχων τύπου Hollywood & Broadway που επικρατούσαν και αυτό φυσικά δεν άφησε ασυγκίνητη μία χούφτα επιχειρηματιών που άρχισαν να εκμεταλλεύονται τις εμπορικές δυνατότητες αυτού του πρόσφατα καθορισμένου μουσικού ύφους. Να οι μάνατζερς, να οι παραγωγοί, να οι disc jockeys, να και ο προ-Elvis, Sam Phillips που δηλώνει: "εάν εύρισκα έναν λευκό που να τραγουδάει σαν μαύρος, θα έκανα την τύχη μου". Την έκανε βέβαια με τον Elvis. Η δήλωση όμως αυτή, δεν παύει να είναι κυνική και ρατσιστική. Αν σκεφτούμε ότι η εταιρία του έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του Rhythm ‘n’ Blues και του Rockabilly, το μόνο συμπέρασμα που βγαίνει, είναι ότι πρόκειται για έναν ρατσιστή παραγωγό που είχε “αγανακτήσει” ηχογραφώντας μαύρους καλλιτέχνες. Δείχνει επίσης και τον διαχωρισμό στη βιομηχανία της μουσικής. Δείχνει και την άποψη που υπήρχε για τους μαύρους,.

Όπως και να ‘χει, εντελώς ξαφνικά το φράγμα έσπασε και ένα παλιρροιακό κύμα -ένα τσουνάμι- ήρθε και τα σάρωσε όλα!!!!

Το Rock δεν είναι ακριβώς μια μουσική. Το Rock είναι ένα κίνημα, ένας τρόπος ζωής, μία κουλτούρα, και ενδεχομένως μια ιδεολογία. Είναι μια παράδοση και από πολλές απόψεις ένα σύστημα πεποιθήσεων, που διαμορφώθηκαν αργά αλλά σταθερά. Ξεκίνησε όπως ξεκινάνε όλα τα πράγματα. Σαν σπέρμα μέσα από το ξερίζωμα και τη χαμένη Αφρικανική πατρίδα, για να “συλληφθεί” -οπλισμένο με το ανάλογο DNA- στα χρόνια του δεύτερου πολέμου και να γεννηθεί μωρό στη δεκαετία του 50. Ύστερα έγινε ότι γίνεται συνήθως. Του την έπεσε το σύστημα με τους “Wise Men” για να το φέρει στον ….ίσιο δρόμο! Αλλά δεν είναι εύκολο να αλωθούν οι ψυχές. Τα μυαλά ναι. Με μία πλύση εγκεφάλου τα κουμαντάρεις και η τηλεόραση φροντίζει γι αυτό συνεχώς. Την ψυχή όμως; Το εφηβικό περπάτημα του Rock στα χρόνια της δεκαετίας του 70, συνέβαλε τεράστια στην απόφαση για τον τερματισμό του πολέμου στο Vietnam. Το ξέρουν αυτό οι πολιτικοί και είναι ένας λόγος που επιδιώκουν να το τιθασεύσουν. Έχουν μία φωνή στα κόντρα και δεν τους αρέσει. Το ξέρουμε κι εμείς όμως, γι αυτό και το Rock δεν είναι μόνο του. Είμαστε κοντά του, είμαστε μαζί του και το αγαπάμε. Όσοι….

Και δεν υπάρχει “Ελληνική Rock κουλτούρα” (ατυχής και αυτός ο όρος). Είναι σφάλμα να τη βαφτίζουμε και να την περιχαρακώνουμε σε τοπικά εθνικά πλαίσια. Με το πέρασμα των χρόνων, και με την συνύπαρξη να εδραιώνεται χρόνο με το χρόνο, πενταετία με την πενταετία, δεκαετία με τη δεκαετία, λόγω ραδιοφώνου (αρχικά) και λόγω τηλεόρασης (αργότερα), το Rock (λόγω Αγγλικής γλώσσας), απέκτησε μία παγκόσμια κουλτούρα που δεν είναι ούτε Ελληνική, ούτε Ρωσική, ούτε Αρμενική, ούτε Βελγική, ούτε Ιρανική κλπ… Η κουλτούρα του είναι Μία και είναι παγκόσμια. Είναι Rock (…..σκέτο!!!).