Η Ελληνική Μουσική Κοινότητα από το 1997
[Συνέντευξη του καταξιωμένου τραγουδοποιού στο δημοσιογράφο Κωνσταντίνο Ζαγάρα της εφημερίδας Αυγή.]
- Σε παλαιότερη συνέντευξή σας είχατε τονίσει ότι "η παλιά Ελλάδα έχει φύγει από μπροστά μας". Τι βλέπετε να γεννιέται;
Έλα ντε, δεν βλέπω και τίποτα να γεννιέται. Η παλιά Ελλάδα έφυγε κι έχω την αίσθηση πως τίποτα δεν φαίνεται να αλλάζει. Είναι αλήθεια πως περίμενα, μετά από όλα αυτά που έχουν συμβεί, κάτι να λειτουργήσει θετικά. Επαναστατικά, θα έλεγα, στη σκέψη μας. Εν μέρει, συνέβησαν θετικά πράγματα στα μυαλά και στις συμπεριφορές ανθρώπων, ωστόσο παρατηρώ ότι με τις ίδιες αυταπάτες που πορευόμασταν και φτάσαμε έως εδώ, με τις ίδιες αυταπάτες προχωράμε και τώρα για να ξεπεράσουμε τα όποια μας προβλήματα. Ξαφνιάστηκα, να πω την αλήθεια, με όλο αυτό, προσδοκούσα άλλα πράγματα.
- Είπατε ωστόσο ότι συνέβησαν και θετικά πράγματα. Όπως;
Πράγματι, συνέβησαν και θετικά πράγματα. Δεν θα μπορούσε να γίνει κι αλλιώς. Εγώ πιστεύω πως από τις τάξεις των νέων και από τα πιο φτωχά στρώματα, που είναι και οι πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, από τους πιο αδικημένους δηλαδή, από αυτούς που κουβαλάν ανησυχίες, όνειρα, από αυτούς λοιπόν βλέπω ότι συμβαίνουν και μπορούν να συμβούν θετικά πράγμα. Στη φετινή μας περιοδεία το είδα αυτό. Ήταν πραγματικά από τα πιο συγκινητικά καλοκαίρια. Υπήρχαν δηλαδή στιγμές επικοινωνίας με το ακροατήριο χωρίς προηγούμενο, στιγμές που δεν υπήρχαν παλαιότερα. Κάτι φαίνεται να συμβαίνει μες στις ψυχές των ανθρώπων, ιδιαίτερα των νέων, αλλά και μεγαλύτερων. Παραδόξως, φέτος στις συναυλίες ήρθαν και άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας, με τα παιδιά τους. Κι αυτοί φαίνεται να είχαν ένα "σάλεμα" θετικό μες στο μυαλό τους, κάπως δηλαδή άρχισε να σπάει η στεγνότητα περασμένων ετών.
- Ο Παζολίνι έχει υποστηρίξει ότι η ελπίδα είναι ένα δημιούργημα των πολιτικών για να κρατάνε το εκλογικό σώμα σε ευφορία. Ελπίζετε στις μέρες μας σε κάτι;
Νομίζω πως η νέα γενιά είναι η μαγιά για να δημιουργηθεί κάτι καινούριο. Το να ανδρώνεται μια γενιά, όπως αυτή, σε δύσκολες συνθήκες, όπως οι τωρινές, δεν είναι και εντελώς "κακό". Κάποιες φορές είναι χειρότερο να μεγαλώνεις σε συνθήκες όπως αυτές της δεκαετίας του ’90, στις οποίες περνούσαν πιο εύκολα οι ηθικές αξίες της εποχής εκείνης.
- Τότε που ως "Τρύπες" απαντούσατε σε όλη αυτή τη life style κατάσταση που εξέφραζε ο Κωστόπουλος και το περιοδικό του, το "Κλικ", πως "η ζωή είναι μεγάλη, μην την κάνεις καρναβάλι".
Πράγματι, τότε επικρατούσε η αντίληψη "όλα πάνε καλά, θα πάνε καλύτερα, έχουμε λεφτά, αυτοκίνητα, δανεικά, ανησυχίες για το πού θα πάμε διακοπές, μπουζούκια, το κόμμα ιερό" κι άλλα. Το συζητάω αυτό το πράγμα ακόμη και με παιδιά των 30-35 που μεγάλωσαν στις τάξεις του ΠΑΣΟΚ και πίστευαν πως "η κοινωνία είναι πολύ ωραία και δεν υπάρχει τίποτα στραβό".
- Αισθάνεστε δικαιωμένος για το σπάσιμο αυτής της "φούσκας", της ψευδαίσθησης που τότε επικρατούσε και έγκαιρα τότε εσύ κι άλλοι την κατακεραυνώνατε;
Οποιοσδήποτε λογικός άνθρωπος, που δεν έβλεπε μόνο τον εαυτό του, αλλά κοιτούσε και λίγο παραπέρα, που άπλωνε λίγο τη σκέψη του και είχε διάθεση να δει τι γίνεται στην κοινωνία, παρατηρούσε τι γινόταν πραγματικά. Υπήρχε λοιπόν τότε κόσμος που αντιστεκόταν σε όλο αυτό. Μόνο που κινδυνεύαμε να χαρακτηριστούμε «γραφικοί», "πεσιμιστές" κι άλλα παρόμοια. Το "δεν θέλουμε θλιμμένους στη γιορτή μας", ήταν γραμμένο σε μια περίοδο ανόδου του ΠΑΣΟΚ, σε μια εποχή κατά την οποία έπρεπε, λες και ήταν υποχρεωτικό, να είσαι χαρούμενος και αισιόδοξος. Ήταν εποχές που αν ήσουν σε μια παρέα και αμφισβητούσες την «καλοπέραση» και την ευμάρεια, ήσουν τουλάχιστο εκτός κλίματος.
- Ήδη από το 2010, είχατε αναφέρει πως "είναι καλύτερα να πτωχεύσουμε".
Ναι, ενστικτωδώς το είπα. Αν θες, καταλάβαινα πως ήταν η αρχή ενός πολύ χειρότερου μέλλοντος που έρχεται και δυστυχώς επαληθεύτηκε. Ήταν ολοφάνερο πως ερχόμασταν κατά δω. Την πρόταση αυτή δεν την είπα από οικονομική σκοπιά. Δεν είμαι οικονομολόγος, αντίθετα, το είπα με μια πιο φιλοσοφική διάθεση, ως μια ευκαιρία να ξεκινήσουμε όλοι πάλι από το μηδέν. Να αφήσουμε πίσω όλες τις σάπιες αξίες των περασμένων δεκαετιών και να πορευτούμε σε νέα μονοπάτια. Αυτό, βέβαια, προδιέθετε και μια σοβαρή πολιτική εξουσία, που να σκέφτεται τους πολίτες της και να μην είναι υπάλληλος κάποιων και να μεταφέρει απλώς εντολές. Αν κι αυτό δε ξέρω πόσο εφικτό είναι, αφού αν υπήρχε ένας ηθικός πολιτικός με εξουσία στα χέρια του, την άλλη μέρα ίσως τον βρίσκαμε κάπου νεκρό. Εν πάση περιπτώσει, θεωρώ πως τελικά αποδείχθηκε πως αυτή η πρόταση και οικονομικά ήταν ορθή και καλή.
- Πολλοί είναι αυτοί που αναρωτιούνται πού βρίσκονται σήμερα οι διανοούμενοι. Θεωρείτε ότι δεν υπάρχουν πλέον διανοούμενοι;
Εσύ πιστεύεις ότι μόνο τώρα δεν υπάρχει η δημόσια παρέμβαση των διανοούμενων; Ο λόγος και η παρέμβασή τους έπρεπε να υπήρχαν τότε που όλα έδειχναν ότι τα πάντα πάνε καλά. Τότε μας λείψανε πραγματικά οι διανοούμενοι. Όταν τότε εμείς βγαίναμε, με τις "Τρύπες", και τραγουδούσαμε αυτά που τραγουδούσαμε, λέγανε τα τόσα. Από το ότι ήμασταν και απευθυνόμασταν σε ναρκομανείς -που δεν είναι κακό να απευθύνεσαι και στους ναρκομανείς, το αντίθετο- και δεν ξέρω εγώ τι άλλο. Δυστυχώς, επικρατούσε ένας μεσοαστισμός και μια τέτοια κουλτούρα και στους διανοούμενους. Παίζανε τον δικό τους ρόλο στα σαλόνια και στις εκκλησίες. Δεν είναι τυχαίο που η Ελλάδα δεν έχει έναν Γκαλεάνο όλη αυτή την περίοδο. Από την άλλη πλευρά, βέβαια, υπάρχει και μια γκρίνια, πού είναι οι διανοούμενοι, οι καλλιτέχνες, κι αν βγεις καμιά φορά και πεις κάτι, όπως έκανα κι εγώ με το θέμα του Νταλάρα, λένε "έλα μωρέ, και ο Αγγελάκας δεν βγάζει λεφτά;".
- Μιας και αναφερθήκατε στον Νταλάρα. Υποστηρίξατε πρόσφατα ότι δεν συμφωνούσατε με τα γιαούρτια που εκσφενδονίστηκαν εναντίον του στις συναυλίες που έδωσε. Εσείς επιλέξατε να τον "γιαουρτώσετε" με έναν συμβολικό τρόπο, με δημόσια επιστολή. Τι σας έσπρωξε προς αυτή την κατεύθυνση;
Καταρχήν, για μένα δεν είχε κανένα νόημα το γιαούρτωμα στον Νταλάρα. Δεν είμαι οπαδός της βίας εξάλλου. Αν δεν σου αρέσει κάτι, δείξ’ το με την απουσία σου. Σε ό,τι αφορά την επιστολή στον ίδιο, προσβλήθηκα όταν άκουσα να λέει όσα είπε, ότι αισθάνεται ενοχές για τα λεφτά που έχει βγάλει. Μου φάνηκε πολύ φθηνό και εύκολο τρυκ, αυτό που έκανε. Αυτό που έλεγα και προηγουμένως δηλαδή, συνεχίζουμε να πιστεύουμε πως με τις ίδιες αυταπάτες που μας ρίξανε στον λάκκο με τα σκατά, μ’ αυτές πάλι θα ξαναβγούμε και θα ξαναβάλουμε το νερό στ’ αυλάκι. Γελοία, επικίνδυνη και εφιαλτική θεώρηση της πραγματικότητάς μας.
- Πέρυσι συμμετείχατε στις κινητοποιήσεις των "Αγανακτισμένων". Τώρα ο κόσμος ξαναβγαίνει στους δρόμους. Θεωρείτε ότι οι κινητοποιήσεις του μπορεί να αποφέρουν χειροπιαστά αποτελέσματα;
Οι κινητοποιήσεις των "Αγανακτισμένων" είχαν ενδιαφέρον, γοητεία και νόμιζες ότι κάπου μπορεί να πάει η κατάσταση, αλλά τελικά δεν προχώρησε πολύ. Σε αυτό είχες βέβαια έτοιμο και οργανωμένο το σύστημα, να το αντιμετωπίσει και να το "λερώσει", κάτι που εν μέρει το κατάφερε, καθώς πολύ κόσμος θεωρεί ότι το να βγει στον δρόμο δεν μπορεί να αλλάξει κάτι. Από την άλλη όμως, δείχνει όλο αυτό ότι δεν αρκεί και μόνο να βγεις στον δρόμο. Εμένα δεν μου άρεσε και ο όρος "Αγανακτισμένοι". Τι θα πει "Αγανακτισμένος"; Ότι δεν μπορείς πλέον να έχεις προνόμια που είχες πριν, όπως η υπερκατανάλωση; Εγώ πιστεύω ότι χρειαζόμαστε πλέον ένα κίνημα "Αποφασισμένων", ένα συλλογικό όραμα. Πιστεύω ότι θα δημιουργηθούν νέες συλλογικότητες, ήδη έχουν κάνει την εμφάνισή τους, κι έστω κι αν προς το παρόν είναι μικρές εστίες, εκτιμώ ότι μελλοντικά θα δυναμώσουν.
- Η Αριστερά, και εννοώ τον ΣΥΡΙΖΑ πρώτιστα, πιστεύετε ότι μπορεί να συμβάλει στην ανατροπή αυτής της κατάστασης;
Ο ΣΥΡΙΖΑ μου φαίνεται πιο συμπαθής. Έχει έναν διαφορετικό λόγο και άλλη αντίληψη, αλλά διατηρώ αμφιβολίες και επιφυλάξεις. Προτιμώ, βέβαια, να βγει ο ΣΥΡΙΖΑ στις επόμενες εκλογές, για να τον δούμε κι αυτόν, αλλά κρατάω μικρό καλάθι. Το ιστορικό παράδειγμα του ΠΑΣΟΚ, αυτά που θα έχει να αντιμετωπίσει, και βλέποντας τα στεγανά που επικρατούν στην Ελλάδα, δείχνουν πως δεν ξεκινάει με τους καλύτερους οιωνούς.
- Είδατε τα σκηνικά της Χρυσής Αυγής έξω από την παράσταση του "Corpus Christi". Πώς θα αντιδρούσατε αν γινόταν κάτι παρόμοιο έξω από κάποια συναυλία σας; Σας φοβίζει η άνοδος της Ακροδεξιάς;
Δεν με φοβίζει, μ’ απογοητεύει, καθώς σε βάζει να κάνεις μαύρες σκέψεις γι’ αυτόν τον λαό. Μήπως τελικά ήμασταν πάντα ρατσιστές, απλώς τώρα που οι συνθήκες το επέτρεψαν το βγάλαμε πιο εύκολα; Κι αυτή είναι η λύση τελικά; Να κυνηγάμε τους ξένους; Μου δίνει την αίσθηση όλο αυτό του πληγωμένου κτήνους. Αν γινόταν σε συναυλία μου κάτι παρόμοιο, προφανώς και θα αντιδρούσα. Πρέπει όμως να υπάρξει γενικότερη αντίδραση. Πού είναι και πάλι οι διανοούμενοι και οι καλλιτέχνες σε όλο αυτό;
- Τον ρόλο των ΜΜΕ σε όλο αυτό πώς τον βλέπετε;
Οι άνθρωποι των δελτίων ειδήσεων έχουν μεταμορφωθεί εντελώς κυνικά σε κάποιους που μας μαλώνουν, μας προγκάνε, μας φοβίζουν, μας συμβουλεύουν. Έχουν γίνει τα "ντόπερμαν της ενημέρωσης", που λέει κι ο Στάθης.
- Στίχοι και μουσικές από τις "Τρύπες" και την προσωπική σας διαδρομή θα λέγαμε ότι είναι το σάουντρακ της εποχής.
Εδώ ο ΣΥΡΙΖΑ οικειοποιήθηκε το "Σιγά μην κλάψω, σιγά μη φοβηθώ", που ήταν και ο λόγος που αρνηθήκαμε να παίξουμε στα φεστιβάλ του. Και αρνηθήκαμε γιατί θα ήταν σαν να υπάρχει μια ανταλλακτική σχέση μαζί του.
- Σας ενόχλησε αυτό;
Όχι, απλώς γελάω. Ψάχνω το χιούμορ σε ανάλογες καταστάσεις. Σε ό,τι αφορά το περί "σάουντρακ", έχε υπόψη σου ότι όλα αυτά γραφτήκανε πριν από την κρίση…
- Ο Θ. Μικρούτσικος έχει πει ότι κάνεις πολιτικό τραγούδι. Τελικά, υπάρχει πολιτικό τραγούδι και πώς ορίζεται;
Από μια άποψη, όλα πολιτικά τραγούδια είναι, τα πάντα είναι πολιτική. Και η Πάολα που έσκισε φέτος το καλοκαίρι, κι αυτό μια πολιτική αντίληψη των πραγμάτων δεν είναι; Μια ένδειξη του τι κυριαρχεί σε ιδεολογικό και αισθητικό επίπεδο; Πολιτικό τραγούδι με τη μεταπολιτευτική έννοια δεν υπάρχει, αλλά εμείς, και εγώ προσωπικά, από τον πρώτο δίσκο με τις «Τρύπες» είχαμε το ανάλογο ύφος με το σημερινό.
- Η συγκυρία σάς επηρεάζει στον τρόπο δουλειάς σας;
Προφανώς. Τώρα ετοιμάζω και τον νέο μου δίσκο, που είναι άμεσα επηρεασμένος από αυτή την πραγματικότητα που ζούμε.
- Πότε θα είναι έτοιμος;
Όταν θα είναι έτοιμος, τότε θα κυκλοφορήσει, δεν τα πάω καλά με τα χρονοδιαγράμματα.
- Στη σημερινή ελληνική σκηνή τι ξεχωρίζετε;
Πάντα το μυαλό, οι σκέψεις και οι αναζητήσεις μου ήταν πιο παγκόσμιες. Τώρα, με το Ίντερνετ, η αναζήτηση είναι και πιο εύκολη. Από ελληνική σκηνή, τα τελευταία χρόνια μου άρεσαν κάποιοι δίσκοι του Παυλίδη, του Θανάση Παπακωνσταντίνου, των Στέρεο Νόβα και του Κωνσταντίνου Β. και του Ψαραντώνη.
- "Τολμάς να νοσταλγείς";
Δεν θέλω να νοσταλγώ, δεν μου αρέσει. Άλλο η νοσταλγία κι άλλο να πηγαίνεις προς τα πίσω με χαρά, με δύναμη, να ψάχνεις και να βρίσκεις πράγματα που μπορούν να σε βοηθήσουν και να σου δώσουν ώθηση για το τώρα και το μέλλον.
- Στα γήπεδα, τα τραγούδια σας έχουν την τιμητική τους. Παρακολουθείτε ποδόσφαιρο; Τι ομάδα είστε;
Στη Νεάπολη γεννήθηκα, ΠΑΟΚ θα ήμουν, τι άλλο; Δεν παρακολουθώ πια και δεν ασχολούμαι με το ποδόσφαιρο. Αξίζει άραγε?
http://www.pheme.gr/article.aspx?id=5672#.UIRAJk7rA7I.twitter
@ mary_omikron Γι'αυτό βγήκες από το chat;;; Αστειεύομαι....πάντως ανοίγεις σοβαρό θέμα ξανά.....
Τον Αγγελάκα τον έχω σε ιδιαίτερη εκτίμηση....τον θεωρώ ''ψαγμένο'' σαν άνθρωπο...σαν καλλιτέχνη τον χαρακτηρίζω αυθεντικότατο....και σε ό,τι αφορά το στιχο, απλά είναι ποιητής.......
Θα σταθώ λίγο στο θέμα των διανοούμενων και στην εν γένει απουσία τους.... Άδικο έχει; Που πήγαν όλοι; Τώρα που η κοινωνία χρειάζεται τη σωστή σκέψη για να κάνει τη σωστή πράξη αυτοί απλά επιλέγουν να απουσιάσουν.
Θέλω να πιστεύω ότι θα εμφανιστούν την κατάλληλη στιγμή...όχι σαν σωτήρες ή καθοδηγητές αλλά σαν παραδείγματα κριτικής σκέψης...
Φοβάμαι να σκεφτώ ότι μπορεί να αποδειχτούν σαν τους διανοούμενους που γράφει ο Biermann kai μεταφράζει ο Κούρτοβικ στο ''Αυτούς τους έχω βαρεθεί''. Σας θυμίζω λίγο το στίχο: ''Κι οι ποιητές με χέρι υγρό/υμνούνε της πατρίδας το χαμό/κάνουν με θέρμη τα στοιχειά στιχάκια/με τους ''σοφούς'' του κράτους τα'χουνε πλακάκια/σα χέλια γλοιωδικα έχουν πουληθεί/τους έχω βαρεθεί''.....ελπίζω τη σημερινή εποχή να διαφέρουν....
@ jorge κάπου σε χάνω....εννοείς ότι δεν πρέπει να τον ρωτούν για το σημερα; Και πως ορίζεται η σημερινή μουσική σκηνή; Καθαρά ηλικιακά;
Οι διανοουμενοι.. οι διανοουμενοι βολευτηκαν καλα στις καρεκλες τους.. πηραν τα "μεταλλια" τους ελαμψαν και μετα εσβησαν, λουφαξαν.. ισως κι αυτοι δεν ξερουν πως να χειριστουν την καινουρια κατασταση, οπως ολοι εμεις.. Απο την αλλη, ποιοι ειναι οι διανοουμενοι..? εγω θα λεγα ειναι αυτοι οι οποιοι απο τη θεση τους, απο το επαγγελμα που ασκουν, τους ανατεθηκε να "φυλαξουν", να προστατεψουν, κατι σημαντικο σε αυτη την κοινωνια.. και αυτοι για μενα ειναι οι μεγαλοι αποντες... αυτοι θα πρεπε να οργανωνουν τον αγωνα, οι ξεροντες.. οι αγωνες να ξεκινουν οχι μονο απο κατω αλλα να εχουν την στηριξη και την καθοδηγηση των "ειδικων".. οι καθηγητες πανεπιστημιου.. να βγουν να εκθεσουν το ξεπουλημα της δημοσιας παιδειας.. να βγουν να αγωνιστουν κι αυτοι.. οι δικηγοροι.. να βγουν να εκθεσουν την παραβιαση του συνταγματος.. να προστατεψουν τα δικαιωματα μας.. οι γιατροι... να βγουν να καταγγειλουν το ξεπουλημα της δημοσιας υγειας..κλπ.. ο καθενας απτο ποστο του.. πιο δυναμικα.. να γινει διαλογος.. να γινουν προτασεις.. να προστατευτουν ολα αυτα που κατακτηθηκαν με αγωνες και αιμα και τα βλεπουμε ενα ενα να μας τα παιρνουν πισω..
Guevara, είναι οξύμωρο να ρωτάς κάποιον για το μέλλον της Ελλάδας, όταν ο ίδιος αποδεδειγμένα έχει μείνει στο παρελθόν, κάτι που προδίδει η συντηρητική - μίζερη αντίληψή του οτι στη σημερινή ελληνική μουσική σκηνή δεν υπάρχουν νέοι άξιοι καλλιτέχνες.
Και όσον αφορά στη σημερινή μουσική σκηνή, ναι, σε αυτή δεν μπορείς να συμπεριλάβεις τον 70χρονο Ψαραντώνη, που πλέον δεν του βγαίνει καν η φωνή (και δεν χαίρομαι γι' αυτό), ούτε τους υπόλοιπους που αναφέρει.
@ jorge Καταλαβαίνω τι θες να πεις αλλά έχω διαφορετική άποψη για τη σημερινή μουσική σκηνή. Πιστεύω πως από τη στιγμή που είναι ενεργοί ως τραγουδιστές αυτοί που έχουν περάσει ένα συγκεκριμένο ηλικιακό όριο τότε αυτόματα βρίσκονται στην μουσική σκηνή. Βασικά πιστεύω ότι ακόμη κι αυτοι που ''έφυγαν'' είναι ακομή εδω, με την έννοια ότι η διαχρονικότητα έχει τη μεγαλύτερη αξία στη μουσική. Αδυνατώ να σκεφτώ ότι ο Ξυλούρης για παράδειγμα δεν είναι σημερινός. Αλλά , όπως προανέφερα, αυτή είναι η προσωπική μου άποψη.
Φιλικά, Ανδρέας
Ίσως δεν ήθελε, ίσως δεν ήξερε. Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτοί όλοι οι "φτασμένοι" περνάνε τη μέρα τους κυνηγώντας, μυρίζοντας, ψάχνοντας αξιόλογους νεοεμφανιζόμενους. Όχι ότι είναι υποχρεωμένοι να τους ανακαλύπτουν βέβαια, αυτή τη δουλειά θα έπρεπε να την κάνουν άλλοι, αλλά τι ψάχνουμε τώρα... Ότι υπάρχουν όμως πάρα πολλοί ελπιδοφόροι νέοι δημιουργοί, αυτό είναι σίγουρο, με βάση τουλάχιστον την εμπειρία που έχουμε από τον κόσμο που έρχεται να δείξει τη δουλειά του στους "Κυριακάτικους Επισκέπτες" (Κυριακές 6-8μμ στο Musicheaven Radio).
Εγώ πάντως από τη συνέντευξη κρατάω πιο πολύ την εξής - ίσως (υπερ)αισιόδοξη στην κατάληξή της - παράγραφο:
