Αγάπη που γινες δίκοπο μαχαίρι

Γράφει η Miss-M
3 άρθρα στο MusicHeaven

Αποτελεί πηγή έμπνευσης εκπροσώπων όλων των τεχνών από τα βάθη των αιώνων ως τις μέρες μας: "Έρως ανίκατε μάχαν"

Κι αν αυτή η φράση γράφηκε απ'το Σοφοκλή, ποιοι είμαστε εμείς να την αμφισβητήσουμε; Ο έρωτας νικάει κάθε μάχη, λοιπόν. Όταν, όμως, πεδίο μάχης είναι το πεντάγραμμο, δεν βγαίνει πάντα αλώβητος κι αυτό γιατί μερικές φορές συνθέτης, στιχουργός και ερμηνευτής βρίσκονται στο αντίπαλο στρατόπεδο...

Πώς τα εκλαμβάνει αυτά ένας απλός ακροατής;

Υπερβολές:
Οι αρχαίοι ημών έλεγαν επίσης "παν μέτρον άριστον", αλλά  υπάρχουν κάποιοι που δεν το ενστερνίζονται. Κάπως έτσι δημιουργούνται κομμάτια με ατελείωτο πόνο στους στίχους, πονεμένες κορώνες στην ερμηνεία και κορωνάτες υπερβολές στην ενορχήστρωση και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να ελπίζουμε πως δεν θα τα πετύχουμε ούτε κατά τύχη στο ραδιόφωνο.

Γνωστό κλισέ αποτελεί η δικαιολογία πως ο έρωτας είναι ένας χείμαρρος που παρασέρνει τους δημιουργούς και όταν καταπιάνονται με αυτό το θέμα δεν βάζουν πουθενά χαλινάρι. Αυτό είναι σωστό όταν κανείς γράφει ημερολόγιο. Όταν, όμως, δημιουργεί ένα κομμάτι, σκοπός είναι το κοινό να ταξιδέψει μαζί του και όχι μετά βίας να το ανέχεται. Όλα μπορούν να περάσουν από φίλτρο για να αμβλυνθούν κι αυτό δεν σημαίνει λογοκρισία του καλλιτέχνη, αλλά απλή λογική. Γιατί με αυτόν τον τρόπο πολλές φορές το ρομαντικό γίνεται γλυκανάλατο και το σοβαρό αγγίζει το γελοίο. Είναι κρίμα, γιατί σίγουρα κάποιος που θέλει να τραγουδήσει τον έρωτα ξεκινά με τις καλύτερες διαθέσεις.

(Όλα είναι θέμα γούστου και το γούστο είναι προσωπική υπόθεση καθενός. Γι' αυτό προτίμησα να μην φέρω παραδείγματα τραγουδιών στο πρώτο μέρος του άρθρου, καθώς δεν έχω σκοπό να προσβάλλω την αισθητική κανενός. Αφήστε τη φαντασία σας ελεύθερη και ερμηνεύστε το ο καθένας με τον τρόπο του.)

Κάτι πραγματικά απολαυστικό σε ορισμένα κομμάτια, είναι πως όταν κανείς προσέξει τους στίχους τους έχει την αίσθηση ότι πρόκειται για ποιήματα. Ειδικά στην περίπτωση των ερωτικών τραγουδιών κάτι τέτοιο κάνει αίσθηση! Ο λόγος ρέει ευχάριστα, είναι έμμετρος και με τη συνοδεία της κατάλληλης μελωδίας, αφήνει μια πολύ γλυκιά γεύση σε όποιον το ακούσει.

Σ' αγαπώ γι αυτό το μέτρο το σωστό που ανάμεσά μας
ακροβατεί πότε από εδώ, πότε από εκεί στη θάλασσά μας.
Για εκείνο τ' άστρο το τρελό που ακολουθούμε,
για ένα άγγιγμα ζεστό πριν κοιμηθούμε.

Τάδε έφη Σωκράτης Μάλαμας και περιέγραψε πολύ απλά και όμορφα την ουσία των ανθρώπινων σχέσεων.

Ένα από τα πιο έντονα σύγχρονα τραγούδια του ελληνικού πενταγράμμου παρά τον τίτλο του δεν είναι αμιγώς ερωτικό. Το κομμάτι περί ου ο λόγος είναι το "Ερωτικό" σε μουσική Θάνου Μικρούτσικου και στίχους Άλκη Αλκαίου. Ο μεν έχει δηλώσει πως εμπνεύστηκε τη μουσική από κάποια μούσα του. Ο δε ποτέ δεν έδωσε λογαριασμό για τους στίχους του, αφήνοντας το κοινό να διχάζεται για το αν αναφέρεται στην αγάπη προς κάποια γυναίκα, προς την Ελλάδα ή και τα δύο. Όποιο και να'ναι, όμως, το αντικείμενο του έρωτα, υποκείμενό του γίνεται όποιος ακούει το κομμάτι - ένα πραγματικό ποίημα που βρίθει από όμορφες εικόνες και ιστορικές παραπομπές. Ορισμένοι ισχυρίζονται πως οι στίχοι του είναι ακατανόητοι, όμως ακατανόητο δεν είναι και το μυστήριο που πραγματεύεται;

Ο δωρικός, λιτός ρυθμός του τραγουδιού αναδεικνύει ακόμη περισσότερο τους στίχους του.

Προσωπικό μου αγαπημένο τραγούδι τέτοιας θεματολογίας είναι το παρακάτω:

Αν και όταν λέμε "ποτέ" και "πάντα" συνήθως λέμε ψέματα, ειλικρινά ποιος μπορεί να αντισταθεί σε αυτή την εισαγωγή;

Φυσικά δεν είναι δυνατό να μη γίνει έστω μια ελάχιστη αναφορά σε κάποια ξένα κομμάτια, αφού με τόσα lovesongs έχουμε ερωτευτεί κατά καιρούς. 

"Μην κλαις απόψε! Ακόμα σ'αγαπώ, μωρό μου..
Μην κλαις απόψε, μην κλαις!
Υπάρχει ένας παράδεισος από πάνω σου, μωρό μου
και απόψε μην κλαις"
Όχι, δεν πρόκειται για νέο λαϊκό άσμα, αλλά για τη μετάφραση μιας απ'τις γνωστότερες μπαλάντες όλων των εποχών: Guns'n'Roses - Don't cry... Κάτι τέτοια μας κάνουν να σκεφτόμαστε "ευτυχώς δεν γεννήθηκαν στην Ελλάδα" και όχι μόνο αυτοί φυσικά.

Ίσως το πιο ερωτικό Tango που έχω ακούσει ως τώρα να είναι το Querer που ερμηνεύουν οι Cirque du Soleil. Και όμως, αν κάποιος έλεγε "θέλω η αγάπη να μπορέσει να παλέψει κόντρα στον άνεμο και να πετάξει, να ανακαλύψει την ομορφιά της θάλασσας", δεν θα ακουγόταν τόσο φυσιολογικό. (Η ελληνική διασκευή του τραγουδιού ερμηνεύτηκε από τη Δήμητρα Γαλάνη, σε στίχους Λίνας Νικολακοπούλου.)

Μεγάλη η δύναμη της κάθε γλώσσας, μα η αχίλλειος πτέρνα της κρύβεται κάπου στη μετάφραση.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το κομμάτι αυτό, με το οποίο έχουν ερωτευτεί δυο γενιές ανθρώπων και συνεχίζει να είναι μοναδικό:

Η συνταγή, λοιπόν, είναι απλή. Δεν χρειάζονται πομπώδεις εκφράσεις και περιττές φανφάρες! Μόνο ειλικρίνεια προς το συναίσθημα που λειτούργησε ως κινητήριος δύναμη για τη δημιουργία του τραγουδιού και σεβασμός προς τους ακροατές, τους αφανείς αποδέκτες αυτού του συναισθήματος.
Για να το απολαύσουν και να σκεφτούν το γνωστό, γλυκό αφελές: "για μένα το'γραψε;"