Κλίμακες, δρόμοι και maqams

Γράφει ο Σκιαθίτης Στέφανος (stefanos604)
128 άρθρα στο MusicHeaven

Έγραψα αυτό το άρθρο σε απλή και πιστεύω κατανοητή μορφή μετά το αποτέλεσμα της ...ανακάλυψης εναλλακτικού κουρδίσματος μιας διατονικής φυσαρμόνικας οποιασδήποτε τονικότητας σε διατονική Ουσάκ ή Χιτζάζ  ή οποιουδήποτε άλλου λαϊκού δρόμου, όπως φαίνεται στο άρθρο Ουσάκ vs Χιτζάζ

Ένας άλλος λόγος που έγραψα το άρθρο αυτό ήταν μερικά σπουδαία ερωτήματα, e-mails και σχόλια των επισκεπτών: Ένα τέτοιο ερώτημα ήταν: "Το σύστημα των λαϊκών δρόμων είναι μια παραλλαγή των maqams;"

Ή όπως το σχόλιο: "….αλλά δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για ουσάκ και χιτζάζ και αρμονικά στοιχεία χωρίς να κάνουμε αναφορά στην βυζαντινή και στα μόρια, δεν μπορούμε να μιλάμε με Συγκερασμένο σύστημα για κάτι που είναι Ασυγκέραστο! Άλλη θεωρία της δυτικής μουσικής και άλλη της λόγιας ανατολικής μουσικής ..."

Η προσέγγιση σ’ αυτό το θεωρητικό θέμα, έγινε πιστεύω  με πλήρη διασταύρωση και τεκμηρίωση των κειμένων ώστε οι μεν συμμετέχοντες μαθητευόμενοι να πάρουν μερικές βασικές γνώσεις και αργότερα να ασχοληθούν πιο εμπεριστατωμένα με το θέμα , οι δε καλοί γνώστες του θέματος να μας δώσουν περισσότερες πληροφορίες ή να διορθώσουν τυχόν ασάφειες. Όσοι βρίσκουν δύσκολο το θεωρητικό μέρος ας το αναγνώσουν εφ’ άπαξ για απόκτηση εγκυκλοπαιδικής γνώσης και ας ασχοληθούν μόνο με την τελευταία φωτογραφία με την οποία άμεσα μπορούν να ξεκινήσουν την πρακτική εξάσκηση για την εκμάθηση των δρόμων.

Στο άρθρο μου Λαϊκοί Δρόμοι (Ρεπερτόριο 164 τραγούδια) όλο το ρεπερτόριο που παρουσιάζω, για όλους τους ελληνικούς τους δρόμους, είναι επηρεασμένο από maqams και Βυζαντινή Μουσική, όμως αυτοί οι δρόμοι, όπως ξέρουμε , παίζονται από μπουζούκι, κιθάρα κλπ. Δηλαδή από
όργανα κουρδισμένα σε Equal Temperament. (βλέπε για τον ισοσυγκερασμό εδώ):

http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=Splatt_Forums&file=viewtopic&topic=25708

Πιστεύω ότι τα σχόλια (θετικά και αρνητικά) και οι ερωτήσεις σας θα μας δώσουν κάτι παραπάνω από τα εδώ
περιγραφόμενα.

Τα 3 είδη μουσικής της ανθρωπότητας

Η μουσική κάθε λαού κατατάσσεται σε ένα απ’ τα τρία είδη μουσικής που χωρίζεται η μουσική
της ανθρωπότητας:

1. Της τροπικής μουσικής (υποστηρίζουν τη μονοφωνία) - οι μελωδίες αναπτύσσονται σε τετράχορδα πεντάχορδα- (Μ. Ανατολή - μουσουλμανικός και ινδικός κόσμος),
2. Της πεντατονικής (κινέζικος και ασιατικός κόσμος)
3. Της συγκερασμένης (υποστηρίζουν την πολυφωνία)- (δυτικός και αφρικανικός κόσμος).

Maqamat

Maqam και στον πληθυντικό maqams ή Maqamat είναι ένα σετ μελωδικών δρόμων που χρησιμοποιούνται στην παραδοσιακή Αραβική μουσική και είναι κυρίως μελωδία και σπανίως περιέχει αρμονία και συγχορδίες. Ο λόγος είναι ότι οι συγχορδίες ηχούν δυσάρεστα.

Τα μακάμια με την τουλάχιστον 4.000 χρόνων ιστορία τους σε κοινότητες που σήμερα
είναι η Μέση και Εγγύς Ανατολή, τα Βαλκάνια, ο Αραβικός κόσμος και ισλαμικός
κόσμος και οι οποίες έχουν διαφορετική μουσική από αυτή της ευρωπαϊκής,
κινέζικης, αφρικάνικης κλπ.

Τα μακάμια εκτελούνται κυρίως και ευρέως στις Ιρακινές πόλεις Baghdad,Mosul και Kerkuk.

«Μακάμια» επίσης αποκαλούνται στην ‘Αραβο-Περσική μουσική αυτοί-καθαυτοί οι Ήχοι της Βυζαντινής
Μουσικής και τα μακαμάτ  είναι τα ακόλουθα δώδεκα:

Γεγκιάχ, ασιράν, αράκ, ραστ,ντουγκιάχ, σεγκιάχ, τζαρεγκιάχ, νεβά, χουσεϊνί, έβιτζ, γκερδανιέ, μουχαγιέρ.

ΚΑΘΕ ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΜΑΚΑΜΙΑ (κτίζεται πάνω σε μια κλίμακα ) ΕΧΕΙ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΗΧΟΥΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ. Δείτε εδώ τις αντιστοιχίσεις:

http://www.musipedia.gr/wiki/%CE%9C%CE%B1%CE%BA%CE%AC%CE%BC%CE%B9%CE%B1

http://www.byzantine-musics.com/Maqam.htm

Ο δρόμος Χιτζάζ «προέρχεται» από τον Β’ ήχο της βυζαντινής μουσικής, καθώς και από τον πλάγιο του Β΄ (Χιτζασκιάρ) που είναι αντίστοιχοι με τα μακάμ Χιτζάζ και Χιτζασκιάρ της Οθωμανικής μουσικής.

Το χιτζαζ είναι πλάγιος του δευτέρου στο κάτω τετράχορδο και πλάγιος του τετάρτου στο άνω τετράχορδο

Επαναλαμβάνω και λέω «προέρχεται», γιατί είναι ουσιαστικά μια προσπάθεια αναπαραγωγής ασυγκέραστων ήχων που παίζονται με συγκερασμένο όργανο (πχ μπουζούκι).

Άρα κάποιοι δρόμοι που στηρίζονται στο στοιχείο των μικροδιαστημάτων –microtonals (δηλαδή έχουν διαστήματα μικρότερα του ημιτονίου) είναι χρήσιμοι μόνο για όργανα που μπορούν να τους αποδώσουν (βιολί, ούτι, λύρα, κανονάκι, ταμπουράς κλπ.).

Με άλλα λόγια τα maqamat μπορούν να αποδοθούν πιστά ΜΟΝΟ απ’ αυτά τα χωρίς τάστα όργανα.

Πολλοί πιστεύουν ότι δυτική μουσική σημαίνει  πλήρως συγκερασμένο σύστημα. Αυτό δεν είναι η απόλυτη
αλήθεια διότι εκτός από τα όργανα με προκαθορισμένο κούρδισμα (όπως πιάνο) τα ανωτέρω αναφερόμενα όργανα λειτουργούν και ασυγκέραστα. Άρα η απουσία μικροδιαστημάτων στην δυτική σημειογραφία δεν σημαίνει ότι όλα παίζονται συγκερασμένα!

Το φλάουτο, το σαξόφωνο, η τρομπέτα, και το τρομπόνι μπορούμε να πούμε ότι δεν είναι 100% όργανα κουρδισμένα κατά Equal Temperament (ισοσυγκερασμένα) αλλά επιτρέπουν- έστω κάποιο μικρό-  έλεγχο στον τόνο που παράγουν (το λεγόμενο pitch bending) και χρησιμοποιούνται σήμερα ευρέως στην αραβική
μοντέρνα μουσική.

Τα ούτι της Τουρκίας , Αρμενίας , Ελλάδας διαφέρουν στο κούρδισμα τους.

• Τα μακάμια δεν είναι μόνο νότες, όπως οι δυτικές κλίμακες, αλλά και συμπεριφορές
• Τα μακάμια δεν μπορούν να εκτελεστούν σ’ όλες τις χρωματικές τονικότητες λόγω
  τεχνικών περιορισμών των Αραβικών μουσικών οργάνων.
• Κάθε μακάμι έχει διαφορετικό χαρακτήρα διάθεσης και συναισθήματος με παρόμοιο τρόπο
  που έχει μια ματζόρε με μια μινόρε (χαρούμενο – λυπητερό).
• Το maqam επίσης καθορίζει την τονική , την τελική νότα , την δεσπόζουσα , και σε ποιες
  νότες πρέπει να δοθεί έμφαση και σε ποιες όχι.
• Ο τραγουδιστής maqam συνήθως συνοδεύεται από μια μικρή ομάδα μουσικών. Η ομάδα αυτή ονομάζεται (Al-Chaalghi Al-baghdadi , τούρκικη λέξη).
• Τα όργανα που παίζει η ομάδα συνήθως είναι: Δείτε τις φωτογραφίες:

Στην Ελληνική μουσική οι σπουδαιότεροι λαϊκοί δρόμοι που έχουν επηρεαστεί από τα maqams είναι:

Δρόμοι Ματζόρε: Χιτζάζ – Χιτζασκάρ – Πειραιώτικος – Χουζάμ – Σεγκιάχ – Ράστ

Δρόμοι Μινόρε: Νιαβέντ – Κιουρντί – Σαμπάχ – Ουσάκ

Δείτε εδώ τη σηματολογία των maqams και τα ajnas

Περισσότερα για τα τετράχορδα & πεντάχορδα εδώ:

http://rebetiko.sealabs.net/wiki/mediawiki/index.php/%CE%A7%CE%B9%CF%84%CE%B6%CE%AC%CE%B6

Συμφωνούμε ότι το σύστημα των λαϊκών δρόμων είναι μια παραλλαγή των μακάμ;

Η πλειοψηφία των αρθογράφων, απ’ ότι διαπίστωσα από τα δεκάδες posts που μελέτησα, ψηφίζει ναι. Έτσι:

Το ρεμπέτικο τραγούδι είναι ένα είδος ελληνικού τραγουδιού που γράφτηκε πάνω στους λαϊκούς «δρόμους» που είναι επηρεασμένοι από τα μακάμια.

Δηλαδή οι λαϊκοί δρόμοι είναι στην ουσία μια «μετάλλαξη» των μακάμ. Λέω ότι είναι επηρεασμένοι διότι με
το μπουζούκι δεν μπορούμε να αποδώσουμε πιστά τα μακάμια της Ανατολής.

Το μπουζούκι είναι συγκερασμένο όργανο και η αντιστοιχία μεταξύ των μακαμιών και των δρόμων δεν είναι ακριβώς η ίδια. Όμως με αυτή τους τη μεταφορά από ασυγκέραστα σε συγκερασμένα όργανα δεν σημαίνει ότι τα μακάμια καταστράφηκαν. Αντίθετα, αποκτήσανε τη δική τους γεύση!

Η εναρμόνιση σε μια τέτοια κλίμακα παρουσιάζει μερικά θεωρητικά αδιέξοδα, αφού εφαρμόζουμε κανόνες της συγκερασμένης μουσικής (που υποστηρίζει την πολυφωνία) σε τροπικές κλίμακες (που υποστηρίζουν τη
μονοφωνία).

Η γλώσσα του Ρεμπέτικου είναι η ελληνική αν και πολλά τραγούδια χρησιμοποιούν και Τούρκικες λέξεις.

Το Ρεμπέτικο έγινε από τη μουσική της Σμύρνης και τη μουσική του Πειραιά.

Ο Μάρκος Βαμβακάρης θεωρείται ο πατέρας της Πειραιώτικης Σχολής.

Τα τραγούδια της Σμύρνης βασίζονται περισσότερο στα μακάμια και έχουν μία ανατολική ερμηνεία και ύφος.

Το κλασσικό ρεμπέτικο έχει τραγούδια που πήρανε στοιχεία και
από τις δύο σχολές – με κυριαρχία των στοιχείων της Πειραιώτικης Σχολής - λόγω του μπουζουκιού , όπως πχ πολλά από τα τραγούδια του Τσιτσάνη.

‘’Οι Σημερινοί Δρόμοι που χρησιμοποιούμε και παίζουμε 2000 χρόνια μετά, είναι επηρεασμένοι από τα βασικά της θεωρίας της κλασσικής μουσικής (αρμονία με βαθμίδες και πτώσεις), επηρεασμένοι από τα Μακάμια {Maqamat }της ανατολής, και επηρεασμένοι από τον πλούτο των Ήχων της Βυζαντινής .Γι αυτό επικρατεί μεγάλο χάος στην ονοματολογία τους και τις αλλοιώσεις που έχει ο καθένας. Είναι ώρα πια να γνωρίσουμε τον δικό μας χαρακτήρα και το δικό μας ύφος.’’ Πηγή Ρεμπέτικοι Δρόμοι:

http://www.rembetiko.gr/forums/showthread.php?t=17767

ΤΙΡS:

Παίξε με συγκερασμένα όργανα πχ:

• Μια ματζόρε κλίμακα από την 3η νότα και έχεις τον Φρύγιο = ουσάκ
• Μια αρμονική μινόρε από την 5η νότα και έχεις την mixob2b6 ή Phrygian Dominant =χιτζαζ
• Δύο αρμονικά τετράχορδα συνδεδεμένα με τόνο και έχεις την Double Harmonic =χιτζασκάρ

Οι 7 ΔΡΟΜΟΙ για κάθε νότα της χρωματικής κλίμακας της ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Κλίμακα είναι ο δρόμος για να οδεύουμε από οκτάβα σε οκτάβα. Η λέξη Χρωματική Κλίμακα σημαίνει ότι περιέχει ΟΛΕΣ τις νότες.

Οποιαδήποτε άλλη κλίμακα (υπάρχουν εκατοντάδες) κατασκευάζεται επιλέγοντας μόνο ορισμένες νότες από την Χρωματική Κλίμακα.

Κλίμακα Ματζόρε: Στη Δυτική Μουσική , είναι μια κλίμακα που σε μια οκτάβα τα ημιτόνια είναι μεταξύ
στις νότες 3η και 4η και 7η και 8η.

Κλίμακα Μινόρε: Υπάρχουν 3 κλίμακες:

1.Μινόρε Φυσικό:
Είναι η κλίμακα που σε μια οκτάβα τα ημιτόνια είναι μεταξύ στις νότες 2η  και 3η  και 5η  και 6η .

C nat minor = C - D - Eb - F - G - Ab - Bb - C


2. Μινόρε Αρμονικό:
Είναι η κλίμακα που σε μια οκτάβα τα ημιτόνια είναι μεταξύ στις νότες 2η  και 3η   , 5η  και 6η  και 7η  και 8η .

C harmonic minor = C - D - Eb - F - G - Ab - B - C


3. Μινόρε Μελωδικό: Έχει κατά το ανέβασμα τα ημιτόνια μεταξύ 2ης -3η ς και 7ης -8ης  και κατά το κατέβασμα τα ίδια ημιτόνια όπως η Μινόρε Φυσικό.

C melodic minor = C - D - Eb - F - G - A - B – C

Στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε περισσότερο τις Κλίμακες Ματζόρε και Μινόρε Αρμονικό.

Δείτε εδώ την ακολουθία τόνων και ημιτονίων αυτών των κλιμάκων:

Δρόμοι στις δυτικές λαϊκές και παραδοσιακές μουσικές

Στη Δυτική μουσική υπάρχει ένας πεπερασμένος αριθμός συνδυασμών από νότες μεταξύ τονικής και μιας οκτάβας ενώ στην Ανατολική μουσική –όπως είδαμε-ο αριθμός αυτός των συνδυασμών είναι πιο ανοικτός.

Σαν δρόμο θα θεωρήσουμε έναν τρόπο χειρισμού των νοτών μιας κλίμακας ώστε να παράγουμε μια δομή διαστημάτων διαφορετική απ’ αυτή της κλίμακας ματζόρε έτσι ώστε να παράγουμε μια κλίμακα που θα έχει διαφορετική ποιότητα ήχου αλλά και διάθεση (πχ ο δρόμος Phrygian είναι κυρίως λυπητερός ).

Η καλή κατανόηση των δρόμων όχι μόνο θα αυξήσει τη γνώση για την οργάνωση της μουσικής αλλά και θα δώσει τη δυνατότητα για αυτοσχεδιασμούς σε στυλ μουσικής όπως Jazz, Blues...

Οι δρόμοι σχηματίζονται παίρνοντας μια κλίμακα και ξεκινώντας και τελειώνοντας σε μια νότα, εντός της κλίμακας, που είναι όμως διαφορετική απ’ ότι η τονική νότα της κλίμακας απ’ την οποία πάρθηκε.

Πχ αν πάρουμε τη κλίμακα C ματζόρε: C D E F G A G C και ξεκινήσουμε από τη νότα D και σταματήσουμε στη νότα D -αντί για την τονική C- τότε σχηματίζουμε τον δρόμο:

D E F G A B C D.

Δηλαδή πάλι παίζουμε τις νότες της κλίμακας C ματζόρε, όμως τώρα αρχίζουμε και τελειώνουμε στη νότα D και η κλίμακα τώρα ηχεί να έχει τονική την D. Αυτή η νέα κλίμακα πλέον δεν ηχεί σαν την κλίμακα C.

Αν τη συγκρίνουμε με την D ματζόρε που οι νότες τις είναι:

D E F# G A B C# D

η δε παράσταση της με αριθμούς –όπως ισχύει για όλες τις ματζόρε κλίμακες είναι:

1 2 3 4 5 6 7 8

παρατηρούμε ότι η νέα κλίμακα περιέχει F φυσικό και C φυσικό που είναι οι δύο σπουδαίες νότες της νέας
κλίμακας.

Δηλαδή αλλάζοντας την 3η και 7η νότα της D ματζόρε ό ήχος αλλάζει δραματικά και η νέα κλίμακα λέγεται Δρόμος Δωρικός {Dorian Mode}.

Ας θεωρούμε από τώρα και στο εξής-για ταχύτερη εκμάθηση- ότι η νέα κλίμακα Dorian ,όπως με τον ίδιο τρόπο θα σχηματιστούν και οι λοιποί δρόμοι, δεν έχει καμιά σχέση με την C, αλλά με την D ματζόρε.
Άρα η σύγκριση της Dorian με την D ματζόρε δίνει την φόρμουλα:

1 2 b3 4 5 6 b7 8.

Το παρακάτω κείμενο σε αγκύλες , αν και δεν ισχύει ίσως μας βοηθήσει στην κατανόηση καλύτερα:

Τα Modes μεταδόθηκαν σ’ όλον τον κόσμο από τους αρχαίους Έλληνες που είχαν την ιδέα ότι :

{ ‘’Παίρνεις μια κλίμακα (Πχ CDEFGABC), την αντιστρέφεις (CBAGFEDC) έτσι ώστε κάθε νότα της να λειτουργεί σαν τονική’’. Δηλαδή:

1. C - Ionian
2. B - Dorian
3. A - Phrygian
4. G - Lydian
5. F - Mixolydian
6. E- Aeolian
7. D- Locrian }

Παραδόξως όμως οι εκκλησίες της Δυτικής Ευρώπης αντέστρεψαν ξανά τη σειρά σε:

1. C- Ionian {Είναι η γνωστή Ματζόρε Κλίμακα –Το λεγόμενο Straight Harp ή 1st position στις διατονικές φυσαρμόνικες}
2. D-Dorian { Είναι γνωστή και σαν Celtic Minor Scale}
3. E-Phrygian { Είναι ηκλίμακα κυρίως για  οριεντάλ}
4. F-Lydian {Οπτικά όπως η ματζόρε εκτός από την 4η που είναι σε #}
5. G-Mixolydian {Είναι γνωστή και σαν Celtic Major Scale  ή το Cross Harp ή 2nd Position στις διατονικές φυσαρμόνικες }
6. A-Aeolian {Είναι γνωστή και σαν Natural Minor Scale-φυσικό μινόρε}
7. B-Locrian {Ακούγεται τόσο παράξενα που σπάνια χρησιμοποιείται}

Δυστυχώς (ενώ θα ήταν πιο εύκολη η συγκράτηση τους στη μνήμη μας με την αρχαιοελληνική αντιστροφή)  αυτή η σειρά είναι που χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα.

Οι πιο κοινοί δρόμοι , στις δυτικές λαϊκές και παραδοσιακές μουσικές σήμερα είναι:

Ionian , Dorian, Phrygian, Mixolydian και Aeolian.

Δείτε τη φωτογραφία ΕΔΩ:

7 modes σε κάθε τονικότητα

Υπάρχουν 7 modes σε κάθε τονικότητα – Ένα mode για κάθε νότα της κλίμακας.

Όμως για καλύτερη κατανόηση ας πάρουμε ένα παράδειγμα:

Ας υποθέσουμε ότι έχεις μια φυσαρμόνικα τονικότητας G:

Τότε μπορείς να χρησιμοποιήσεις αυτή τη φυσαρμόνικα τονικότητας G για να παίξεις 7 modes – έναν για
κάθε νότα της κλίμακας G. Δηλαδή:

1. Ionian (major) – G
2. Dorian – A
3. Phrygian – B
4. Lydian – C
5. Mixolydian (dominant 7) – D
6. Aeolian (minor) – E
7. Locrian F#

Το Phrygian Mode(Ουσάκ) και το Phrygian Dominant Mode (Χιτζάζ) ήταν η αφορμή για να μελετήσω τους
δρόμους: Το σχετικό άρθρο με πλήρη περιγραφή και παραστατικές εικόνες εδώ:

http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&sid=3246

Παραδείγματα των 7 δρόμων

Η γνώση των κλιμάκων είναι σπουδαία για οποιονδήποτε μουσικό επιθυμεί να καταλαβαίνει το πώς μια μελωδία σχετίζεται με τις αλλαγές των ακόρντων.

Όπως είπαμε η κλίμακα ματζόρε έχει 7 νότες και άρα υπάρχουν 7 modes.

Παράδειγμα: Παίζοντας τις 7 νότες της κλίμακας C ,αν ξεκινήσουμε από την 3η νότα {Ε} τότε στην
πραγματικότητα παίζουμε την κλίμακα C ματζόρε στον 3ο mode-δηλαδή στον Phrygian Mode - ‘Φρύγιο Δρόμο’=Ουσάκ.

Τα ακόρντα δημιουργούνται από την Τονική , την 3η και την 7η εκάστης κλίμακας.

Επομένως διαβάζοντας πχ Β {Σί} ημι-ελαττωμένη συγχορδία (ακόρντο) σε κάποιο διάγραμμα ,
μπορούμε να παίξουμε το δρόμο Β Locrian (που αντιστοιχεί στην κλίμακα C ματζόρε}.

Ομοίως διαβάζοντας G7 ακόρντο μπορούμε να παίξουμε τον δρόμο G Mixolydian  (που αντιστοιχεί στην κλίμακα C ματζόρε). Με τον τρόπο αυτό υπάρχουν 7 δρόμοι {Modes } για κάθε νότα στην Δυτική χρωματική κλίμακα.

Μαθαίνοντας πως και πότε να παίζετε τον κάθε ένα από τους 7 δρόμους και για τις 12 κλίμακες ματζόρε θα έχετε αποκτήσει γνώσεις για 7Χ12=84 κλίμακες. Το ίδιο ισχύει και για τις Μινόρε Κλίμακες.

Για κάποιον που επιθυμεί να μάθει και τους 7 δρόμους ,μια καλή άσκηση είναι να μάθει να τις παίζει όλες αρχίζοντας όμως από την ίδια νότα.

Το παρακάτω παράδειγμα δίνει όλους τους 7 δρόμους ξεκινώντας από το C για τις κλίμακες ματζόρε:

Δρόμοι Κλιμάκων Μινόρε:

Το παρακάτω διάγραμμα δίνει τους  δρόμους για τις κλίμακες μινόρε:

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΔΡΟΜΟΙ

Με τα παρακάτω σχεδιαγράμματα θα κατανοήσετε καλύτερα τους δρόμους.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ο σκοπός μου ήταν να δώσω ένα κατανοητό τρόπο διδασκαλίας για κάποιους  λάτρεις της μουσικής που δεν ξέρουν να διαβάζουν παρτιτούρες με νότες και απλώς έχουν στοιχειώδεις  γνώσεις μουσικής όπως για το που γράφονται οι νότες στο πεντάγραμμο , τι είναι οπλισμός…..

Ένας τέτοιος μουσικός που θέλει με το όργανο που παίζει (Διατονικό ή χρωματικό) να προχωρήσει άμεσα να μάθει και μερικούς δρόμους (τρόπους), μπορεί να το κάνει εκτυπώνοντας  τις 6 φωτογραφίες του άρθρου και να τις μελετά με πρακτική καθημερινή εξάσκηση.

Αλλά και ακόμα αν δεν έχει καθόλου γνώσεις θεωρίας , έχοντας ‘’μουσικό αυτί’’  εκτυπώνοντας ΜΟΝΟ την παρακάτω φωτογραφία , που την ονόμασα ‘’Το ευαγγέλιο για την άμεση εκμάθηση των δρόμων ’’ μπορεί να μάθει άμεσα τους δρόμους:

Και μια τελευταία συμβουλή.

Μάθετε πρώτα δρόμους για τους οποίους έχετε ρεπερτόριο.

ΣΤΕΦΑΝΟΣ