Αγγελάκας vs Νταλάρας

Γράφει ο Χάρης Αρώνης (AR-On)
26 άρθρα στο MusicHeaven

Είναι μεγάλη η απογοήτευση που νιώθω όταν κάθε φορά που ορισμένοι βλέπουν ένα είδωλό τους να δέχεται πυρά και κριτική, αισθάνονται την ανάγκη να υποβαθμίσουν και να αποκαθηλώσουν όχι τα επιχειρήματα αυτής της κριτικής, αλλά την ίδια την οντότητα εκείνου που τολμά να την κάνει.

Τα γνωστά του τύπου "ποιός είναι ο αποτυχημένος, ο ζηλόφθονος, ο τίποτας, που τόλμησε να κακολογήσει το αστέρι μας" και δε συμμαζεύεται. Εν τω μεταξύ, σε μια κόντρα μεταξύ δύο, δεν είναι γραμμένο στις πλάκες κανενός προφήτη ότι υποχρεωτικά ο ένας είναι θεός κι ο άλλος μαλάκας: δεν αποκλείεται να είναι και τα δύο πρόσωπα αξιόλογα, έκαστο στο είδος του, ή αντίθετα, να είναι και τα δύο μεγαλόσχημα στο "φαίνεσθαι" και μικρά στο "είναι". Και τέλος πάντων, δυστυχώς για την ευκολία των ηλιθίων, δεν είναι όλα μαύρο ή άσπρο στη ζωή…

Το θέμα που συζητείται έντονα τις τελευταίες μέρες, όχι μόνο εδώ στο MusicHeaven, αλλά ίσως και σε κάθε ελληνικό - μουσικό ή όχι - διαδικτυακό forum, είναι η δημόσια επιστολή Αγγελάκα προς Νταλάρα (με αφορμή δήλωση του τελευταίου στο Κυπριακό Down Town ότι νιώθει ενοχές για τα λεφτά που κέρδισε), όπου τον παροτρύνει να το ξεπεράσει μοιράζοντας την περιουσία του στους αναξιοπαθούντες, κρατώντας μόνο τα απολύτως απαραίτητα για την οικογένειά του (για να χωρέσω σε μια σύντομη πρόταση ολόκληρη την είδηση, η οποία αναλυτικότερα εκτίθεται εδώ).

Το σημαντικό δεν είναι πιστεύω η σκληρή γλώσσα στα ιντερνετικά σχόλια της πλειοψηφίας, εκείνων δηλαδή που έσπευσαν να "βγάλουν το καπέλο" στον Αγγελάκα.

Το (γραφικό πια, είναι αλήθεια) αντι-Νταλαρικό μένος είναι ένα φαινόμενο που εδώ και πολλά χρόνια δε λέει να φύγει από τη μόδα, λες και ο "θείος" φταίει για όλα τα δεινά που μας κατατρέχουν, λες και η ελληνική μουσική σκηνή είναι πήχτρα στους γνήσιους και τους επαναστάτες, για να μας περισσεύει και να μας εξοργίζει ο σατανάς Νταλάρας.

Από την άλλη, ούτε καπνός χωρίς φωτιά υπάρχει, ούτε για το φαινόμενο είναι άμοιρος ευθυνών ο ίδιος ο Ακατανόμαστος (όπως ο πανέξυπνος Τζιμάκος τον βάφτισε μετά την δικαστική απαγόρευση χρήσης του ονόματός του).

Όμως αυτό που για μένα έχει το περισσότερο ενδιαφέρον να σταθεί κανείς, είναι ο τρόπος άμυνας πολλών Νταλαρόφιλων "φονταμενταλιστών". Αυτά τα "…έλα μωρέ με αυτόν τον τελειωμένο, που δεν έχει άλλο τρόπο να τον προσέξουμε παρά πιάνοντας στο στόμα του τον άρχοντα, ο βραχνοκόκορας…" κι άλλα τέτοια βαθυστόχαστα (στην προκειμένη περίπτωση για τον Αγγελάκα, παλαιότερα για τον Πανούση, τον Ρασούλη κ.ο.κ. σ’ έναν μακροσκελή - γιατί άραγε; - κατάλογο). Ακόμη κι αν δεν διαφωνήσουμε για την ερμηνευτική σπουδαιότητα, τον επαγγελματισμό και την αξία του Νταλάρα, ακόμη κι αν δεχτούμε την αγνότητα των προθέσεών του σε όλη την καλλιτεχνική του πορεία (αν και ως γνωστόν, ο δρόμος προς την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις), σε εποχές όπως η τρέχουσα, που δύσκολα βρίσκεις πρότυπα να τα βάλεις κάπου ψηλά για να τα βλέπεις το πρωί που ξυπνάς και να πορεύεσαι τον βίο σου προσπαθώντας να τα φτάσεις, έχει μεγάλη σημασία όχι μόνο ποιους διαλέγεις ως τέτοια πρότυπα και είδωλα, αλλά πάνω από όλα ο τρόπος που τα υπερασπίζεσαι. Κι αυτό το λέω με αφορμή κάποιους απ’ τους φανατικούς "Νταλαριστές", αλλά καθόλου ειδικά και αποκλειστικά για εκείνους…

Για να απαντήσουμε τώρα στο ερώτημα "έκανε καλά που έβγαλε αυτή την επιστολή ο Αγγελάκας;" και να αποφανθούμε στο αν είναι εύστοχα και καίρια τα όσα εκεί αναφέρει, δεν θα έπρεπε να παίζουν κανένα ρόλο οι υποκειμενικές απόψεις του καθένα μας για την καλλιτεχνική αξία των δύο συγκεκριμένων προσώπων. Ακόμη κι αν μερικοί ψιλο- (έστω και χοντρο-)αντιπαθούνε τον έναν ή τον άλλον, αυτό δεν θα ‘πρεπε να τους εμποδίσει να αναγνωρίσουν το δίκιο, όποιου φυσικά το διαθέτει.

Παρόλα αυτά, πριν πω κι εγώ την γνώμη μου για την δημόσια επιστολή, θέλω να είμαι καθαρός, καταθέτοντας τις δικές μου απόψεις για την καλλιτεχνική αξία αμφοτέρων (αν και προσοχή: δεν πρέπει να πέσει κανείς στην παγίδα μιας ανόητης σύγκρισης δύο τελείως ανόμοιων ιδιοτήτων: ο ένας είναι κατά βάση Δημιουργός λόγου και μουσικής, ενώ ο άλλος ερμηνευτής και σολίστας).

Εξετάζοντάς τους λοιπόν γενικότερα, ως ανθρώπους της μουσικής και του σύγχρονου πολιτισμού μας, για μένα καταρχήν ο Αγγελάκας αποτελεί διαχρονικά έναν από τους ελάχιστους αληθινά εμπνευσμένους Ποιητές αυτής της μικρούλας, καημένης, αμφιλεγόμενης αλλά και τόσο ιδιαίτερης κι αγαπημένης σκηνής που ονομάζουμε Ελληνικό Ροκ. Και μάλιστα γνήσιος και βιωματικός απ’ όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, χωρίς να τον …γνωρίζω. ;-) Ποτέ δεν ήταν γιαλαντζί, σαν κάτι επαναστάτες του κώλου (με τα λεφτά του μπαμπά ή τη στήριξη των κομματικών κλικών). Επιπλέον, αποδείχτηκε ένας καινοτόμος μουσικά "χαρτογράφος" με αμίμητο μελωδικό κι ενορχηστρωτικό στίγμα, κάτι που του επέτρεψε να κερδίσει εύκολα την εμπιστοσύνη του αξιολογότερου και ψαγμένου μέρους της γενιάς που ανδρωνόταν τη δεκαετία του80’, μιας κούφιας από αξιόλογα πρότυπα, "κουρασμένης" και σνομπ γενιάς (με απέχθεια σε ότι είναι πολιτικοποιημένο, σε ότι δεν έχει σχέση με εύκολα και γρήγορα κέρδη, σε ότι θύμιζε τα παλαιότερα υψηλά οράματα) και να γίνει ταξιδευτής της. Εύκολο, είναι αλήθεια, λόγω έλλειψης μεγάλου ανταγωνισμού στη ροκ μουσική μας σκηνή, πάντως ποτέ ως σήμερα δεν πρόδωσε αυτή μας την εμπιστοσύνη (δεν είναι και λίγο, αν σκεφτεί κανείς ότι ίσως το top πρότυπο για πλήθος νεοελλήνων ήταν τότε ο …Κωστόπουλος και η νεογιάπικη πασοκίλα!). Κι όλα αυτά τέλος, ΠΑΡΑ το ότι είναι "βραχνοκόκορας" (η ιδιομορφία δηλαδή της φωνής του ανεβάζει το βαθμό δυσκολίας, άρα και την αξία όσων κατάφερε).

Ξεκαθαρίζω επίσης ότι για μένα ο Γιώργος Νταλάρας δεν είναι ούτε θεός, ούτε διάβολος (ή ίσως, είναι μαζί και θεός και διάβολος). Μια εξαιρετική φωνή, ένας λεπτολόγος και ακούραστος εργάτης και σπουδαίος μάστορας της τέχνης του, ανήσυχος και πρωτοπόρος όσο κανείς, ίσως ο μόνος ντόπιος πραγματικός σταρ (με όλη τη σημασία της λέξης), αλλά ταυτόχρονα κι ένας ικανότατος και συχνά διαπλεκόμενος μαρκετίστας θα τολμούσα να πω, ο αδιαμφισβήτητος CEO της "Ελληνικό Τραγούδι Μεταπολίτευσης Α.Ε."! Όσοι έζησαν τα δρώμενα του πολιτικού και πολιτιστικού γίγνεσθαι από τη δεκαετία του 70 έως και τα πρώτα χρόνια της νέας χιλιετίας, δεν είναι δύσκολο να φανταστούν τι περιλαμβάνει το πλέγμα δραστηριοτήτων της παραπάνω ανώνυμης (και ενίοτε επώνυμης) "εταιρείας".

Έτσι θα παραδεχτώ πως ναι, Γιάννη Αγγελάκα, η επιστολή σου είναι απόλυτα εύστοχη. Δεν ξέρω όμως κατά πόσο είναι καίρια, ή έστω κοινωνικά χρήσιμη. Γιατί πιο καίριο και χρήσιμο θα ήταν αν έβγαζες κι άλλες, εξίσου καυστικές επιστολές, για άλλα θέματα ή πρόσωπα. Π.χ. μια επιστολή για τα σχολεία που δεν έχουν δασκάλους, για την κατάργηση του ΟΕΔΒ, για τα συγγράμματα που πια θα πληρώνουν οι φοιτητές. Ή μια επιστολή για το 1,5 εκατομμύριο άνεργους, ή για τον κοσμάκη που αφήνουν χωρίς φάρμακα, ή για τα Νοσοκομεία και τις μονάδες εντατικής που κλείνουν. Ή, ή, ή… Αν τώρα έβγαλες κι άλλες τέτοιες επιστολές, αλλά τις θάψανε τα ΜΜΕ και δεν το πήρε κανείς χαμπάρι, συγνώμη και να με συμπαθάς! Φυσικά και δεν είσαι υποχρεωμένος εάν θες να χτυπήσεις κάτι που βλέπεις στραβό, να έχεις πρώτα χτυπήσει όλα τα στραβά του ντουνιά και της παλιοκοινωνίας… Άλλωστε ο καθένας λογικό είναι να ερεθίζεται πρωταρχικά από τα στραβά του σιναφιού του. Το 'πες εξάλλου και στη χθεσινή συναυλία σου στο Θέατρο Ρεματιάς, όταν κάποιος φώναξε "όχι άλλο Νταλάρα": "...για να κλείσουμε το θέμα εδώ, θα πω ότι όταν μας κοροϊδεύουν μπρος στα μάτια μας, ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ να απαντάμε". Αλλά ναι, δε σου κρύβω ότι πολύ θα γούσταρα μια δημόσια επιστολή όχι για το Νταλάρα, αλλά για τους κυβερνήτες μας (τους πάντα βολεμένους, καθώς δεν υπάρχουν έννοιες όπως ανεργία, εξαθλίωση και φτώχια για τους ίδιους και τις οικογένειές τους), οι οποίοι αφού βλέπουν τι ζώα είμαστε, παραμένουν απροκάλυπτοι και ξεδιάντροποι ψεύτες (άλλα έταξαν και άλλα κάνουν λίγες μόλις μέρες μετά τις εκλογές) και στυγνοί εκτελεστές του λαού μέσω της αυστηρότατης τήρησης των εγκληματικών μνημονίων, αυτοί οι μονίμως "οσφυοκάμπτες" απέναντι τόσο στους "κακούς" Γερμανούς, όσο και στους τραπεζίτες, στους εγχώριους εφοπλιστές, εκδότες και καναλάρχες, εν γένει στο 1% που πίνει το αίμα του 99%... Ή πολύ θα χαιρόμουνα μια επιστολή για τους ασήμαντους και "λίγους" ευρωπαίους ηγέτες και το νεοφιλελεύθερο ιερατείο που οδηγεί την Ευρώπη σε διάλυση, επιμένοντας για λιτότητα στους πολίτες από τη μία, δίνοντας γη και ύδωρ στους τραπεζίτες από την άλλη.

Μα θα μου πεις (και δεν θα ‘χεις άδικο), είναι οι καλλιτέχνες υποχρεωμένοι να βγαίνουν μπροστά και να καταγγέλλουν τέτοια θέματα με επιστολές και δελτία τύπου; Ακόμη και τώρα που είμαστε σε τέτοια οριακή για την επιβίωσή μας - σαν χώρα, σαν λαός - κατάσταση;  Ίσως όχι, δεν ψηφίστηκε ποτέ κάποιος σχετικός νόμος "περί ευθύνης αοιδών"… Ίσως αυτό που πράγματι έχει αληθινή σημασία είναι μόνο η αξία της Τέχνης αοιδών και (πρωτίστως) δημιουργών και το πόσο αυτή επηρεάζει θετικά τους ανθρώπους και την κοινωνία, πηγαίνοντάς τους ένα σκαλί παραπάνω, μέσω του Πολιτισμού που δημιουργούν. Αλλά από την άλλη βρε αδελφέ, στον Αγγελάκα και σε τέτοιου τύπου καλλιτέχνες αναφέρομαι, δε ζήτησα να βγει και να τα πει ο …Πάριος ή η Πέγκυ Ζήνα! Κι όλοι εκείνοι οι ακριβοθώρητοι "πνευματικοί άνθρωποι", κάποτε μας ζαλίζανε πως "εκτός από τον ιμπεριαλισμό, υπάρχει και η μοναξιά" και δεν είχαν άδικο. Όμως πλέον, άλλο τόσο αλήθεια είναι πως "εκτός από τον …Νταλάρα, υπάρχει κι ο ραντιέρικος χρηματοπιστωτικός καζινο-καπιταλισμός", που μάλιστα τα ‘χει τόσο πολύ σκατώσει, ώστε να είναι αφελέστατο να σταματάμε να αναζητούμε καλύτερες μορφές οργάνωσης της κοινωνίας, απλά επειδή τα είχε σκατώσει (διαφορετικά, αλλά εξίσου βρωμερά) εκείνος ο καημένος ο "υπαρκτός" σοσιαλισμός στην πάλαι ποτέ ΕΣΣΔ και την ανατολική Ευρώπη…

Τώρα, όσο για τις ενοχές Νταλάρα για τα λεφτά που έβγαλε, τι να πει κανείς; Τα έκλεψε; Όχι. Τα δούλεψε σκληρά; Ναι. Έκανε φοροδιαφυγή; όχι (αυτό τουλάχιστον απεφάνθη η δικαιοσύνη για σχετικό θέμα παλαιότερα), αλλά κι αν ο κοινός νους θεωρήσει ότι έκρυψε εισοδήματα, το πιθανότερο αυτά να ήταν πολύ λιγότερα από όσα έκρυβαν κατά μέσο όρο οι συνάδελφοί του. Μήπως δεν άξιζε καλλιτεχνικά; Άξιζε. Σε συνθήκες ελεύθερης αγοράς δε ζούμε; Ζούμε. Εφόσον λοιπόν δεν παρανόμησε, προς τι οι "ενοχές" του;

Ίσως γιατί (λέω εγώ, τώρα) μέσα στον Νταλάρα να υπάρχουν ακόμη αναμμένες κάποιες σπίθες του νεαρού Γιώργου από την Κοκκινιά, οι οποίες είναι πραγματικά δύσκολο να μην ξεσπαθώνουν με όσο σθένος απέμεινε στις ξέπνοες αδυνατισμένες φωνούλες τους, βλέποντας μια ζωή πλούσια σε ανέσεις και απολαύσεις προερχόμενες από τα κέρδη που βγήκαν …τραγουδώντας τους πόνους του λαού και τα βάσανα της φτωχολογιάς! Και ξέρετε, αν πριν λίγα χρόνια, σε μια κάλπικη εποχή και μια Ελλάδα και καλά "Αμερική των Βαλκανίων" αυτό το lifestyle δεν χτύπαγε τόσο άσχημα, δεν έβγαζε μάτι, σήμερα, με τους μισούς Έλληνες να έχουν χάσει τη μισθωτή δουλειά τους ή το μαγαζί τους ή τους πελάτες τους ή γενικότερα να έχουν απολέσει τη δυνατότητα να κάνουν έστω και μικρά όνειρα για το αύριο, το να έχεις λεφτά και τρελά ακίνητα και το κυριότερο να χαριεντίζεσαι με το πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο, είναι κάπως προκλητικό, καθώς...

"Εγώ είμαι ένας τραγουδιστής του έρωτα και της ζωής

τραγουδάω για τη φτώχεια για την ξενιτιά

και για τους ερωτευμένους που 'χουνε φωτιά

…μ' αγαπούν οι πονεμένοι που 'χουνε ψυχή

κι όλοι οι αδικημένοι μέσα στη ζωή.

Του λαού τα ντέρτια λέω κι όταν τραγουδάω κλαίω

γιατί είμαι πονεμένος και στη φτώχεια γεννημένος."

Ανακεφαλαιώνοντας:

Αν ήμασταν Ιταλοί και συζητάγαμε για τον Παβαρότι, ή Αμερικάνοι και μιλάγαμε για τον Τζάκσον, θα ήταν τελείως κενή περιεχομένου η συζήτηση, καθώς δεν υπάρχει τίποτα ιδανικότερο από το να αποκτάς πλούτη μέσω της ατόφιας καλλιτεχνικής σου αξίας, αντί π.χ. μέσω της εκμετάλλευσης άλλων ανθρώπων. Καμιά αντίφαση στο να είσαι λαϊκό είδωλο, έστω κι αν πλούτισες ως συνέπεια αυτού: για τραγουδιστές μιλάμε κι όχι για πολιτικούς. Έλα όμως που εδώ αυτές οι δύο ιδιότητες κάπου μπλέκονται! Βλέπετε, πέρα από την κομματική ένταξη και το βουλευτιλίκι του "ετέρου ήμισυ", εδώ έχουμε να κάνουμε με έναν έντονα πολιτικοποιημένο τραγουδιστή, ο οποίος κατά ένα μεγάλο (όχι 100%, αλλά σημαντικότατο) ποσοστό, βασίστηκε στην "ιδεολογία" του (με ή χωρίς εισαγωγικά) για να γίνει δημοφιλής και ως συνέπεια αυτού να "τα οικονομήσει". Είτε αυτό ήρθε ως συνειδητός σχεδιασμός του, είτε όχι, αν θεωρήσουμε ότι ποτέ δεν κυνήγησε το χρήμα και αυτό ήρθε από μόνο του… Αλήθεια, τον Νταλάρα παρ' ότι ήταν πάντα πρόθυμος να βοηθά το νέο αίμα, γιατί οι περισσότεροι (ειδικά του σιναφιού) τον κατηγορούν, ενώ τον Καζαντζίδη, που ενώ πράγματι ήταν κλειστός, δύσκολος, ίσως και άδικος συχνά χαρακτήρας, οι περισσότεροι πίνουν νερό στο όνομά του; Μήπως ΑΚΡΙΒΩΣ λόγω της προσωπικής ζωής τους; Μήπως επειδή ο Καζαντζίδης, απ' τη στιγμή που εξέφρασε το λαό και μια ολόκληρη εποχή φτώχιας, ξενιτιάς κλπ., προτίμησε να ζήσει σχετικά φτωχικά, αν και αναμφισβήτητα μπορούσε άνετα να είναι πάμπλουτος; Ενώ ο Γιώργος Νταλάρας, που στα λόγια και τις συνεντεύξεις είναι κοντά στο λαό και τα προβλήματά του, την ίδια στιγμή ζει την προσωπική ζωή του (ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες) τελείως απόμακρα από τον απλό κόσμο, συγχρωτισμένος μάλιστα (επαγγελματικά αλλά ΚΑΙ προσωπικά) με μπόλικη από τη σαπίλα που διέφθειρε, ξεζούμισε και εντέλει πέταξε σα στυμμένη λεμονόκουπα μια ολόκληρη χώρα; Λέω, μήπως;

Υ/Γ.: Το φοβερό από την άλλη με την επιστολή Αγγελάκα, είναι τα μέσα που την έκαναν σημαία και την υπερτόνισαν: τα πιο λαϊκίστικα, τα πιο κίτρινα, αυτά που ίσως και ποτέ να μην είχαν γράψει ούτε μια αράδα στο παρελθόν σχετική με το όνομα Αγγελάκας, καθώς το αναγνωστικό τους κοινό ή το ακροατήριό τους μόνο με Αγγελάκα ή Τρύπες δεν είχαν σχέση! Γιατί φυσικά ο ίδιος δεν είναι δυνατόν να επέλεξε συγκεκριμένα ΜΜΕ για την δημοσίευση της, η επιστολή ήταν ανοιχτή και δημόσια. Πάντως μεταξύ σοβαρού και αστείου, για μένα ανάμεσα στα δύο κακά, δηλαδή την αλλοτρίωση μεταξύ δηλωμένων πεποιθήσεων και καθημερινής πρακτικής, μεταξύ ιδεολογίας και lifestyle (που ας πούμε ότι είναι το βασικό φάουλ Νταλάρα) και τη σαπίλα (κυρίως πολιτιστική, αλλά και κάθε άλλου είδους) που εκφράζουν διάφορα νεο-εκδοτικά ανδρείκελα (παραδοσιακού, ερτζιανού ή ηλεκτονικού τύπου), προσωπικά τι να πω, θα προτιμούσα να πλύνω τα πόδια του Νταλάρα, παρά να ακουμπήσω με γυμνό χέρι τις εφημερίδες τους (έστω κι αν ήταν το μόνο χάρτινο είδος εντός του WC). Δεν είναι τυχαίο πως τέτοιες φυλλάδες και αντίστοιχα εμετικά site καλούσαν πρόσφατα εμμέσως πλην σαφώς τις συμμορίες των φασιστικών Ορκ να παρέμβουν ("κάποιος πρέπει να κάνει κάτι…") ενάντια σε καλλιτέχνες που κατά τη γνώμη τους "προσβάλλουν τα χρηστά ήθη και την πατρίδα" (μιλάμε για σκοταδισμό, ανεξάρτητα από το αν τα συγκεκριμένα έργα ήταν αξιόλογα ή μάπες). Μα μήπως κάποτε και η Αυριανή δεν ήταν 1η εφημερίδα σε κυκλοφορία; Τα ονόματα έχουν αλλάξει, όχι οι πρακτικές. Α, και να χαιρόσαστε οι ανυποψίαστοι fun τηλεοπτικές εκπομπές όπως η (Φ)όλα 13, τροφή σε κάθε λογής λιγούρια για κανένα κωλαράκι ή βυζί, χειρότερη ακόμη κι από Τατιανομεσημεριανάδικα σκουπίδια, γιατί δεν πρόκειται απλά για υποκουλτούρα, αλλά για ένα μαγαζάκι πονηρό και πολιτικά βρώμικο: δείτε π.χ. το "ανθρώπινο" προφίλ που εντέχνως πάει να στήσει στα ναζιστικά χρυσάβγουλα… Φοβάμαι λοιπόν πως ό,τι προβάλλεται τόσο έντονα από κίτρινους λαϊκιστικούς βόθρους - φωλιές φιδιών, ειδικά τώρα που πια τα φίδια βγήκαν για τα καλά από τα αυγά τους, πρέπει να προβληματίζει κάθε δημοκρατικό και (ακόμη) σκεπτόμενο πολίτη, ακόμη κι αν μοιάζει εύστοχο και πετυχημένο. Αλλά τελικά, κάθε λαός μάλλον έχει την ενημέρωση που του αξίζει και φυσικά το μέλλον που τελικά του αξίζει…