Borderline - Madonna

Το «Borderline» περιλαμβάνεται στον πρώτο δίσκο της Madonna, με τίτλο το όνομά της, που κυκλοφόρησε το 1983. Την προηγούμενη χρονιά η Madonna δούλευε με τον παραγωγό Reggie Lucas πάνω στο υλικό του πρώτου της δίσκου και η ίδια είχε ετοιμάσει ήδη τρία τραγούδια όταν ο Lucas της έφερε ένα κομμάτι που έγραψε ο ίδιος και που λεγόταν «Borderline».

Οι στίχοι του τραγουδιού αναφέρονται στην ανεκπλήρωτη αγάπη και στρέφονται ενάντια στον αντρικό σωβινισμό. Συγκεκριμένα, οι στίχοι συνοψίζουν με έναν απλοϊκό τρόπο τα πήγαινε-έλα μίας σχέσης και την αδικία που βιώνει μια γυναίκα όταν νιώθει συναισθηματικά παγιδευμένη από κάποιον άντρα, ο οποίος είναι απρόθυμος ή ανίκανος να ανταποδώσει αυτό που η γυναίκα περιμένει από αυτόν. Η γυναίκα αμφισβητεί την ικανότητα του συντρόφου της να την ικανοποιήσει και μοιραία χάνει την υπομονή της. Αισθάνεται ότι η σχέση τους την έχει αποδυναμώσει και γι’ αυτό ζητάει από τον άντρα να την αφήσει ελεύθερη να φύγει.

Κατά μία εκδοχή, οι στίχοι αποτελούν μία μεταφορά για τις ανεπαρκείς σεξουαλικές σχέσεις, αλλά αυτό είναι ένα βήμα παραπέρα από αυτό που λένε άμεσα οι στίχοι. Μάλιστα υπάρχει η ακόμα πιο «προχωρημένη» εκδοχή ότι το τραγούδι αναφέρεται στον γυναικείο οργασμό, αν και εκείνη την εποχή η Madonna ήταν ακόμα «εκλεπτυσμένη» ως προς την έκφραση της σεξουαλικότητάς της. Αργότερα, καθώς η καριέρα της ωρίμαζε, η Madonna έκανε το σεξ ένα ανοικτό θέμα για συζήτηση, κυκλοφορώντας μερικά αδιάκριτα σεξουαλικά τραγούδια όπως το «Erotica» και το «Justify My Love» και γράφοντας και ένα βιβλίο μ’ αυτό το θέμα, το οποίο ονόμασε απλά «Sex».

Κατά μία άλλη εκδοχή, το τραγούδι αναφέρεται σε μία ψυχική διαταραχή, ονόματι Borderline Personality Disorder (Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας) που φέρνει πολλά άτομα κυριολεκτικά στα όρια της τρέλας. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείται από το 1938 για να περιγραφεί ένα φαινόμενο, το οποίο οι πρώτοι αναλυτές το τοποθετούσαν στα όρια μεταξύ ψύχωσης και νεύρωσης.

Χαρακτηριστικό στα άτομα που πάσχουν από BPD είναι ότι κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις δεν μπορούν να διαχειριστούν την ένταση των αντιδράσεών τους σε εξωτερικά ερεθίσματα και συμπεριφέρονται σαν να έχουν χάσει την επαφή με την πραγματικότητα. Συνήθως κρίνονται από το περιβάλλον τους ως υστερικά άτομα.

Υπό αυτό το σκεπτικό, το «Borderline» δίνει μία ενδιαφέρουσα περιγραφή του ψυχικού κόσμου των ασθενών. Δεν περιγράφει απλά μια ταραγμένη ερωτική σχέση αλλά δίνει και όνομα στην αιτία που προκάλεσε τις αναταραχές: «Borderline».

Λέγεται ότι οι στίχοι του τραγουδιού, αν και συνοδεύονται από μία ανάλαφρη και χαρούμενη μελωδία, είναι βίωμα της ερμηνεύτριας. Μια γενιά νέων χόρευε στο άκουσμα του τραγουδιού χωρίς να γνωρίζουν οι περισσότεροι τη σημασία των λέξεων. Κάποιοι άλλοι, όμως, συνέδεσαν το τραγούδι με δικές τους εμπειρίες και κατάλαβαν το πραγματικό νόημα των στίχων.

Στατιστικά η πάθηση BPD παρουσιάζεται κατά 75% σε γυναίκες και μόνο 25% σε άντρες. Συνήθως προκαλείται από τραυματικές παιδικές εμπειρίες, όπως την σεξουαλική κακοποίηση, έλλειψη γονικής θαλπωρής ή την απώλεια αγαπημένων προσώπων. Χαρακτηριστικό σ' όλα τα άτομα που παρουσιάζουν BPD είναι ο φόβος να χάσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Έτσι βρίσκονται σε μια συνεχή εσωτερική ανισορροπία. Ακόμη και αν φαινομενικά είναι ήρεμα, μπορεί μία λάθος κουβέντα του αγαπημένου τους να προκαλέσει την έκρηξη φοβίας για απώλεια. Από τη μια στιγμή στην άλλη τα συγκεκριμένα άτομα πέφτουν από την απόλυτη χαρά στην απόλυτη λύπη χωρίς ενδιάμεσες διαβαθμίσεις.

Αυτές οι αντιδράσεις είναι απότομες σε αντίθεση με τα μανιοκαταθλιπτικά άτομα στα οποία παρουσιάζονται ανάλογες αντιδράσεις αλλά σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Όπως περιγράφει η διεθνής βιβλιογραφία, πολλοί πάσχοντες απόBPD ξεπερνάνε τα προβλήματά τους μόνοι τους στις ηλικίες μετά τα 40. Εντούτοις, υπάρχει μία τρομακτική στατιστική που αποκαλύπτει ότι το 8-10% των ατόμων που δεν θεραπεύτηκαν έχει αυτοκτονήσει και ένα μεγάλο μέρος των παθόντων έχει καταστρέψει την ζωή του σχεδόν ανεπανόρθωτα. Ειδικά στον καλλιτεχνικό κόσμο και συγκεκριμένα στον χώρο του θεάματος υπάρχουν πολλά άτομα με BPD. Η Madonna ανήκει στην κατηγορία των ατόμων που μάλλον ξεπέρασαν την ασθένειά τους, σε αντίθεση με την Marilyn Monroe, την Janis Joplin και τον Elvis Presley ή ακόμα και τον Robbie Williams, για τον οποίο λέγεται ότι επίσης πάσχει από την ίδια διαταραχή.

Σήμερα το «Borderline» θεωρείται ένα από τα καλύτερα παραδείγματα της επαγγελματικής συνεργασίας της Madonna και του Reggie Lucas, καθώς ο Lucas την ώθησε σε μία εκφραστική ερμηνεία, σε έναν τόνο διαφορετικό από τα υπόλοιπα τραγούδια της και σε μια εποχή που ήταν κάτι παραπάνω από εμφανείς οι περιορισμένες φωνητικές της δυνατότητες. Η Madonna κατόρθωσε να βάλει συναίσθημα στην ερμηνεία της χωρίς να επισκιάσει το περιεχόμενο των στίχων και μάλιστα χωρίς τις μελαγχολικές νότες και τα άχρηστα φιγουρατζίδικα μελίσματα στα οποία καταφεύγουν συνήθως τραγουδίστριες με μεγάλες φωνητικές ικανότητες.

Η νηφάλια φωνή της Madonna έκανε το τραγούδι να μοιάζει με παλιά παραγωγή της Motown, στο πλαίσιο βέβαια της χορευτικής μουσικής της δεκαετίας του 1980. Αν και το ρεφρέν ακούγεται κάπως ψυχρό, το στυλ του για εκείνη την εποχή ήταν αρκετά μοντέρνο ενώ η φωνητική γκάμα του τραγουδιού χρησιμοποιήθηκε από τη Madonna σε όλη τη διάρκεια της μουσικής της καριέρας.

Από μουσικής άποψης το «Borderline» ξεκινάει με μία εισαγωγή από «τσαχπίνικα» keyboards που δίνουν την αίσθηση ανεπιτήδευτου αισθησιασμού, ενώ ο ρυθμός του τραγουδιού είναι στα συνηθισμένα 120 bpm (beats per minute). Οι συγχορδίες είναι εμπνευσμένες από τον ήχο της Disco της δεκαετίας του 1970 καθώς και από το μουσικό ύφος που είχε στα μέσα της ίδιας δεκαετίας ο Elton John. Ομοιότητες ως προς την ακολουθία των συγχορδιών συναντάμε και με το «You Ain’t Seen Nothing Yet», που κυκλοφόρησαν οι Bachman-Turner Overdrive το 1974, ενώ τα synthesizers είναι πιστά στο τυπικό μουσικό ύφος της Madonna.

Στην ηχογράφηση συμμετείχαν οι εξής μουσικοί: Dean Gant (synthesizer, πιάνο), Fred Zarr (synthesizer, πιάνο), Ed Walsh (synthesizer), Ira Siegal (κιθάρες), Reggie Lucas (κιθάρες, προγραμματισμός drum), Leslie Ming (προγραμματισμός drum), Bobby Malach (σαξόφωνο τενόρο), Anthony Jackson (ηλεκτρικό μπάσο) και οι Gwen Guthrie, Brenda White και Chrissy Faith (φωνητικά).

Όταν ηχογράφησε το «Borderline» η Madonna ήταν 25 ετών αλλά τα φωνητικά της «πειραχτήκανε» ώστε να ακούγεται μικρότερη. Μετά την ηχογράφηση η Madonna δεν έμεινε ικανοποιημένη από το αποτέλεσμα γιατί, σύμφωνα με την ίδια, ο Reggie Lucas χρησιμοποίησε πάρα πολλά όργανα και επιπλέον δεν έλαβε υπόψη του τις ιδέες που είχε η τραγουδίστρια. Το γεγονός αυτό οδήγησε σε έντονη διαφωνία μεταξύ των δυο τους και στο τέλος ο Lucas άφησε τα τραγούδια όπως ήθελε ο ίδιος, χωρίς να προβεί στις αλλαγές που ήθελε η Madonna.

Η Madonna, ως πεισματάρα και ξεροκέφαλη που είναι, δεν το έβαλε κάτω. Απέλυσε τον φανταχτερό Reggie Lucas και έφερε τον John “Jellybean” Benitez, ο οποίος εκτός από σύντροφος της Madonna ήταν και D.J. στη Funhouse Disco και είχε αρχίσει να κάνει όνομα ως παραγωγός. Η Madonna του ζήτησε να κάνει το remix στο «Borderline» αλλά και σε κάποια άλλα τραγούδια.

Benitez: Σκέφτηκα ότι η Madonna είχε πολύ στυλ και ξεπέρασε τους φραγμούς, καταφέρνοντας να παίζουν τα τραγούδια της όλα τα clubs -είτε ήταν αυτά που σύχναζαν μαύροι, είτε ήταν αυτά που σύχναζαν ομοφυλόφιλοι ή λευκοί- και πολύ λίγα τραγούδια είχαν αυτή τη γοητεία.

Ο “Jellybean” Benitez πρόσθεσε κάποιες επιπλέον κιθάρες και νέα φωνητικά μέρη μετατρέποντας το «Borderline» στο τραγούδι που γνωρίσαμε όλοι. Αργότερα ο Benitez συνεργάστηκε με σημαντικούς καλλιτέχνες, όπως οι Talking Heads, Whitney Houston, Hall & Oates, Patti Austin, Sheena Easton, Billy Joel, Pointer Sisters, Michael Jackson, Paul McCartney, Irene Cara κ.α.

Το «Borderline» κυκλοφόρησε σε single στις 15 Φεβρουαρίου 1984. Οι κριτικές που απέσπασε το τραγούδι ήταν θετικές, καθώς οι μουσικοί συντάκτες βρήκαν πως από μελωδική άποψη ήταν το πιο ολοκληρωμένο κομμάτι από τον πρώτο δίσκο της Madonna και μάλιστα επιδοκίμασαν το προηγμένης τεχνολογίας χορευτικόPopύφος του τραγουδιού, που μπορεί να ήταν προκλητικά εμπορικό όμως κατόρθωνε να προκαλεί βαθύτερα συναισθήματα.

Το ζωηρό και πικάντικο ύφος και ο λάγνος μαγνητισμός του «Borderline» δεν άφησε ανεπηρέαστο το κοινό. Τον Μάρτιο του 1984 η Madonna είδε για πρώτη φορά το όνομά της να φιγουράρει στο αμερικάνικο Top 10 καθώς το «Borderline» έφτασε στο Νο 10 των Η.Π.Α. ανοίγοντας ένα σερί 17 συνεχόμενων Top 10 επιτυχιών της Madonna! Στις 22 Οκτωβρίου 1998, δηλαδή 14 χρόνια μετά την κυκλοφορία του, το τραγούδι έγινε χρυσό καθώς ξεπέρασε σε πωλήσεις τα 500.000 αντίτυπα.

Στη Μεγάλη Βρετανία, το «Borderline» έφτασε μόλις στο Νο 56. Όταν όμως ξανακυκλοφόρησε την πρωτοχρονιά του 1986, κι αφού η Madonna είχε γίνει ήδη διάσημη σε όλο τον κόσμο, το single έγινε χρυσό φτάνοντας μέχρι το Νο 2 (πίσω από το «When The Going Gets Tough, The Tough Get Going» του Billy Ocean).

Στις 30 Ιανουαρίου 1986, το «Borderline» ανέβηκε στο Νο 1 της Ιρλανδίας ρίχνοντας από την κορυφή το «Walk Of Life» των Dire Straits. Όμως κράτησε τη ψηλότερη θέση μόνο για μία εβδομάδα αφού η… Νάνα Μούσχουρη (!) ανέβηκε στο Νο 1 με το «Only Love».
Το «Borderline» έγινε επίσης Νο 3 στην Ολλανδία, Νο 4 στο Βέλγιο, Νο 12 στην Αυστραλία, Νο 23 στην Ελβετία, Νο 25 στον Καναδά και Νο 47 στη Νέα Ζηλανδία.

Το video clip του «Borderline» γυρίστηκε στο Los Angeles από τις 30 Ιανουαρίου έως τις 2 Φεβρουαρίου του 1984 και ήταν το πρώτο βίντεο που έκανε η Madonna με τη σκηνοθέτιδα Mary Lambert, η οποία αργότερα σκηνοθέτησε και τα «Like A Virgin», «Material Girl», «La Isla Bonita» και «Like A Prayer» καθώς και video clips για τους Chris Isaak, Janet Jackson, Annie Lennox, Mick Jagger, Go-Go’s, Whitney Houston, Sting, Debbie Harry, Tom Tom Club κ.α.

Το βίντεο του «Borderline» ξεκινάει με τη Madonna να χορεύει στο δρόμο μαζί με την παρέα της, στην οποία είναι και ο Λατίνος εραστής της, όταν την πλησιάζει ένας Βρετανός φωτογράφος και της προτείνει να τον ακολουθήσει. Εκείνη μπαίνει στο αυτοκίνητό του και παρατάει το αγόρι της προκειμένου να ποζάρει για τον φωτογράφο. Κατά τη διάρκεια της φωτογράφησης η Madonna θυμάται στιγμές που έζησε με το αγόρι της και μπαίνει σε συναισθηματικό δίλημμα καθώς αμφιταλαντεύεται μεταξύ του Λατίνου και του φωτογράφου που την πολιορκεί αλλά και μεταξύ των δύο διαφορετικών κόσμων που αντιπροσωπεύουν: αυτόν της φτωχής και ταπεινής ζωής στο δρόμο και αυτόν της λαμπερής και λουσάτης ζωής της μόδας. Οι στιγμές που θυμάται η τραγουδίστρια δείχνουν ότι η σχέση που είχε με τον Λατίνο ήταν προβληματική. Έτσι, σε κάποιο διάλειμμα η Madonna και ο φωτογράφος φιλιούνται και φαίνεται ότι μία νέα σχέση ξεκινάει για την τραγουδίστρια.

Στη συνέχεια το πρώην αγόρι της Madonna βλέπει μία φωτογραφία της στο εξώφυλλο ενός περιοδικού και αρχίζει να τη νοσταλγεί και να συνειδητοποιεί τα λάθη του. Σε μια στιγμή η Madonna παίρνει το σπρέι για τα γκράφιτι και βάφει έναν διακοσμητικό κίονα και το ακριβό σπορ αυτοκίνητο του φωτογράφου. Μόλις το βλέπει ο φωτογράφος αντιδράει άσχημα και τότε εκείνη φεύγει και επιστρέφει πίσω στην παρέα της και στο στέκι όπου σύχναζε το προηγούμενο αγόρι της. Ο πρώην μόλις τη βλέπει την αγκαλιάζει και το ζευγάρι δείχνει ξανά αγαπημένο όσο ποτέ.

Τον Ιανουάριο του 1997, στο περιοδικό Rolling Stone, η σκηνοθέτιδα του βίντεο Mary Lambert, περιέγραψε εν ολίγοις την πλοκή ως εξής: «Ένα αγόρι κι ένα κορίτσι απολαμβάνουν τη συνοικιακή τους αγάπη, το κορίτσι ελκύεται από τη δόξα, το αγόρι μουτρώνει, το κορίτσι γίνεται διάσημο, αλλά το νέο της αμόρε αντιδρά άσχημα σε μία επιπολαιότητά της κι εκείνη επιστρέφει πίσω στην πραγματική της αγάπη».

Οι σκηνές της Madonna με τον Λατίνο εραστή απεικονίζονται έγχρωμες, ενώ εκείνες με τον Βρετανό φωτογράφο είναι ασπρόμαυρες. Στις έγχρωμες λήψεις το ντύσιμο της τραγουδίστριας είναι το συνηθισμένο που είχε εκείνη την εποχή, με το μαλλί σαν θημωνιά, δαντελένια γάντια, ψηλοτάκουνες μπότες και κοντά καλτσάκια. Αργότερα, στις ασπρόμαυρες λήψεις όπου ποζάρει για τον φωτογράφο, η Madonna φοράει μία ασυνήθιστη σειρά ρούχων, όπως crop-tops, T-shirts, γιλέκα και μπλούζες ζευγαρωμένες με κομμένα παντελόνια, jeans και βραδινές τουαλέτες. Η αντιπαραβαλλόμενη εικόνα της τραγουδίστριας, πρώτα ως μία ατημέλητη ξανθιά σε μία ισπανόφωνη γειτονιά και μετά ως μοδάτο γοητευτικό μοντέλο, αποτελεί ένας είδος μηνύματος προς όλους ότι ο καθένας μπορεί να φτιάξει το δικό του προφίλ και τη δική του εικόνα.

Ποζάροντας για τον φωτογράφο, η Madonna κοιτάζει απευθείας την κάμερα με προκλητικό βλέμμα, απεικονίζοντας έτσι τη σεξουαλική επιθετικότητα. Το στούντιο του φωτογράφου είναι διακοσμημένο με κλασικά γλυπτά και ρωμαϊκού ύφους γυμνά αγάλματα που κρατούν λόγχες, οι οποίες αποτελούν φαλλικό σύμβολο. Παρομοίως, φαλλικά σύμβολα απεικονίζονται και στην ισπανόφωνη γειτονιά όπου η Madonna αγκαλιάζει μία κολώνα φωτισμού στο δρόμο και ο Λατίνος εραστής χτυπάει με τη στέκα του μπιλιάρδου μία μπίλια.

Όμως ενώ η μάτσο συμπεριφορά σε έναν Αγγλοαμερικάνο θεωρείται θετική και εκλαμβάνεται ως στοιχείο δύναμης, αρρενωπότητας και ελκυστικότητας, η ίδια συμπεριφορά σε έναν Λατίνο θεωρείται αρνητική και εκλαμβάνεται ως στοιχείο κυριαρχίας, αυταρχισμού και… ενδοοικογενειακής βίας!

Αυτή η θεωρία επιβεβαιώνεται και από μία μελέτη που έγινε σε φοιτητές διαφορετικών εθνικοτήτων, όταν τους ζητήθηκε να ερμηνεύσουν το βίντεο του «Borderline». Οι Ισπανικής καταγωγής ερωτώμενοι φαίνεται να κατανόησαν καλύτερα τοconceptτου βίντεο από τους υπόλοιπους λευκούς, μη λατινικής καταγωγής. Όχι ότι συμφωνούσαν με το «αντριλίκι», αλλά το κατανοούσαν. Οι υπόλοιποι λευκοί, όμως, το χρησιμοποίησαν ως βάση για την αρνητική αξιολόγηση του βίντεο!

Έχοντας ως βάση το βίντεο, οι στίχοι «Something in the way you love me won't let me be / I don't want to be your prisoner so baby won't you set me free» θα μπορούσαν να ερμηνευθούν και ως αντίδραση στον αντρικό σωβινισμό και ιδιαίτερα στον τρόπο που ο Λατίνος εραστής της Madonna προσπαθεί (ανεπιτυχώς) να την εμποδίσει να συνεργαστεί με τον Βρετανό φωτογράφο. Έχει ενδιαφέρον το γεγονός ότι οι μελέτες πάνω στις αρνητικές επιπτώσεις της επίδειξης αντρισμού, βρήκανε ότι οι ρίζες της υπερβολικής αυτής επίδειξης και η φανατική προσήλωση στην αρρενωπότητα που συναντάται στις λατινικές χώρες, προέρχονται από την Ισπανική Κατάκτηση καθώς οι ανίσχυροι αποικισμένοι προσπάθησαν να αντισταθμίσουν τα βαθιά ριζωμένα συμπλέγματα ανεπάρκειας και κατωτερότητας, υιοθετώντας επιθετικές και δυναστικές συμπεριφορές. Μία αντίστοιχη ερμηνεία θα μπορούσε να δοθεί και στο βίντεο του «Borderline» και συγκεκριμένα στην προσπάθεια του Λατίνου να αποστερήσει από την κοπέλα του την επιθυμία να δουλέψει με τον Βρετανό φωτογράφο. Ο Βρετανός είναι ο «κατακτητής», που εισβάλει με το φωτογραφικό του φακό στη γειτονιά του Λατίνου, εκδηλώνοντας ένα είδος εθνογραφικού ενδιαφέροντος για την περιοχή ως αντικείμενο μελέτης και τελικά φεύγει κλέβοντας την κοπέλα.

Το όλο concept έχει ενδιαφέρον και με την έννοια της γυναικείας ματιάς πάνω στην αντρική συμπεριφορά, δεδομένου ότι ο σκηνοθέτης του βίντεο και ο ερμηνευτής του τραγουδιού είναι γυναίκες. Τα κοντινά πλάνα στα μάτια της Madonna υπογραμμίζουν τη θέση της είτε ως το υποκείμενο που αιχμαλωτίζει στο βλέμμα της (ή στην εξουσία της) τον Λατίνο εραστή, είτε ως το αντικείμενο που αιχμαλωτίζεται στον φακό του Βρετανού φωτογράφου. Μ’ αυτόν τον τρόπο απορρέεται μία ενδιαφέρουσα φυλετική αντιστροφή (λευκή γυναίκα κοιτάζει έναν Λατίνο και αργότερα ένας λευκός άντρας κοιτάζει μία λευκή γυναίκα). Όπως σε πολλά άλλα βίντεο της Madonna που κυκλοφόρησαν αργότερα, έτσι κι εδώ βομβαρδιζόμαστε με μία σειρά αντικρουόμενων μηνυμάτων.

Κατά μία έννοια η σκηνή που η Madonna βάφει με το σπρέι το αυτοκίνητο του φωτογράφου συμβολίζει την επανάστασή της έναντι των αξιών του φωτογράφου, δείχνοντας παράλληλα τη θέλησή της να σπάσει τους κανόνες και να καινοτομήσει στο χώρο της. Το γεγονός ότι ένα μέρος του γκράφιτι (στο άγαλμα και στους κλασικούς κίονες) είχε ήδη απεικονισθεί στη φωτογράφηση, αποτελεί ένα εύρημα με το οποίο γεφυρώνεται η ασπρόμαυρη λήψη με την έγχρωμη, όπου ο χαρακτήρας της Madonna στην ισπανόφωνη γειτονιά φοράει ένα ισπανικού στυλ φόρεμα με βολάν. Το ίδιο κόλπο χρησιμοποιήθηκε και στην αρχή του βίντεο, όπου σε έγχρωμη λήψη η Madonna συναντιέται για πρώτη φορά με τον φωτογράφο φορώντας ένα τζιν σακάκι με γκράφιτι στην πλάτη. Κάποιος θα μπορούσε κάλλιστα να ερμηνεύσει την επαναστατική αντίδραση της Madonna (να βάψει το αυτοκίνητο του φωτογράφου και να επιστρέψει στον Λατίνο εραστή της) ως τον απόλυτο θρίαμβο του ισπανικού στοιχείου.

Η Madonna νιώθει τον δρόμο σαν το σπίτι της και δείχνει ότι είναι πλήρως ενταγμένη σ’ αυτόν τον τρόπο ζωής ήδη από την αρχή του βίντεο, στη σκηνή όπου χορεύει με κάποια παιδιά. Εντούτοις στο τέλος, κι ενώ έχει επιστρέψει στο αγόρι της, φοράει ένα καπέλο το οποίο ανεπιτυχώς προσπάθησε να της το φορέσει ο φωτογράφος κατά τη διάρκεια της φωτογράφησης. Το γεγονός ότι στο τέλος η Madonna φοράει το καπέλο, αποτελεί ένα είδος υπαινιγμού ότι υπήρξαν αξίες που αντιπροσώπευε ο φωτογράφος και εκτίμησε η τραγουδίστρια. Μ’ αυτή την έκδηλη αντίφαση υπογραμμίζεται η αμφισημία του χαρακτήρα της Madonna, η οποία συνδυάζει στοιχεία και από τις δύο κουλτούρες.

Μέσω του βίντεο του «Borderline», ηMadonnaκαταφέρνει δύο πολύ σημαντικά πράγματα:
α) Μεταδίδει τις σοφιστικέ της απόψεις περί της θηλυκότητας της γυναίκας, παρουσιάζοντάς την ως πηγή δύναμης και όχι ως αιτία κοινωνικής καταπίεσης. Έτσι, αν και στην αρχή φαίνεται ότι αφήνει τον Λατίνο για χάρη του φωτογράφου, αργότερα επιστρέφει σ’ αυτόν υπονοώντας τη θέλησή της να ελέγχει η ίδια τις ερωτικές της επιθυμίες ξεπερνώντας τις διαχωριστικές γραμμές, όπως άλλωστε λέει και ο στίχος «You just keep on pushing my love, over the borderline». Μ’ αυτό τον τρόπο ηMadonna μπόρεσε να φτιάξει μία εικόνα όχι του κοριτσιού της διπλανής πόρτας αλλά της θρασείας, έξυπνης και σκληρής γυναίκας.

β) Έσπασε το ταμπού της απεικόνισης των διαφυλετικών σχέσεων. Η συμβολική ρήξη των φυλετικών εμποδίων ήταν μία έξυπνη στρατηγικήmarketing, καθώς έκανε τη Madonna συμπαθητική στην ισπανόφωνη και μαύρη νεολαία θέτοντας τις βάσεις για την αναρρίχησή της στο καλλιτεχνικό στερέωμα.

Επιπροσθέτως, η απεικόνιση της ζωής στο δρόμο και το ντύσιμο της Madonna αποτελεί αναφορά στα πραγματικά βιώματα της τραγουδίστριας, από τους πολυφυλετικούς δρόμους και τα clubs που σύχναζε η ίδια όταν έκανε τα πρώτα της καλλιτεχνικά βήματα, αλλά και τον κόσμο της δημοτικότητας και επιτυχίας που άρχισε να βιώνει εκείνη την εποχή. Στο βίντεο του «Borderline» αντικατοπτρίζεται λοιπόν εύστοχα το προσωπικό ενδιαφέρον της Madonna για τη λατινική/ισπανική κουλτούρα. Αυτή η κουλτούρα δεν επηρέασε μόνο τη δουλειά της αλλά και την ίδια της τη ζωή. Η Madonna μίλησε για τα πρώτα της χρόνια και τις σχέσεις που είχε με τις ισπανόφωνες κοινότητες της Νέας Υόρκης:
- Είμαι πολύ επηρεασμένη από την ισπανική μουσική. Ζούσα για πολλά χρόνια στη Νέα Υόρκη και άκουγα συνεχώς salsa και merengue. Θέλω να πω ότι αυτού τους είδους η μουσική ακουγόταν συνέχεια από τα ραδιόφωνα στο δρόμο.

Για όλους τους παραπάνω λόγους, η προβολή του «Borderline» από το τηλεοπτικό κανάλι MTV αποτέλεσε έναν από τους σημαντικούς σταθμούς στην καριέρα της Madonna, καθώς αύξησε τη δημοτικότητά της και την καθιέρωσε ως μία ανερχόμενη σταρ. Ειδικά το ντύσιμό της έγινε και μόδα, αφού τα ρούχα που φορούσε στο βίντεο χρησιμοποιήθηκαν την ίδια χρονιά από σχεδιαστές όπως ο Karl Lagerfeld και ο Christian Lacroix στην εβδομάδα μόδας στο Παρίσι.

Η Madonna ερμήνευσε το «Borderline» κατά τη διάρκεια του Virgin Tour το 1985, φορώντας ένα μπλε διάφανο crop top με το χαρακτηριστικό μαύρο στηθόδεσμο από μέσα, μία πορφυρή φούστα, δαντελωτές γκέτες και σακάκι. Όμως θα λέγαμε ότι αδίκησε το τραγούδι δεδομένου ότι έκοψε το δεύτερο κουπλέ, με αποτέλεσμα η διάρκεια του τραγουδιού να περιοριστεί στα δύο λεπτά, ενώ και η ίδια η παρουσίασή του ήταν μάλλον αδιάφορη αφού η Madonna ήταν μόνη της στη σκηνή και το μόνο που έκανε ήταν να περπατάει πέρα-δώθε. Μοιραία η ερμηνεία της στο «Borderline» δεν συμπεριλήφθηκε στο βίντεο «Live–The Virgin Tour» (1985).

Τα επόμενα χρόνια το τραγούδι μπήκε στο περιθώριο και μάλιστα για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έπρεπε να περάσουν 23 ολόκληρα χρόνια μέχρι η Madonna να το ξανατραγουδήσει ζωντανά, κάτι που συνέβη το 2008, στο πλαίσιο του Sticky & Sweet Tour, όταν το ερμήνευσε σε μία παθιασμένη και σπινταριστή punk-Pop εκτέλεση. Κατά τη διάρκεια του τραγουδιού το σκηνικό απεικόνιζε κάποια σχέδια του Keith Harring ενώ η Madonna κρατούσε μία ροζ ηλεκτρική κιθάρα και φορούσε σορτς γυμναστικής, μακριές κάλτσες και αθλητικά παπούτσια. Τα ρούχα ήταν σχεδιασμένα από τον Jeremy Scott και αποτελούσαν έμμεση αναφορά στα νεανικά χρόνια της Madonna, τότε που ζούσε στη Νέα Υόρκη. Η ερμηνεία της αυτή περιλαμβάνεται στο «Sticky & Sweet Tour DVD».

Το 2000 κυκλοφόρησε μία electro-industrial εκτέλεση του «Borderline» από τον Καναδό τραγουδιστή Nivek Ogre. Η εκτέλεση αυτή περιλαμβάνεται στο δίσκο-συλλογή «Virgin Voices: A Tribute To Madonna, Vol. 2».

Το 2001 η Kylie Minogue ερμήνευσε μία a cappella εκτέλεση και τον Απρίλιο του 2002 το αμερικανικό Pop/punk συγκρότημα Showoff κυκλοφόρησε μία εκτέλεση, η οποία περιλαμβάνεται στη συλλογή «Punk Goes Pop».

Το 2003 οι Counting Crows ερμήνευσαν το τραγούδι ζωντανά στο Royal Albert Hall, ενώ τον Μάρτιο του 2009 το κυκλοφόρησαν σε mp3 μέσω της επίσημης ιστοσελίδας τους. Η εκτέλεσή τους έχει ένα παράξενο Country Rock στυλ που μοιάζει να είναι εκτός κλίματος.

Το 2006 η βραβευμένη με Grammy τραγουδίστρια Jody Watley κυκλοφόρησε μία αργή και υπνωτική εκτέλεση του «Borderline», η οποία περιλαμβάνεται στο άλμπουμ «The Makeover». Η εκτέλεση αυτή κυκλοφόρησε σε single στη Μεγάλη Βρετανία τον Οκτώβριο του 2009. Σε μία συνέντευξή της στο Blues & Soul (τεύχος 1029, Οκτώβριος 2009) η Jody Watley είπε:
- Το «Borderline» είναι ένα τραγούδι που πάντα μου άρεσε. Ακόμα κι αν η πρώτη του ηχογράφηση ήταν πολύ Pop, για μένα είχε μία μελαγχολική πλευρά η οποία πιστεύω ότι ταιριάζει με τη δική μου εκτέλεση.

Το Νοέμβριο του 2007 οι Chapin Sisters κυκλοφόρησαν μία ακουστική folk εκτέλεση, η οποία περιλαμβάνεται στη συλλογή «Through The Wilderness: A Tribute To Madonna».

Το 2008 η Ουαλή τραγουδίστρια Duffy ερμήνευσε το «Borderline» στο μουσικό φεστιβάλ Radio 1’s Big Weekend του BBC Radio1, που έλαβε χώρα στο Kent της Αγγλίας.

Το 2009 οι Flaming Lips και οι Stardeath and White Dwarfs κυκλοφόρησαν μία εκτέλεση του «Borderline», η οποία περιλαμβάνεται στην επετειακή, για τα 50α γενέθλια της Warner Brothers Records, συλλογή «Covered: A Revolution In Sound», όπου τωρινοί καλλιτέχνες της Warner Brothers διασκευάζουν κλασικές επιτυχίες της εταιρίας. Σε μία κατά τ’ άλλα μουντή συλλογή, οι Flaming Lips ξεχωρίζουν άνετα με τη διασκευή τους στο «Borderline», όπου με τη συνδρομή των Stardeath and White Dwarfs προσφέρουν μία εντελώς διαφορετική και κλιμακούμενη εκτέλεση του τραγουδιού.

Στην εκτέλεση αυτή, το τραγούδι αρχίζει με ένα σχεδόν ξεχαρβαλωμένο προγραμματισμένο beat, το οποίο μοιάζει με νανούρισμα και καλωσορίζει χαριτωμένα τον ακροατή σε έναν γλυκό και αθώο ήχο που παράγουν τα keyboards. Στο 1:10 μπαίνει η φωνή του Wayne Coyne, ο οποίος τραγουδάει με έναν πολύ απαλό και ευαίσθητο τρόπο το πρώτο κουπλέ του τραγουδιού και ενισχύει την απατηλά ήρεμη εισαγωγή του. Ακολουθεί ένα ορχηστρικό μέρος και ενώ κανονικά θα έπρεπε να ακουστεί το ρεφρέν, η μουσική εμπλουτίζεται και αυξάνεται η έντασή της μέχρι που το διαστρεβλωμένο και ηχηρό ξέσπασμα των τυμπάνων σπάει την ήρεμη ατμόσφαιρα. Με την υποστήριξη των drums και του βαρύτερου ήχου του τραγουδιού, ο Dennis Coyne (των Stardeath and White Dwarfs και ανιψιός του Wayne Coyne που ερμήνευσε το πρώτο κουπλέ) τραγουδάει το δεύτερο κουπλέ καθώς και το μοναδικό ρεφρέν της εκτέλεσης. Στη συνέχεια το λόγο παίρνει η ηλεκτρική κιθάρα, η οποία παίζει μία παραλλαγή του πρωτότυπου riff του τραγουδιού. Στο σημείο αυτό, ο ήχος γίνεται πολύ βαρύς και επιθετικός δημιουργώντας μία ηχητική σχιζοφρένεια, που ενισχύει το παραπονιάρικο και ρευστό ύφος των στίχων, πριν καταρρεύσει σε έναν εξασθενισμένο συντεθειμένο βόμβο.

Η εκτέλεση αυτή είναι πραγματικά πολύ ωραία και ίσως να ήταν ακόμα καλύτερη αν υπήρχε άλλο ένα ρεφρέν στο αποκορύφωμα του τραγουδιού. Στα περίπου 6 λεπτά του τραγουδιού, μένεις με την αίσθηση ότι θες ν’ ακούσεις κι άλλο. Οι Flaming Lips και οι Stardeath and White Dwarfs κατάφεραν λοιπόν να πάρουν ένα κατά τ’ άλλα συνηθισμένο τραγούδι, να το φρεσκάρουν και να το κάνουν «δικό τους».

Τον Οκτώβριο του 2009 ήρθε στο φως της δημοσιότητας και μία ακουστική εκτέλεση του «Borderline» που είχε ηχογραφηθεί από τη Madonna το 1983. Στο τέλος του τραγουδιού η Madonna μουρμουρίζει σαν να μην ήξερε τους στίχους και τότε ρωτάει «What?», απευθυνόμενη μάλλον στον υπεύθυνο της ηχογράφησης. Λίγα δευτερόλεπτα μετά, ακούγεται να λέει «I can’t hear you!».
Τον Δεκέμβριο του 2009 το τραγούδι γνώρισε και μία εναλλακτική και πολύ ωραία διασκευή από τους Florence and the Machine.

Τον Απρίλιο του 2010, το «Borderline» ακούστηκε στην αμερικανική μουσική τηλεοπτική σειρά «Glee» (επεισόδιο «The Power Of Madonna»), όπου το ερμηνεύουν σε συνδυασμό με το «Open Your Heart» η Lea Michele και ο Cory Monteith.

Συμπερασματικά, μπορούμε να πούμε ότι το «Borderline» είναι, μαζί με το «Holiday», το τραγούδι-κλειδί που καθιέρωσε τη Madonna στη μουσική βιομηχανία καθώς απέδειξε ότι η Madonna ήταν κάτι περισσότερο από μία κοπέλα με ένα όμορφο πρόσωπο, σώμα χορεύτριας και τσιριχτή φωνή. Επιπλέον, το τραγούδι φαίνεται σαν να μην έχει «γεράσει» ούτε μία μέρα από την ημέρα που κυκλοφόρησε.

Το 2009 το αμερικάνικο μουσικό περιοδικό Blender κατέταξε το «Borderline» στο Νο 84 των «500 καλύτερων τραγουδιών από τότε που γεννηθήκατε».

Κωνσταντίνος Παυλικιάνης

BORDERLINE – Madonna

Something in the way you love me won't let me be
I don't want to be your prisoner so baby won't you set me free
Stop playing with my heart
Finish what you start
When you make my love come down
If you want me let me know
Baby let it show
Honey don't you fool around

Just try to understand, I've given all I can,
'Cause you got the best of me

Borderline feels like I'm going to lose my mind
You just keep on pushing my love over the borderline
(repeat chorus)

Keep on pushing me baby
Don't you know you drive me crazy
You just keep on pushing my love over the borderline

Something in your eyes is making' such a fool of me
When you hold me in your arms you love me till I just can't see
But then you let me down, when I look around, baby you just can't be found
Stop driving me away, I just wanna stay,
There's something I just got to say

(Chorus)

Look what your love has done to me
Come on baby set me free
You just keep on pushing my love over the borderline
You cause me so much pain, I think I'm going insane
What does it take to make you see?
You just keep on pushing my love over the borderline