Το ακορντεόν του διαβόλου - Francisco Rada Batista

Γράφει η hrysi
20 άρθρα στο MusicHeaven

Ο Francisco Rada Batista  ή αλλιώς Pacho Rada, ήταν ο πιο σπουδαίος ακορντεονίστας συνθέτης και τραγουδιστής της Κολομβίας. Γεννήθηκε στις 11 Μαΐου του 1907 στο El Dificile. Οι γονείς του Alberto Rada Ballesta και Marva Gregoria Batista Villareal ασχολούνταν με τη γεωργία.  Όταν ο Pacho ήταν τεσσάρων χρονών ένα πλοίο ναυάγησε σε μία παραλία της Κολομβίας. Το πλοίο αυτό μετέφερε ακορντεόν από τη Γερμανία στην Αργεντινή. Αρκετό εμπόρευμα ξεβράστηκε στην παραλία και άλλαξε τη μουσική της Κολομβίας που μέχρι τότε γνώριζε μόνο τα κρουστά και τα πνευστά των μαύρων. Κανείς δεν ήξερε τη λειτουργία του οργάνου ή ακόμα και τον ήχο που παράγει το ακορντεόν, ο πατέρας του όμως αγόρασε ένα ακορντεόν το διδάχτηκε και έγινε ένας ¨μοναδικός¨ ακορντεονίστας. Το 1915, ο Alberto Rada Ballesta είχε προσκληθεί να παίξει στο αγρόκτημα Galo Larcon Tequendama. Ενώ η μουσική είχε σταματήσει και όλοι ήταν απασχολημένοι, ο Pacho Rada φόρεσε το ακορντεόν και άρχισε να παίζει λες και είχε γεννηθεί με το χάρισμα του ακορντεονίστα. Η περηφάνια του πατέρα του, του έδωσε τη δύναμη να συνεχίσει.  Του αγόρασε ένα ακορντεόν και από τότε δεν το αποχωρίστηκε ποτέ. Το πρώτο του τραγούδι το έγραψε όταν ήταν δέκα ετών και ακολούθησαν ακόμα 1499,  τα περισσότερα εκ των οποίων είναι αδημοσίευτα. Το ¨The leafless tree¨ ήταν από τα πρώτα του τραγούδια και πιο ξακουστό. Άλλα γνωστά του τραγούδια είναι τα: ¨La lira platena¨,  Tiger mountain,  Cipote luto, El boton de oro, Te vas Maria, Los papeles, La puerca, Abraham con la botella, Los desprecios de Manuela, El cabaro liberal και άλλα πολλά.

Αν και ήταν αγράμματος (έμαθε να γράφει το όνομά του στην ηλικία των ογδόντα) ήταν πολύ έξυπνος, εργατικός και δημιουργικός. Εφηύρε ακόμα και τον δικό του ρυθμό ¨The Colombian Son¨ (έναν από τους τέσσερις βαγιενάτο ρυθμούς) για τον οποίο του δόθηκε ο τίτλος ¨Rey Vitalicio¨  ο βασιλιάς της βαγιενάτο μουσικής. Έτσι στη σύγχρονη βαγιενάτο (vallenato) κυριαρχεί ο ήχος του ακορντεόν και γίνεται ένα από τα δημοφιλέστερα Κολομβιανά μουσικά είδη. Η σάλσα, η κούμπια και το νέο βαγιενάτο ανήκαν πλέον στην κουλτούρα της Κολομβίας. Η μουσική ιστορία είχε αλλάξει. Τιμήθηκε και με το INEM de Cartagena. Ακόμα και ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες τον τίμησε με τον τρόπο του στο μυθιστόρημα  ¨εκατό χρόνια μοναξιάς¨. 

Άρχισε να ταξιδεύει με το γαϊδουράκι του από πόλη σε πόλη παίζοντας, τραγουδώντας και συνθέτοντας σε κάθε διαδρομή. Όλα του τα τραγούδια είναι μία μικρή ιστορία από τη ζωή του. Η αγάπη του για τη μουσική και η επιτυχία που του έφερε όλη αυτή η αναγνώριση, βοήθησε την οικογένειά του να ζήσει λίγο πιο άνετα από άλλες οικογένειες.

Το 1930 έκανε την πρώτη του ηχογράφηση. Όμως με τα χρόνια τα τραγούδια του χάθηκαν και ενώ γενιές και γενιές τα τραγουδούν, αλλάζοντας ίσως κάποιες λέξεις ή ονόματα, δε γνωρίζουν ότι ανήκουν στον ίδιο. Ευτυχώς, η μία του κόρη,  έγραψε ένα βιβλίο με τους στίχους των τραγουδιών, πότε και πως εμπνεύστηκαν όσο ο πατέρας της βρισκόταν εν ζωή. Ο ίδιος ποτέ δε θα το διάβαζε αλλά,  όπως είχε πει και ο ίδιος, γιατί να το έκανε άλλωστε, αφού γνώριζε όλες τις ιστορίες των τραγουδιών του. Με αυτό το ταπεινό χιούμορ και τη γλυκύτητα του, αγαπήθηκε από τον κόσμο μα και από την οικογένειά του. Όταν ζούσε ακόμα στο El Dificile παντρεύτηκε τη Maria Ospino και ενώ εγκυμονούσε το δεύτερο παιδί τους, ο Pacho ερωτεύτηκε την Emanuela  Oviedo. Έμεινε και με τις δύο γυναίκες στο Plato και ήταν και οι τρεις αγαπημένοι. Επίσης, δύο χρόνια πριν το θάνατό του και ενώ είχε χάσει τη δεύτερη γυναίκα του, ξαναπαντρεύτηκε για τρίτη φορά. Απέκτησε δεκαέξι παιδιά, ογδόντα ένα εγγόνια και τριακόσια εικοσιπέντε δισέγγονα και τρισέγγονα. Όλοι ήταν πρόθυμοι να κλέψουν τα μυστικά της μουσικής του γνώσης.

Το 2000 ο Stefan Schwietert Γερμανό-Ελβετός σκηνοθέτης και παραγωγός,  δημιούργησε το ντοκιμαντέρ ¨El accordeon del diablo¨ που αναφέρετε κυρίως στο θρύλο Pacho Rada αλλά και σε άλλους σπουδαίους ακορντεονίστες όπως ο Rafael Valencia, ο Manuel Rada Oviedo, ο Francisco Rada, ο Afredo de jesus Gutierrez, ο Antonio Jamarillo, ο Jose Romero και ο Israel Romero. Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε στην Ελλάδα το Μάρτιο του 2009 στο 11οΦεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης μαζί με άλλα ντοκιμαντέρ όπως ¨Γαργάλημα στην καρδιά¨, ¨Μακρινοί αντίλαλοι¨, ¨Το αλπικό κόρνο¨, ¨Η φυλή του ακορντεόν¨, με αφορμή το αφιέρωμα στο έργο του Stefan Schwietert.

 Στο ντοκιμαντέρ αυτό βλέπουμε τον Pacho ενενήντα τριών χρονών να παίζει, να τραγουδάει, να μας διηγείται τη ζωή του, τα πάθη του και τις βιοποριστικές του ανησυχίες. Το ντοκιμαντέρ πήρε το όνομά του  από ένα μύθο. Λέγεται, πως καθώς ο Pacho Rada γυρνούσε σπίτι του από ένα ταξίδι με το γαϊδουράκι του παίζοντας ακορντεόν, έξαφνα, άκουσε από έναν παράλληλο δρόμο ίδιας κατεύθυνσης ένα άλλο ακορντεόν να παίζει. Σκέφτηκε πως θα ήταν κάποιος φίλος. Έπαιζε αυτός ,απαντούσε ο άλλος. Σύντομα όμως αντιλήφθηκε πως η άλλη μουσική έμοιαζε μαγική και πως κανένα ανθρώπινο χέρι δε θα μπορούσε να παίξει με αυτόν τον τρόπο. Εκεί κατάλαβε πως μονομαχούσε με το διάβολο. Άρχισε να παίζει ανάποδα τα τραγούδια του μέχρι που λιποθύμησε. Έτσι λέγεται πως νίκησε το διάβολο, με το ανάποδο παίξιμο και έγινε ένας ζωντανός θρύλος.

Στις 16 Ιουλίου του 2003 απεβίωσε. Πέθανε πάμφτωχος, μόνος (έτσι ένιωθε) μα χορτασμένος από τη ζωή. Η κηδεία του στη Santa Marta ήταν ένα από τα μεγαλύτερα γεγονότα της πόλης. Εκατοντάδες ακορντεονίστες συνόδευαν το ταξίδι του, συνθέτοντας ένα μουσικό αντίο αντάξιο της προσφοράς του.  Το φεστιβάλ ¨El Tigre de la Montana¨  διεξάγεται στο El Dificile κάθε χρόνο προς τιμήν του.

Ευτυχώς η μουσική του κληρονομιά συνεχίστηκε και συνεχίζεται μέχρι σήμερα από τα παιδιά του Rada Francisco Manuel Ortiz, Albero Ospina Constatino και Francisco Rada Oviedo.