Κριτική: Pink Floyd - The Endless River

Γράφει ο Θεόφιλος Μπίκος (theobikos)
2 άρθρα στο MusicHeaven

(του Stephen M. Deusner από το pitchfork.com)

Επειδή το The Endless River είναι ουσιαστικά βυθισμένο στην παράδοση και στο παρελθόν των Pink Floyd, αξίζει να κάνουμε μια αναδρομή τουλάχιστον στιγμιαία στα πρώτα τους βήματα.

Περίπου μισό αιώνα πριν, ξεκίνησαν σαν μια συνηθισμένη blues-rock μπάντα στο Λονδίνο, βαδίζοντας στα χνάρια των Stones αν και οι τελευταίοι είχαν πολύ μεγαλύτερο ρεπερτόριο. Προκειμένου να γεμίσουν το πρόγραμμά τους, επέκτειναν τα τραγούδια που ήξεραν δίνοντάς τους διάρκεια. Για να δικαιολογήσουν τις ανύπαρκτες πρόβες τους, έδιναν έμφαση στον αυτοσχεδιασμό επί σκηνής. Οποιαδήποτε τεχνική ανεπάρκεια καλύπτονταν από στεγνή ένταση. Τα πάντα εκλαμβάνονταν ως νέα και psychedelic εφ’ όσον η ακόμα αναπτυσσόμενη δεξιοτεχνία τους, τους οδήγησε σε μέρη απ’ όπου είχαν περάσει πολύ καλύτεροι μουσικοί. Η ανταπόκριση ήταν μεγάλη: Οι κριτικοί προέβλεψαν ότι οι Floyd θα αντικαθιστούσαν τους Beatles, ενώ θαυμαστές τους συνωστίζονταν στα event του UFO Club και του Seymour Hall.

Όσο η μπάντα προόδευε, τόσο μεγάλωναν και οι φιλοδοξίες τους  - μια συνήθης πορεία για τους αυτοδίδακτους μουσικούς (με εξαίρεση τον Syd Barrett, που σύντομα απουσίαζε από τη σκηνή, αφού προηγουμένως ηγήθηκε του ντεμπούτου τους The Piper at the Gates of Dawn (1967)). Ο κιθαρίστας David Gilmour, ήρθε ως αντικαταστάτης του Barrett, ανέπτυξε ένα κομψό και ήρεμο στυλ που έδωσε στα τραγούδια του Roger Waters μια αίσθηση γλαφυρότητας και  ισορροπίας. Ο ντράμερ Nick Mason έκανε πιο ήρεμους και σταθερούς τους R&B ρυθμούς του, και ο Rick Wright δούλευε με synthesizers για να βάλει εκείνο το εκστατικό και γαργαλιστικό του στίγμα στο Shine on You Crazy Diamond (1975), το οποίο αναβάθμισε την ψυχεδέλεια των ‘60s στο progressive των ‘70s και παραμένει ακόμη η καλύτερή του στιγμή.

Όλοι αυτοί - εκτός του Waters, που έφυγε από την μπάντα το 1987 - παρουσιάζουν το The Endless River, ένα κυρίως instrumental, και μεγάλο σε διάρκεια άλμπουμ που θεωρείται το τελικό στάδιο των Pink Floyd. Όλοι οι γνωστοί ήχοι βρίσκονται εδώ, με το κάθε μέλος να παίζει τον συνήθη ρόλο του. Ο ρευστός ήχος της κιθάρας του Gilmour γίνεται κατευθείαν αντιληπτός όταν μπαίνει στο δεύτερο κομμάτι, αφήνοντας ίχνη πάνω στις μελωδίες του Wright στα πλήκτρα. Το κομμάτι αυτό θα μπορούσε να ήταν το Run Like Hell (1979-The Wall) σε slow motion ή το πρώτο μισό του Wish You Were Here, μόνο με πιο ανάλαφρο, πιο ατμοσφαιρικό ύφος. Ο τίτλος αποτελεί ήδη ένα υπονοούμενο: «It’s What We Do». Τόσο θλιβερός όσο και το εξώφυλλο του άλμπουμ· δίνει μια εύληπτη μεταφορά για την σχέση μεταξύ του κιθαρίστα και του πληκτρά: ο Gilmour είναι ο βαρκάρης, και ο Wright είναι τα σύννεφα πάνω στο οποίο επιπλέει. Κάτι που δίνει στον Mason το ρόλο του κουπιού, κατά κάποιον τρόπο.

Δυστυχώς, ο Wright πέθανε από καρκίνο το 2008, πολύ πριν εμφανισθεί καν η ιδέα για το The Endless River. Για να δημιουργήσουν ένα κύκνειο άσμα για έναν παντοτινά υποτιμημένο μουσικό της ροκ, ο Gilmour και ο Mason - σε συνεργασία με τους παραγωγούς Phil Manzanera, Andy Jackson, και Youth - κοσκίνισαν για ώρες τις ηχογραφήσεις του Divission Bell (1994), επιλέγοντας τα μέρη του Wright και κάνοντάς τα τραγούδια. Έτσι, το River είναι για τον Wright, ό,τι ήταν το Wish You Were Here για τον Barrett: ένας επικήδειος λόγος, μια επιμνημόσυνη δέηση για τη συμβολή του τόσο στην μπάντα συγκεκριμένα όσο και στην ροκ γενικότερα. Ίσως το πιο «ανάδρομο» άλμπουμ της μπάντας, είναι αυθεντικά και αυτοσυνείδητα Pink Floyd, προς το καλύτερο ή προς το χειρότερο.

Το The Endless River είναι από τη μία μεγαλόπρεπο, πομπώδες και εξερευνητικό όμως και τόσο και «φουσκωμένο», επιδεικτικό και εννοιολογικά παραφορτωμένο, που μπορεί να πέσει και από την σιντοθήκη ή να κρασάρει το PC.

Αντί για εριστικούς νέους που έπαιζαν για να κοροϊδέψουν τους fans τους τη δεκαετία του ’60, οι Pink Floyd έχουν γίνει εδώ και πολύ καιρό ρυτιδιασμένοι βετεράνοι της μουσικής. Ως εκ τούτου, ίσως να είναι πολύ επαγγελματίες και ίσως και πολύ πλούσιοι για να κάνουν αυτή τη μουσική να ακούγεται σαν οτιδήποτε διαφορετικό από ένα αντικείμενο χλιδής, ένα δίλημμα ανάμεσα σε ένα sport  αυτοκίνητο και ένα εξελιγμένο ηχοσύστημα για το home theatre. Όχι ότι άνθρωποι της ηλικίας τους δεν μπορούν να παράξουν ζωτική μουσική, όμως η μόνη νύξη για το πέρασμα του χρόνου εδώ είναι οι ανεπτυγμένη δεξιοτεχνία τους. Όμως ήδη γνωρίζαμε ότι μπορούσαν να παίξουν.Με άλλα λόγια, οι καλύτερες και οι χειρότερες παρορμήσεις των Floyd στριμώχνονται μέσα σε αυτά τα 52 λεπτά. Τα Sum και Skins είναι αξιοθαύμαστα περίεργα, καθώς η μπάντα πήγε μπροστά όσο τολμούσε όμως μετά έκανε μερικά ακόμη βήματα. Αυτά τα τραγούδια εξύψωσαν την πρώτη και δεύτερη πλευρά, υποσχόμενα ένα πιο περιπετειώδες άλμπουμ από αυτά που δίνουν οι Pink Floyd. Όμως η  βάρκα βουλιάζει κάτω από τα σύννεφα:  Όσο το The Endless River φαίνεται να ανταποκρίνεται στον τίτλο του, παρεκκλίνει προς έναν άσκοπο και σαθρό αυτοσχεδιασμό, και η μπάντα αρκείται σε ένα άμορφο και αδόμητο μουσικό πλαίσιο αντί να παράγει καλοδουλεμένα κομμάτια. Υπάρχουν μερικές ευχάριστες αναταραχές όπως οι συγχορδίες που ανοίγουν το Allons-y (1) που παραπέμπουν στο The Wall και ένας μονόλογος του Stephen Hawking στο ανεπιτυχώς τιτλοφορούμενο Talkin’ Hawkin’, όμως τέτοιοι διανθισμοί  τις περισσότερες φορές μοιάζουν ντροπιαστικοί: το σαξόφωνο του Gilad Atzmon μετατρέπει το Anisina σε ένα soundtrack σαπουνόπερας του ’80, και το εκκλησιαστικό όργανο στο Autumn ’68μοιάζει σαν παρωδία στον γενικά «ωκεάνιο» ήχο των Pink Floyd.

Ίσως το σαξόφωνο είναι υποχρεωτικό, ως ένα νεύμα στα σόλο του Dick Parry στο Wish You Were Here. Αυτό θα είχε λογική, δεδομένου του αναδρομικού ρόλου του The Endless River. Για τον πιστό θαυμαστή, αυτά τα τραγούδια πιθανώς αποτελούν κάτι σαν μουσικό απομνημόνευμα, με αναφορές στον Wright και τον Barrett ακόμη και στον Waters («we bitch and we fight»), και σε προηγούμενα τραγούδια και άλμπουμ. Ακόμη και ο τίτλος είναι εμπνευσμένος από το τελευταίο τραγούδι του The Division Bell, ένα άλμπουμ το οποίο επίσης φιλοξενεί τα «φωνητικά» του Hawking. Αυτό το είδος της αυτοαναφοράς αποτελεί μια μικρή εισαγωγή για το ρεπερτόριο της μπάντας.

Πολύ συχνά «οικείοι» ήχου τείνουν να γίνουν «τεμπέλικοι». Μέχρι και το The Division Bell, οι Pink Floyd εμφανίζονταν ως μια μπάντα που συνεχώς κοιτούσε μπροστά, στόχευε στο να δημιουργήσει καινοτομίες στον ήχο της είτε ροκ είτε όχι. Ως αποτέλεσμα, κάποια από τα μικρότερης σημασίας άλμπουμ τους κατόρθωσαν να γίνουν προηγούμενες επιτυχίες, και ακόμη και η περιβόητη καταστροφή του 1987, το A Momentary Lapse of Reason, δεν έχει έλλειμμα φιλοδοξίας ή οράματος μπροστά στο The Endless River. Υπάρχει κάτι έντονο στο μικρότερο πεδίο του The Endless River, όμως αποδεικνύεται να είναι μία από τις λίγες κυκλοφορίες των Pink Floyd που προχωρά ένα βήμα προς τα πίσω, χωρίς να έχει κάτι να πει ή κάποια όρια να εξερευνήσει. Φυσικά, για να μην υπάρχουν πλέον άλμπουμ των Pink Floyd, τότε δεν υπάρχει και συλλογικό μέλλον να προσδοκούν, κανένας νέος ήχος να δομήσουν. Ο Gilmour, ο Mason, και το φάντασμα του Wright κλείνουν μια καριέρα μισού αιώνα όχι με μια μεγαλόπρεπη δήλωση, αλλά με κάτι αλλόκοτα αποσιωπητικά.

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο pitchfork.com από τον Stephen M. Deusner, στις 13 Νοεμβρίου, 2014, τρεις ημέρες μετά την κυκλοφορία του The Endless River. Είναι ένα από τα πολλά άρθρα που δεν κολακεύουν το άλμπουμ χωρίς όμως να χρησιμοποιεί καυστικά σχόλια και κυρίως χωρίς να συγκρίνει τους Pink Floyd με άλλους καλλιτέχνες.