Στέφανος Βαρτάνης - Από τη Σμύρνη στο Μενίδι

Γράφει ο Πανδής Γιάννης (yannispandis)
1 άρθρα στο MusicHeaven

Με βάση το αφιέρωμα που έκανε η ΕΤ-1 τον Νοέμβρη του 1988 για τον Στέφανο Βαρτάνη, τον μεγάλο δεξιοτέχνη του βιολιού και συνθέτη των μεγάλων λαϊκών επιτυχιών με όλους τους μεγάλους λαϊκούς τραγουδιστές, ξεκίνησα να γράφω αυτό το αφιέρωμα στη μνήμη του ως ελάχιστη εξόφληση οφειλής προς τον μεγάλο και αξιόλογο πατέρα μου.

Ο Στέφανος Βαρτάνης γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1922. Με τον ξεριζωμό του Ελληνισμού η οικογένειά του ήρθε και ακούμπησε στα Άγια χώματα της Ελληνικής πατρίδας που αγκάλιασε με στοργή και αγάπη όλα τα ξεριζωμένα παιδιά της. Πρώτα στον Πειραιά και έπειτα στο Μενίδι. Ο  πατέρας του , Μιχάλης, ήταν ένας πολυτεχνίτης και βιοπαλαιστής στα χρόνια του ’20 και  του ’30.

Μεταξύ των διαφόρων επαγγελμάτων που ασκούσε (ξυλουργός στο σανατόριο της Πάρνηθας, επιπλοποιός, οπλουργός κ.α.) ήταν και αυτό του κατά περίσταση οργανοποιού (έφτιαχνε ούτια) και μουσικού (έπαιζε ούτι και τραγουδούσε). Οι παλιότεροι θα τον θυμούνται για τα αλησμόνητα γλέντια που έκανε με τους φίλους του.

Μεγαλώνοντας ο Στέφανος άρχισε να μαθαίνει βιολί στο ωδείο και τα σμυρνέικα ακούσματα που είχε από τον πατέρα του και την κομπανία του, χάραξαν με ανεξίτηλα χρώματα την ψυχοσύνθεση του νεαρού μουσικού. Τα γονίδια της μικρασιατικής φλέβας του ήταν αυτά που τον έκαναν λάτρη της βυζαντινής μουσικής και χαρακτήρισαν το μετέπειτα παίξιμό του.

Κατά τη διάρκεια της κατοχής  τον βρίσκουμε να παίζει ελαφρά Ευρωπαϊκή και Ελληνική μουσική στα διάφορα καμπαρέ του Πειραιά προσπαθώντας να επιβιώσει όντας ολομόναχος. Κατά το 1945 παντρεύεται την Αναστασία Ροδόγλου και απέκτησε δύο παιδιά, το Μιχάλη και τη Μαρίκα.

Από το 1950 και μετά αρχίζει η μεγάλη του δημιουργική πορεία παίζοντας στα μεγάλα λαϊκά μαγαζιά  της εποχής εκείνης ( Στου “Tζίμη του Χοντρού”, “Τριάνου του Χειλά”,  “Κουλουριώτη”,  “Ροσινιόλ” κ.α.) με όλους τους μεγάλους τραγουδιστές της εποχής (Στ. Καζαντζίδη, Πόλυ Πάνου, Μαρίκα Νίνου, Γιώτα Λύδια, Χρηστάκη, Τζουανάκο, Τατασόπουλο, Μαν. Αγγελόπουλο, Ζαμπέτα). Από το 1958 άρχισε να γράφει τραγούδια (μουσική -στίχο) και να τα ηχογραφεί σε διάφορες φωνογραφικές εταιρίες της εποχής (ODEON, COLUMBIA, NINA, MUSIC BOX κ.α.)

Για τον Στέλιο Καζαντζίδη έχει γράψει 30 τραγούδια από τα οποία ξεχωρίζουν τα :

-       ΤΑ ΜΟΥΤΖΟΥΡΩΜΕΝΑ ΧΕΡΙΑ

-       ΑΝΑΣΤΕΝΑΖΩ ΒΓΑΙΝΕΙ ΦΩΤΙΑ

-       ΟΙΚΟΔΟΜΟΙ ΠΑΛΗΚΑΡΙΑ

-       ΝΕΟΙ & ΓΕΡΟΙ ΝΑΥΤΙΚΟΙ

Ακολουθούν πολλά τραγούδια με τον Μανώλη Αγγελόπουλο, Γιώτα Λύδια, Πόλυ Πάνου, Καίτη Γκρέϋ , Πάνο Γαβαλά Μπάμπη Τσετίνη, (Το περίφημο “Το παλιό το μονοπάτι”.

Με βάση το αφιέρωμα που έκανε η ΕΤ-1 τον Νοέμβρη του 1988 για τον Στέφανο Βαρτάνη, τον μεγάλο δεξιοτέχνη του βιολιού και συνθέτη των μεγάλων λαϊκών επιτυχιών με όλους τους μεγάλους λαϊκούς τραγουδιστές, ξεκίνησα να γράφω αυτό το αφιέρωμα στη μνήμη του ως ελάχιστη εξόφληση οφειλής προς τον μεγάλο και αξιόλογο πατέρα μου.

Από το 1970 άρχισε βαθμιαία να αφήνει τα λαϊκά πάλκα επί καθημερινής βάσης και να κάνει περιοδείες συναυλιακού περιεχομένου στο εξωτερικό με την μεγάλη του τραγουδιού Γιώτα Λύδια. Παράλληλα εστράφη με πολύ όρεξη στην παραδοσιακή μουσική που ήταν για πολλά χρόνια το μεράκι του.

Συνεργάστηκε με πολλούς αξιόλογους δημιουργούς, μουσικούς τραγουδιστές όπως Σίμωνα Καρρά, Νίκο Στεφανίδη, Καρυόφυλλη Δοϊτσίδη, Δόμνα Σαμίου, Μαρίζα Κώχ και Χρόνη Αϊδονίδη.

Έκανε πολλές συναυλίες ανά τον κόσμο με τη  Δόμνα Σαμίου και τη  Μαρίζα Κώχ , πολλές εκπομπές στο ραδιόφωνο και στην Τηλεόραση με παράλληλη δισκογραφία.

Παραθέτω εδώ ένα άρθρο που έγραψε ο δημοσιογράφος και παραγωγός  Νίκος Μπαζιάνας για τον Στέφανο Βαρτάνη :

“Ο Στέφανος Βαρτάνης ήταν σπουδαίος δεξιοτέχνης του βιολιού.Παράλληλα διέθετε και την ικανότητα της σύνθεσης και του αυτοσχεδιασμού. Ήταν τέλειος γνώστης των ρυθμών και των «δρόμων» της ελληνικής μουσικής και  συνδύαζε την πρακτική πείρα με τη θεωρητική κατάρτιση. Μελετούσε συνεχώς το όργανο και αποσπούσε βαθμιαία τα μυστικά του. Έτσι ανέπτυξε, διεύρυνε και προώθησε την τεχνική του παιξίματος, πλουτίζοντάς την  με ένα δικό του προσωπικό στοιχείο.

Ο Βαρτάνης έπαιξε με μεγάλη ευχέρεια κάθε είδος Ελληνικής Μουσικής, ελαφρά, λαϊκή , δημοτική , ακόμα και Ευρωπαϊκή. Η μεγάλη του αγάπη , που και εδώ είχε επιτυχία, ήταν τα μικρασιάτικα τραγούδια. Τις δυο τελευταίες δεκαετίες της ζωής του ξυπνούν μέσα του πιο έντονα οι παιδικές του μνήμες, τα παλιά ακούσματα από μελωδίες και ρυθμούς της Ιωνίας που μ ’αυτά καταπράυναν την οδύνη τους και κοίμιζαν τον καημό τους για τις χαμένες πατρίδες οι Μικρασιάτες πρόσφυγες  στις φτωχογειτονιές της Αθήνας και του Πειραιά.

Ο Στέφανος Βαρτάνης ως καλλιτέχνης ήταν εξαίρετος και γοητευτικός. Ως άνθρωπος διακρινόταν για το ήθος και την σεμνότητα και την ευγένειά του.”

Νίκος   Μπαζιάνας

Στις 15 Νοεμβρίου 1988 άφησε την τελευταία του πνοή  στο σπίτι του στις Τζιτζιφιές ύστερα από μακρόχρονη καρδιοπάθεια σε ηλικία 66 χρονών.

Εγώ ο υιός του, Μιχάλης Βαρτάνης, συνεχίζω την μουσική παράδοση της οικογένειας, είμαι μουσικός, συνθέτης, καθηγητής μουσικής και ανωτέρων θεωρητικών.