Μαρίζα Κωχ

Γιατί αποφασίσατε στο ξεκίνημά σας να ασχοληθείτε με το παραδοσιακό τραγούδι και όχι με κάποιο άλλο είδος;
Όταν εγώ άρχισα να τραγουδώ ήταν μέσα στην εποχή της δικτατορίας. Θέλησα να τραγουδήσω ένα μη λογοκριμένο κείμενο γιατί τότε όλα περνούσαν από λογοκρισία και δεν μπορούσες να πεις αυτό ακριβώς που ήθελες. Διάλεξα λοιπόν να τραγουδήσω παραδοσιακά τραγούδια που αγαπούσα πολύ και είχα μεγαλώσει μ' αυτά. Έτσι την κραυγή διαμαρτυρίας της δεν την έβγαλα πια μέσα από το κείμενο, αλλά μέσα από τα ηλεκτρικά όργανα και τις διασκευές των τραγουδιών που έκανα. Ήταν η προσωπική μου επανάσταση.

Πόσο δύσκολο ήταν να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο είδος τραγουδιού, και πόσο δύσκολο είναι όταν επιζητάς τη διαφορετικότητα;
Τίποτα δεν είναι δύσκολο αν αυτό πηγάζει από την αλήθεια σου. Οι δυσκολίες είναι όχι πως θα το προβάλλεις όσο πως θα βγει, πως θα αποτυπώσεις αυτό που έχεις μέσα σου. Για μένα δεν ήταν δύσκολη αυτή η πρόσμειξη, αυτές οι διασκευές που έδωσα με τα παραδοσιακά. Αυτό τον ήχο ήθελα να δώσω και είμαι τυχερή που αυτό αγαπήθηκε και έπεσε σε καλή στιγμή, σε στιγμή που το κοινό της γενιάς μου κατάλαβε ποια ήταν η ανάγκη. Δεν ήταν ένα μοντέλο που παρουσίαζα, ήταν μια προσωπική ανάγκη.

Είχατε όμως κάτι συγκεκριμένο στο μυαλό σας ;
Το υλικό ήταν συγκεκριμένο , το βιωμένο υλικό όμως. Δεν το έμαθα για να ασχοληθώ μαζί του. Και τον ήχο της εποχής μου που ήταν ο ηλεκτρικός. Τόλμησα και έκανα αυτές τις διασκευές και βγήκε το άκουσμα που ποθούσα.

Λίγα λόγια για την παιδική σας ηλικία μέχρι να φτάσετε στην πρώτη δισκογραφική σας δουλειά.
Γεννήθηκα στην Αθήνα από σαντορινιά μάνα και γερμανό πατέρα. Στην Σαντορίνη πέρασα τα πιο πολλά παιδικά μου χρόνια. Σε ηλικία 16 χρόνων πια στην Αθήνα, σπούδασα μουσική και άρχισα να ασχολούμαι με το τραγούδι γύρω εκεί που τέλειωνε η εποχή του νέου κύματος. Το ΄67 ήδη είχα αρχίσει να τραγουδώ και με το πραξικόπημα έφυγα όπως έφυγαν πολλοί και όταν γύρισα συνεργάστηκα με τον Δ. Σαββόπουλο, τα "Μπουρμπούλια", τα συγκροτήματα της εποχής. Έδωσα και εγώ το δικό μου στίγμα, αυτό που σας είπα πιο πριν και έκανα αμέτρητες συναυλίες. Ήρθε η μεταπολίτευση, τότε άρχισα πολύ μεγαλύτερα ταξίδια, έκανα δύο φορές το γύρο του κόσμου τραγουδώντας αυτό το υλικό, το οποίο και υποστήριξα με τις παραστάσεις μου στις πέντε ηπείρους που ταξίδεψα. Υπολογίζω ότι ταξίδευα 17 χρόνια. Ποτέ όμως ολόκληρο το χρόνο. Υπήρχα κι εδώ. Κάποτε "επέστρεψα", ευτυχώς νωρίς και ξαναέδωσα το στίγμα μου με τραγούδια σε στίχους του Καββαδία, του Βάρναλη και με δικά μου τραγούδια. Είμαι και τραγουδίστρια και μελωδός των τραγουδιών. Αν με ρωτήσεις, τι μ' αρέσει πιο πολύ, θα σου απαντήσω, δεν ξέρω...
Αυτό που σίγουρα μ' αρέσει είναι να βρίσκομαι έξω στη φύση. Δεν μ' αρέσει η ζωή στην πόλη. Θέλω να βρίσκομαι στη φύση κι εκεί να γράφω τραγούδια. Να γράφω για τα βάσανα της πόλης.

Ήταν επιλογή σας να ταξιδέψετε ή υπήρχε κάποιος ιδιαίτερος λόγος;
Ήταν οι προτάσεις που ήρθαν μετά την αποδοχή του κοινού σ' αυτά που τραγούδησα και καθώς σ' όλα τα σημεία της γης υπάρχουν έλληνες αύξαναν οι προσκλήσεις. Στην πορεία πήγα και σε μέρη που δεν υπάρχουν έλληνες, γιατί υπήρξαν πολιτιστικές ανταλλαγές των χωρών, όπως στην Κίνα.

Έχετε ωραίες αναμνήσεις από αυτά σας τα ταξίδια;
Έχω πολύ ωραίες αναμνήσεις από τα ταξίδια που έκανα αλλά και επικίνδυνες στιγμές, γιατί ήθελα να "εξερευνώ" τα μέρη στα οποία πηγαίνω.

Το να εισάγετε ηλεκτρικά όργανα στη μουσική που παίζατε ήταν κάτι πρωτοποριακό για την εποχή.
Ήταν μια πρωτότυπη μουσική έκφραση και ίσως γι' αυτό να αγαπήθηκε πολύ γιατί κάτι εξέφραζε.

Πιστεύετε ότι έχουμε ευθύνη απέναντι στο παραδοσιακό τραγούδι;
Ευθύνη έχουμε όταν σωπαίνουμε. Όταν προσεγγίζουμε ένα υλικό όχι για το εμπορευθούμε καλύτερα, αλλά γιατί το φέρνει η παρόρμηση, η ανάγκη μας για έκφραση. Γι' αυτό μας χαρίστηκαν όλα. Για να απλωνόμαστε. Θα έκανα ξανά με μεγάλη ευχαρίστηση, διασκευές παραδοσιακών τραγουδιών.

Από πού αντλούσατε τη δύναμη για την πραγμάτωση όλων αυτών; Τι ήταν αυτό που σας ωθούσε σε ξεχωριστά πράγματα;
Δε ξέρω αν έχω κάνει κάτι το ξεχωριστό. Κι ούτε δύναμη χρειαζόμουν. Ζω και εκφράζω με φυσικότητα αυτό που νιώθω. Έχω θρησκευτική σχέση μ' αυτό. Δεν το προδίδω, δεν το εξαργυρώνω σε καμία περίπτωση.

Στο βιογραφικό σας αναφέρεται ότι επιλέξατε το μοναχικό δρόμο στη μουσική και την προσωπική αναζήτηση. Ισχύει αυτό και ναι γιατί αυτή σας η επιλογή;
Όχι για ξεχωρίσω. Ακολουθώντας το αίσθημά μου, ακολουθώντας τον εαυτό μου. Αυτό που διάλεξα είναι να εκφράζω αυτό που νιώθω. Δεν χάραξα κάποια πορεία.

Πετύχατε όμως… Σίγουρα θα υπάρχει κάποιο μυστικό…
(Γέλια)..Τι πέτυχα και τι δεν πέτυχα; Αυτό που σίγουρα δεν πέτυχα, είναι να βρω το χρόνο και να κάτσω στο σπίτι μου στη Μάνη και να παρακολουθήσω όλο τον κύκλο του χρόνου. Να δω πότε βγαίνουν τα κυκλάμινα, πότε βγαίνουν οι ανεμώνες, από που φυσούν οι άνεμοι, να αισθανθώ τη φύση γύρω μου και να γίνω κι εγώ ένα μ' αυτή.

Αυτά που πήρατε και παίρνετε από τη μουσική όμως, αναπληρώνουν ίσως, αυτά που χάνονται μικρά ή μεγάλα.
Όχι. Είμαι άπληστη. Τα θέλω όλα..(Γέλια)

Οι νεότεροι σε ηλικία άνθρωποι γνωρίζουν το έργο σας;
Είναι παράξενο, αλλά οι δίσκοι της Μαρίζας έχουν την ίδια ζήτηση από την αρχή τους μέχρι σήμερα. Όποιος πάρει τον "Αραμπά", θα πάρει όλους τους δίσκους.

Ξεχωρίζετε κάποια από τις δισκογραφικές σας δουλειές και αν ναι, γιατί;
Δεν ξεχωρίζω. Όσο μπορεί να ξεχωρίσει μια μάνα τα παιδιά της. Εκείνο όμως με το οποίο ασχολήθηκα περισσότερο από τις άλλες παραγωγές, ήταν ο δίσκος που έκανα για τα βρέφη, "Μουσικά ερεθίσματα για βρέφη". Εκεί είναι αποτυπωμένη η βαθιά μου αγάπη για ότι πιο τρυφερό, που είναι το παιδί και διαφαίνεται η επαφή μου και η γνώση μου για τους αρχαιοελληνικούς μουσικούς τρόπους, το οχτάηχο, το παιχνίδι, το πόσο έτοιμη είμαι η ίδια να παίζω. Μοιάζω σοβαρή και ερευνήτρια του ήχου, αλλά δεν είμαι. Όλα αυτά τα κάνω γιατί παίζω. Δεν παιδιαρίζω, μην το παρεξηγήσουμε. Αλλά είναι ένα παιχνίδι.

Γιατί ασχοληθήκατε με την παιδική δισκογραφία;
Το είπα ήδη. Γιατί παίζω. Έχω βαθιά σχέση με τη μουσική, αλλά δεν μπορώ να τη βάλω επάνω μου σαν δυνάστη κι έτσι το κοινό που με ελευθερώνει και με κάνει να πλάθομαι κι εγώ και να είμαι εύπλαστη μέσα μου, είναι το κοινό των παιδιών.
Δέκα χρόνια τώρα έχω την παιδική σκηνή, αλλά τους τρεις πρώτους παιδικούς δίσκους τους έκανα το ΄77. Ήμουν πολύ νέα για να ασχοληθώ με το παιδικό, ένιωθα όμως ότι έχω στόφα παιδαγωγού. Και γι' αυτό δεν έχω κουραστεί δέκα χρόνια τώρα να ασχολούμαι με το παιδικό θέατρο, κάτι το οποίο είναι πολύ δύσκολο.

Ποια παιδικά έργα έχετε γράψει;
Έχω γράψει διάφορα έργα όπως "Η Γοργόνα και ο Μέγας Αλέξανδρος" , "Ο Ιάσονας στην Αργοναυτκή Εκστρατεία", "Ορφέας", "Εννέα Μούσες", "Οι Άγγελοι στους σταθμούς του Μετρό", "Το Λιοντάρι από το Βέρμιο". Κάθε χρόνο "σκαρώνω" και κάτι καινούργιο.

Τα παιδιά συμμετέχουν στις παραστάσεις που ανεβάζετε;
Είναι μουσικοθεατρική παράσταση, με περίπου 14 με 15 ηθοποιούς και μουσικούς στη σκηνή. Πάντα φροντίζω να έχουν σύμπραξη τα παιδιά για να μην είναι απλοί θεατές. Τα τελευταία χρόνια ασχολούμαι και με το "Εργαστήρι Βιωματικής Μουσικής Παιδείας", μια εντελώς διαφορετική δραστηριότητα. Το κύριο μέλημά μου στο εργαστήρι είναι η συνειδητή ακρόαση του ήχου από παιδιά, τα οποία έρχονται σε επαφή με τους ήχους, όπως αυτοί παράγονται και οργανώνονται σε μουσική έκφραση.

Έχετε μετανιώσει ποτέ που ασχοληθήκατε με τη μουσική;
Χίλιες φορές την ημέρα. Λέω: "τα παρατάω, εξαφανίζομαι" και την ίδια στιγμή πάλι συνεχίζω. Και όταν με ρωτάει κάποιος αν "πρέπει" να ασχοληθεί με το τραγούδι, του απαντάω μόνο αν είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Κάθε μέρα λέω μακάρι να μην είχα ασχοληθεί με το τραγούδι, γιατί είναι "αλκοολίκι". Σε απογοητεύουν οι ζυμώσεις, οι καλλιτεχνικές συμφωνίες, οι αθετήσεις. Ευτυχώς την άλλη μέρα ξεκινάω με το ίδιο κουράγιο.

Ποια είναι σήμερα η πορεία της ελληνικής μουσικής;
Ποιος νοιάζεται για την πορεία της ελληνικής μουσικής; Νοιάζεται κανείς που θα πάει; Νοιάζονται μόνο εκείνοι που θέλουν να μας "ανθελληνίσουν" και δίνουν όσο πιο μασημένη τροφή γίνεται στην αγορά κι ας είναι και των δύο η τριών μηνών. Για να ξεχάσουμε ότι ξέρουμε.

Πως μπορούμε να αντισταθούμε;
Είναι δύσκολο να αντισταθεί κανείς σ' αυτή τη ροή του μαύρου ποταμού. Απλά βγάζουμε λίγο το κεφάλι και παίρνουμε μια ανάσα.
Αν κάποιος βέβαια με ακούει να τα λέω αυτά θα σκεφτεί: "κουράστηκε η Μαρίζα". Συμβαίνει όμως ακριβώς το αντίθετο, αλλιώς δεν θα επέμενα να δημιουργώ μέχρι σήμερα.
Θα έλεγα ότι ο πηγαίος καλλιτέχνης είναι στρατευμένος καλλιτέχνης. Έχει χρέος να κάνει το καλύτερο.

ΜΑΡΙΑ ΝΩΤΗ