Μιχάλης Τσαντίλας: δεν μ’ ενδιαφέρει να αρέσω, μ’ ενδιαφέρει να επικοινωνήσω

- Χάρης Αρώνης: Κυριακή 6 με 8 μμ., αυτή είναι η νέα ώρα της εκπομπής. Μου λείψατε, έχουμε να τα πούμε αρκετούς μήνες (από τις 24 Ιουνίου και την εκπομπή με την Ηρώ). Φυσικά δεν είμαι μόνος, έχω μαζί μου τον Μιχάλη Τσαντίλα. Καλησπέρα Μιχάλη.

Μιχάλης Τσαντίλας: Καλησπέρα Χάρη. Χαίρομαι πολύ που είμαι εδώ!

- Εγκαινιάζεις - καθώς είσαι ο πρώτος ο πρώτος Κυριακάτικος Επισκέπτης - τη νέα σεζόν 2012-13, που να δούμε τι μας επιφυλάσσει γενικώς…

Για να δούμε… Ελπίζω να κάνω καλό ποδαρικό πάντως!

- Με το Μιχάλη έχουμε αρκετά κοινά. Δε γνωριζόμαστε, τώρα γνωριστήκαμε. Πρώτο κοινό είναι ότι έχουμε και οι δύο καταγωγή το Νομό Λακωνίας. Ο Μιχάλης είναι από το χωριό Γεράκι. Έτσι δεν είναι;

Από το Γεράκι, ναι, ναι!

- Φεύγοντας από τη Σπάρτη, περνώντας από το Γεράκι και συνεχίζοντας, αν δεν κάνω λάθος, βγαίνουμε στα Νιάτα, απ’ όπου είναι ο…

…ο Πάνος…!

- …ο Πάνος ο Μπούσαλης, ακριβώς! (εξαιρετικός νέος τραγουδιστής και τραγουδοποιός, κατεβάστε από εδώ την εκπομπή μαζί του). Να του στείλουμε τα χαιρετίσματά μας…

Χαιρετίσματα στον Πάνο, ναι!

- Εμένα η καταγωγή μου είναι από τη Νεάπολη, όπως έχω πει κι άλλες φορές. Άλλο κοινό μας είναι ότι είσαι φοιτητής του Πολυτεχνείου (κι εγώ έχω τελειώσει το Πολυτεχνείο), μηχανικοί… Άλλο κοινό, ότι ασχολούμαστε μ’ αυτό που λέμε - εντάξει, ερασιτεχνικά ή επαγγελματικά, δεν έχει σημασία - «μουσική δημοσιογραφία». Ο Μιχάλης ο Τσαντίλας βέβαια σε πολύ καλύτερο βαθμό απ’ ότι εγώ, έχει χρόνια σ’ αυτό, θα τα πούμε στην πορεία. Κι ένα τελευταίο κοινό, είναι ότι και οι δύο έχουμε ένα δίσκο, ένα CD, έχουμε την ιδιότητα του τραγουδοποιού. Εγώ από το 2008, εσύ Μιχάλη τώρα.

Φέτος! Φρέσκος!

- Σιδεροκέφαλος λοιπόν!.

Να ‘σαι καλά, σ’ ευχαριστώ πολύ!

- Όταν λοιπόν είδα όλα αυτά (τα κοινά μας σημεία) στο Facebook, αμέσως είπα «θέλω να φιλοξενήσω το Μιχάλη στην εκπομπή, να μοιραστούμε με τους ακροατές του Musicheaven Radio τη δουλειά του». Θα κάνω ξανά μια ακρόαση μαζί με τους ακροατές κι εγώ σήμερα, αλλά η πρώτη ακρόαση που ήδη έχω κάνει ήταν ο λόγος που είπα αυτό τον άνθρωπο θέλω να τον φέρω στην εκπομπή και αξίζει τον κόπο να ακούσει ο κόσμος τη δουλειά του. Θα ξεκινήσουμε με το πρώτο κομμάτι του δίσκου, που έχει τίτλο;

Ο δίσκος έχει τίτλο «Σκιά στο μυαλό», κυκλοφορεί από το «Μετρονόμο» και το πρώτο τραγούδι είναι το «Μια σκιά».

- Θα το ακούσουμε κι αμέσως μετά θα μιλήσουμε γι’ αυτές τις σκιές…

Μιχάλης Τσαντίλας - Μια σκιά

- Αυτό το κομμάτι, είναι το ομότιτλο - ας το πούμε έτσι - του δίσκου. Πως βγήκε Μιχάλη αυτός ο τίτλος, που τον κληρονόμησε και ο δίσκος μετά;

Δεν είμαι σίγουρος, ξέρεις ξεκινάς να γράφεις ένα κομμάτι (εγώ συνήθως ξεκινάω από τη μουσική και τα λόγια προκύπτουν μετά) και προέκυψε αυτή η ιστορία…

- (διακόπτει) …μου απάντησες και σε μια άλλη ερώτηση που είχα για μετά, το πώς γράφεις! (γέλια) Κι εγώ τον προτιμώ αυτό τον τρόπο, συνήθως «μουρμουράω» κι αργότερα κάθομαι και βάζω στίχους επάνω στη μουσική… Αν κι αυτό δεν είναι κανόνας, γιατί μπορεί να τύχει να διαβάσεις κάτι, να σ’ εντυπωσιάσει και να πεις εδώ θέλω να βάλω μουσική. Και το ‘χεις κάνει σε αυτό το δίσκο.

Το ‘χω κάνει, ναι.

- Το ‘χεις κάνει σε ένα κομμάτι - εδώ να πούμε στον κόσμο ότι ο δίσκος έχει έντεκα κομμάτια - μόνο ένα από αυτά δεν είναι σε στίχους του Μιχάλη Τσαντίλα και είναι σε ποίηση του Νίκου Καββαδία. Αλλά όταν φτάσει η ώρα θα πούμε γι’ αυτό. «Σκιά στο μυαλό» λοιπόν…

Σαν φράση, που την επέλεξα και για τίτλο του δίσκου, είναι σαν συμβολισμός για τα προϊόντα της σκέψης, που δεν ξέρουμε από πού προκύπτουν, πώς έρχονται, πώς χάνονται ξαφνικά, ξέρεις, η σκέψη και η δημιουργία είναι κάτι φευγαλέο… Δεν μπορείς να πεις “να το, αυτό είναι που μ’ έκανε να το γράψω”… Τον βρήκα σαν τίτλο αρκετά αντιπροσωπευτικό, αρκετά μυστήριο αλλά και αφηρημένο για να μπει στο δίσκο, ξέρω ‘γώ!;

- Αυτό που πάντως θα ομολογήσω από την πρώτη στιγμή ότι είναι ο λόγος που εδώ ο Μιχάλης ο Τσαντίλας είναι κοντά μας, είναι το ότι ακούγοντας τη δουλειά του, μ’ άρεσε πολύ αυτό: έλειπε αυτό που ψιλοσιχαίνομαι - επιτρέψτε μου την έκφραση - έλειπε αυτή η «εντεχνίλα», αυτός ο βερμπαλισμός, αυτές οι «υψηλές» λέξεις που όμως τελικά δεν έχουνε νοήματα, δηλαδή που λες «τι θέλει να πει ο ποιητής» και θέλει να πει τα πάντα και τίποτα… Ότι είναι όμορφοι οι στίχοι του, με συγκεκριμένα πράγματα που θέλουν να πούνε, απτά και παρόλα αυτά ταξιδευτικά, δηλαδή σου μεταφέρουν εικόνες, σε κάνουν να ταξιδεύεις… Το επόμενο, έχει τίτλο «Τι κι αν». Θα ακούσουμε τους στίχους για να καταλάβουμε τι θέλεις να πεις και θα συζητήσουμε αμέσως μετά…

Έγινε.

Μιχάλης Τσαντίλας - Τι κι αν

- Αυτό ήταν το «Τι κι αν», ένα από τα τραγούδια που μου πάνε, δηλαδή μου κάθονται πιο κοντά, έτσι, μ’ αυτή τη μελωδική του γραμμή, το πιάνο που είχε… Είναι ενδιαφέρων κι ο τρόπος που το τραγουδάς. Παρότι προφανώς δεν μιλάμε για κάποιον «τραγουδιστή», όπως είναι άλλοι…

Ναι, σίγουρα όχι…

- …αλλά παρόλα αυτά, έχεις εκφραστικότητα κι ακούγεσαι πάρα πολύ ευχάριστα. Τα λέω αυτά, λόγω της συζήτησης που κάναμε πριν «εκτός αέρα» και να σε ρωτήσω για να τα πεις και on-air να ακούσει ο κόσμος: αν θεωρητικά είχες απεριόριστους πόρους για να υποστηρίξεις τη δουλειά σου, απεριόριστο χρόνο, χρήματα και ότι άλλο θα χρειαζόταν, θα αποφάσιζες να βάλεις άλλες φωνές να τραγουδήσουν τα κομμάτια σου;

Όχι, σ’ αυτά τα τραγούδια δεν θα έβαζα άλλον να τραγουδήσει... Όπως σου είπα και πριν εκτός αέρα, δεν μ’ ενδιαφέρει να αρέσω, μ’ ενδιαφέρει να επικοινωνήσω. Και σ’ όποιον φτάσει το μήνυμα. Τα συγκεκριμένα τραγούδια κιόλας, ήταν αρκετά προσωπικά, μιλάνε σχεδόν όλα για πράγματα που έχω ζήσει. Ήτανε πολύ κοντά σε μένα τραγούδια, οπότε θεωρούσα ότι έπρεπε να τα πω εγώ. Τώρα σε άλλη περίπτωση, δηλαδή άμα σου προκύψει κάτι έχοντας στο νου σου μια άλλη φωνή, εντάξει αυτό είναι κάτι άλλο.

- Εγώ κρατάω το «σκοπός μας δεν είναι να αρέσουμε, αλλά να επικοινωνήσουμε». Να πω εδώ κάτι που νομίζω έχει την αξία του… Καταρχήν την παραγωγή την έκανε ο Κώστας Παρίσης από τα Υπόγεια Ρεύματα και θα μπορούσες εύκολα, αν μη τι άλλο, να είχες την παρουσία των Υπογείων Ρευμάτων στο δίσκο σου.

Ναι, θα μπορούσα. Έπεσε αυτό σαν ιδέα στις προκαταρκτικές συζητήσεις που κάναμε για το δίσκο, αλλά τελικά αποφάσισα ότι το καλύτερο ήταν έτσι, δηλαδή αν θέλεις να επικοινωνήσεις, πρέπει να είσαι ο εαυτός σου. Εντάξει, μπορείς να τα ωραιοποιήσεις όσο θες τα πράγματα, αλλά δεν ξέρω τι σημασία έχει αυτό στο τραγούδι, δεν ξέρω…

- Αυτό που έκανες έχει για μένα τη σημασία του, καθώς βλέπουμε συνεχώς να βγαίνουνε νέες δουλειές και αντί να ψαχνόμαστε να δούμε τι είναι αυτός ο νέος άνθρωπος, τι νέο φέρνει, ποια είναι η πρότασή του, κοιτάμε τις συμμετοχές που υπάρχουνε… Βέβαια, από την άλλη είναι λογικό να ψάχνουνε ένα τρόπο να βοηθήσουνε εμπορικά να ακουστεί κάτι.

Εγώ δεν το κατηγορώ αυτό, δηλαδή δε λέω «α, κακώς το κάνουν οι άλλοι», απλά λέω ότι «εγώ το κάνω έτσι»…

- Εγώ ήθελα όμως να το πούμε αυτό, γιατί δεν έχει μπει σε κάποια συνέντευξη ή κάπου αλλού, δεν είναι γνωστό και είναι προς τιμή σου αυτό.

Εντάξει, δεν ξέρω (γέλια).

- Λοιπόν, θ’ ακούσουμε ένα κομμάτι, το τρίτο του δίσκου, με τίτλο “Forgive me”, οπότε πάμε σε ξενόγλωσσο!

Πάμε σε ξενόγλωσσο, ναι.

- Πως προέκυψε αυτό; Φαντάζομαι αυτά τα κομμάτια υπάρχουνε χρόνια, δεν είναι γραμμένα τώρα ένα-δυο χρόνια, σωστά;

Ναι, το συγκεκριμένο είναι του99’νομίζω, πολύ παλιό. Κοίταξε, εγώ στην εφηβεία μου όταν κατάλαβα ότι αυτό θέλω να κάνω, ότι θέλω ν’ ασχοληθώ πραγματικά με τη μουσική, τα ακούσματα μου ήταν κυρίως από την ξένη μουσική, δηλαδή Beatles, Pink Floyd…

- (διακόπτει) …χάρηκα πάρα πολύ που ανέφερες αυτά τα δύο ονόματα πρώτα, τώρα πες ό,τι άλλο θέλεις!

Αυτά είναι και τα πρώτα, ούτως ή άλλως νομίζω! (γέλια) Οπότε, λόγω και μιας ιδιαίτερης σχέσης που έχω με την αγγλική γλώσσα (λόγω ότι δεν την έμαθα στα φροντιστήρια, την έμαθα μόνος μου κάπως και τη νιώθω κοντά μου σαν γλώσσα), προέκυψαν κάποια τραγούδια στην αρχή αγγλόφωνα. Αλλά δεν μπορώ να πω ότι είναι ο κανόνας, είναι κατ’ εξαίρεση…

- Πριν το κουβεντιάσουμε, γιατί είναι ένα ενδιαφέρον θέμα η επιλογή ενός ανθρώπου και γενικά των νέων παιδιών που ξεκινούν στη μουσική αν γράφουν ελληνικά ή αγγλικά και θέλω να το συζητήσουμε λίγο, αλλά πρώτα να ακούσουμε: “Forgive me”, λοιπόν!

Μιχάλης Τσαντίλας - Forgive me

- Αυτό το “Forgive me” είναι ένα από τα κομμάτια που στην πρώτη ακρόαση του δίσκου το έβαζα και το ξανάβαζα… Και μου φαινόταν και πολύ φυσιολογικό (ένα ξενόγλωσσο ανάμεσα σε ελληνικά), δε μου ξένιζε, ενώ θα νόμιζα αν δεν ήξερα, ότι ήταν κάποιος ξένος, κάποια ξένη δουλειά, έχεις ένα πολύ καθαρό τραγούδισμα, αλλά και σαν παραγωγή, γενικότερα… Πάντως, να σου πω τώρα κάτι: επειδή τα ελληνικά είναι η γλώσσα που σκέφτομαι, άρα και η γλώσσα στην οποία έχω πολύ περισσότερες επιλογές να περιγράψω κάτι, δεν θα ‘γραφα ποτέ κάτι εξαρχής στα αγγλικά, γιατί αυτό θα ήταν κάτι με λιγότερες δυνατότητες…

…κάτι περιορισμένο…

- …ακριβώς! Πάντα λοιπόν όταν βλέπω Έλληνες να γράφουν στα αγγλικά (πέρα τώρα αν είναι κάτι Pop, σιγά τις απαιτήσεις που θα είχε ένας στίχος Pop), αλλά κάποιος που θέλει να εκφραστεί, πρέπει να είναι αν όχι σαν μητρική του, αλλά να την ξέρει πολύ καλά τη γλώσσα. Αυτό ισχύει σε σένα; Ή έτυχε ίσως πιο πιτσιρικάς να θες να γράψεις κάτι στα αγγλικά, (έτσι για τη φάση)…

Κοίταξε, έχω ευχέρεια με την αγγλική γλώσσα, μάλιστα έχω πάρει και το Proficiency με άριστα και χωρίς να έχω πάει καθόλου φροντιστήριο.

- Καλά, δε σε ρώτησα για να «καταθέσεις τα πιστοποιητικά» σου, θα ήταν ντροπή μου, προς Θεού!

Όχι, απλά θέλω να σου πω ότι έχω μια σχέση με τη γλώσσα που δεν είναι η τυπική σχέση που έχουμε όταν πάμε σε ένα φροντιστήριο να τη μάθουμε…Την έμαθα από ανάγκη… Αλλά και από μικρός όταν άκουγα αγγλικά, ένιωθα, δεν ξέρω, ότι αυτή η γλώσσα μου έκανε κλικ… Αλλά συμφωνώ μαζί σου περί περιορισμών, γιατί όσο και καλή σχέση να έχεις με μια γλώσσα δεν είναι η μητρική σου κι αφού δεν είναι, υπάρχουν περιορισμοί… Γι’ αυτό και σε μένα, ήρθε φυσικά… Με τον καιρό - και γράφοντας πολλά τραγούδια - ήρθε η μητρική μου γλώσσα, πιο άνετα, στα περισσότερα. Δηλαδή τα αγγλόφωνά μου, είναι έξι-εφτά τραγούδια, δεν είναι παραπάνω…

- Δεν θέλω να είμαι αρνητικός, δεν μιλάω τώρα για σένα, γιατί έχω μπροστά μου μια δουλειά με έντεκα κομμάτια, τα δύο ξενόγλωσσα και …μια χαρά! Και γουστάρω κι αυτή την ποικιλομορφία. Κάτι αντίστοιχο είχα κι εγώ στο δίσκο μου, στα δεκατρία κομμάτια, τα εφτά ήταν λαϊκά, τα άλλα ήταν ροκ, έντεχνα, τέλος πάντων δεν είχαν καμία σχέση…

…διαφορετικό στυλ…

- …ναι, και ήταν πολλοί που έλεγαν τι δουλειά έχουν όλα αυτά μαζί, αποφάσισε τι προτιμάς και βγάλε… Όχι, μ’ αρέσει, γιατί ένας άνθρωπος όταν είναι δημιουργός - γιατί δε μιλάμε για το δίσκο του τάδε τραγουδιστή, μιλάμε για δημιουργό - είναι όμορφο να προτείνει…

…διάφορες όψεις του…

- …σωστά! Αλλά από την άλλη - και γι αυτό άνοιξα αυτή την κουβέντα - γιατί δε σου κρύβω, ότι με ενοχλεί όταν βλέπω νέα παιδιά να ξεκινάνε και να γράφουνε στα αγγλικά, όχι γιατί είναι αυτό στο οποίο μπορούν να εκφραστούν καλύτερα ως γλώσσα, αλλά επειδή μάλλον νομίζουν ότι έτσι θα γίνουν πιο αποδεκτοί, πιο “in”, θ’ ανοίξουν πιο εύκολα τα ραδιόφωνα ίσως…

Υπάρχουν διάφορα τέτοια θέματα. Εγώ πιστεύω ότι πολλά νέα παιδιά το επιλέγουνε προσπαθώντας να διαφοροποιηθούν από ένα «κατεστημένο» είδος τραγουδιού ελληνικού… Και το καταλαβαίνω από αυτή την άποψη. Αλλά τελικά θεωρώ ότι όλα κρίνονται από το αποτέλεσμα. Δηλαδή αν μπορείς να γράψεις στα αγγλικά και να βγάλεις κάτι δυνατό και αληθινό και να σε εκφράζει, μπράβο σου. Απ’ την άλλη, θεωρώ ότι η αγγλόφωνη σκηνή μέχρι στιγμής, ενώ έχει δείξει πολλά ωραία δείγματα (ειδικά μουσικά), στιχουργικά ακόμα δεν μας έχει πείσει ότι αυτή η χρήση του αγγλικού στίχου δικαιολογείται απόλυτα.

- Μα πιο πολύ - και ίσως έπρεπε να το εξηγήσω απ’ την αρχή καλύτερα - να τι με ενοχλεί: βγαίνει ένα ελληνικό γκρουπ, απευθύνεται σε Έλληνες και τους μιλάει αγγλικά! Βγες κατευθείαν και πες: «πάω για διεθνή καριέρα, πάω για να με ακούσει - εντάξει, δεν ξέρω αν τα καταφέρω αλλά αυτό ονειρεύομαι και το λέω στα ίσια - όλη η Ευρώπη, όλος ο πλανήτης»! Αλλά το να προσπαθείς να εκφραστείς για να σ’ ακούσουν Έλληνες, μιλώντας σε μια άλλη γλώσσα, αυτό είναι…

…είναι λίγο περίεργο, είναι, είναι!

- Εντάξει, μπορεί να είμαι εγώ περίεργος, δεν ξέρω…

Όχι, δικαιολογημένα είναι αυτά που λες.

- Παρόλα αυτά ακούσαμε ένα “Forgive me” το οποίο ήταν υπέροχο! (γέλια) Κι εγώ έχω ηχογραφήψει ένα τραγούδι στα αγγλικά, δεν το είπα για να κατακρίνω κάτι… Λοιπόν, ας ακούσουμε τώρα τον «Αρχάγγελο» και συνεχίζουμε μετά την κουβέντα.

Μιχάλης Τσαντίλας - Αρχάγγελος

- Έλεγα τώρα του Μιχάλη, ότι ο «Αρχάγγελος» είναι κατά τη γνώμη μου από τα πιο δυνατά κομμάτια του δίσκου. Ενώ έχω μια μόνο ακρόαση (προχθές) και τα ακούω πάλι μαζί σας τώρα, το τραγούδι αυτό αισθάνομαι ότι το ξέρω χρόνια, σιγομουρμούριζα τη μελωδία του… Θέλω να πω ότι «ακουμπάει» στην καρδιά τουλάχιστο τη δική μου και εύχομαι να συμβεί το ίδιο και στον υπόλοιπο κόσμο. Και φτάνουμε τώρα στον Καββαδία και στο «Ήθελα». Η ποίηση του Καββαδία ήταν από αυτές που αγαπούσες πάντα, ήταν ιδιαίτερη για σένα (ώστε να ψάξεις κάτι δικό του να μελοποιήσεις); Ή αυτό το ποίημα έτυχε να πέσεις πάνω του και να το αγαπήσεις πολύ;

Κοίταξε ο Καββαδίας είναι ίσως ο μόνος ποιητής που ξέρω καλά το σύνολο του έργου του, γιατί γενικά - δεν το περηφανεύομαι - δεν πολυδιαβάζω ποίηση. Τον Καββαδία τον γνωρίζω από τις μελοποιήσεις του Θάνου Μικρούτσικου, της Μαρίζας Κωχ κλπ. Αλλά και γενικά, δεν έχω επιχειρήσει ποτέ να μελοποιήσω ποιήματα εκτός από αυτό, που από την πρώτη στιγμή που το διάβασα είπα «λέει αυτά ακριβώς που νιώθω εγώ αυτή τη στιγμή», ταυτίστηκα τόσο πολύ, που ήταν αυτόματη η σκέψη εκείνη τη στιγμή να το κάνω τραγούδι.

- Και κάτι άλλο που θέλω να μάθουν όσοι γράφουν μουσική. Τι γίνεται με αυτές τις περιπτώσεις; Εντάξει, αγάπησες ένα ποίημα, το μελοποίησες, όμως από κει και μετά για να δημοσιοποιηθεί έχει μια διαδικασία. Τι ακριβώς παίζεται;

Κοίταξε, πρέπει να ζητήσεις επισήμως την άδεια από τον ίδιο τον ποιητή, είτε από αυτόν που έχει κληρονομήσει τα πνευματικά του δικαιώματα (αν ο ποιητής δε ζει πια).

- Είναι εύκολο αυτό σαν διαδικασία;

Είναι εύκολο να ζητήσεις την άδεια, δεν ξέρω πόσο εύκολο είναι κατά περίπτωση να την πάρεις! Εγώ όταν έλεγα από δω κι από κει ότι έχω μελοποιήσει έναν Καββαδία κι ότι θα ζητήσω την άδεια, μου λέγαν όλοι «ξέχνα το, η κληρονόμος του δεν δίνει άδειες, δίνει πόρτα ακόμα και σε Μικρούτσικο και Κωχ»! Εντάξει έλεγα κι εγώ ρε παιδιά, θα το προσπαθήσω. Μέσα μου έλεγα «γιατί να πει όχι;» αφού είναι ωραίο το κομμάτι, δεν το κατακρεούργησα το ποίημα… Έκανα βέβαια υπομονή κάποιους μήνες, αλλά τελικά ήρθε η άδεια! Και ήταν μεγάλη χαρά και τιμή!

- Τιμή πραγματικά! Όποιος λοιπόν γράφει μουσική κι έχει αυτή την αγάπη για την ποίηση, ας το δοκιμάσει, να που ο Μιχάλης επιβραβεύτηκε! Ας ακούσουμε το «Ήθελα».

Μιχάλης Τσαντίλας - Ήθελα (σε ποίηση Ν. Καββαδία)

- Εμείς τώρα δε μιλάγαμε καθόλου με το Μιχάλη, όσο το ακούγαμε αυτό… Κοιτάγαμε ο καθένας το ντουβάρι απέναντί του. Κι άφηνα (ας μιλήσω για τον εαυτό μου) τους στίχους να με ταξιδέψουν. Οι παρατηρήσεις μου είναι: Πρώτον, με συγκίνησε πραγματικά, γιατί η μουσική σου μετέφερε πολύ ωραία τα μηνύματα και τις εικόνες του Καββαδία, βοήθησε όλα αυτά που θέλει να πει ο ποιητής, να μπούνε στην ψυχή. Και περιέργως, δεν ασχολήθηκα με το συνθέτη (παρότι τον έχω και απέναντί μου), δηλαδή «τι έκανε εδώ, πως βρήκε αυτή τη μελωδική γραμμή, πως έκανε εδώ αυτή την αλλαγή», δεν ασχολήθηκα καθόλου… Αλλά μπήκε στο μεδούλι μου αυτό που ήθελε να πει ο ποιητής! Νομίζω δεν υπάρχει μεγαλύτερη επιτυχία για ένα συνθέτη που μελοποιεί κάτι…

Χαίρομαι να είναι, μακάρι να είναι έτσι Χάρη, σε ευχαριστώ πολύ. Τι να σου πω, άμα το πέτυχα αυτό…

- Και δεύτερον, όταν ακούς Καββαδία, δεν ξέρω δικαιολογημένα ή όχι, περιμένεις να ακούσεις «κάτι». Συγκεκριμένο «κάτι»! Ε, αυτό δεν ήταν καθόλου αυτό το «συγκεκριμένο» που περίμενα να ακούσω, ήταν κάτι άλλο, τελείως διαφορετικό!

Να είσαι καλά!

- Να πούμε και κάτι άλλο (γιατί είπα πριν όσο μεγάλος κι αν είναι ο ποιητής που κάποιος νέος έχει μελοποιήσει, ας μη διστάσει, ας τολμήσει να ζητήσει άδεια). Πρέπει όμως να έχεις επενδύσει τον κόπο σου, τις οικονομίες σου, να έχεις κάνει την παραγωγή σου, γιατί δεν μπορείς να πας τώρα να το δείξεις με μια κιθάρα… Άρα υπάρχει και ένα ρίσκο.

Ναι, το ηχογραφήσαμε πρώτα και ναι, ήταν ένα ρίσκο όπως το σκέφτηκα εγώ, όμως ο Κώστας ο Παρίσης ήτανε κάθετος. Μου λέει «θα το γράψουμε, θα το στείλεις και θα την πάρεις την άδεια»! (γέλια).

- Είδες; Είναι όμορφο να πιστεύεις σε κάτι πολύ και καμιά φορά βγαίνει αληθινός ο Coelho που λέει για το «σύμπαν που συνωμοτεί…»! Γιατί εγώ δεν είμαι πολύ υπέρ αυτού του ρητού, δε σου κρύβω (γέλια), αλλά να που καμιά φορά βγαίνει!

(γέλια) Ούτε εγώ, καθόλου υπέρ του Κοέλιο και του ρητού του δεν είμαι!

- Να πάμε ν’ ακούσουμε τώρα το «Μετά τη βροχή», που είναι το επόμενο κομμάτι στο δίσκο και τα λέμε.

Μιχάλης Τσαντίλας - Μετά τη βροχή

- Εδώ φάνηκε η συμβολή του Κώστα Παρίση, που έδωσε αυτή την ενδιαφέρουσα ροκ χροιά, ειδικά προς το τέλος του κομματιού αυτού. Για μίλησέ μου για τους συνεργάτες σου.

Ο Κώστας Παρίσης λοιπόν, έκανε τις ενορχηστρώσεις, την παραγωγή, έχει παίξει …ογδόντα κιθάρες σε κάθε τραγούδι (γέλια), μπάσο, πιάνο… Το «Ήθελα» επίσης το άλλαξε ριζικά σαν ατμόσφαιρα, δεν έχει καμιά σχέση με το demo μου (ενώ άλλα τραγούδια έχουν αρκετή σχέση). Ο Κώστας γενικά είναι ο σημαντικότερος παράγοντας του δίσκου, δηλαδή ο ήχος όλος στήθηκε από αυτόν. Ντραμς έπαιξε ο Τάσος Πέππας από τα «Υπόγεια Ρεύματα», hammond έπαιξε ο φίλος μου ο Κωστής ο Χριστοδούλου, φίλος από τη Σπάρτη και ανερχόμενος μουσικός (παίζει με το Φοίβο Δεληβοριά αυτό τον καιρό), ο φίλος μου ο Χρήστος ο Χριστοδούλου επίσης συνέβαλε σ’ ένα κομμάτι, ελπίζω να μην ξεχνάω κάποιον, αυτοί ήταν οι βασικοί συντελεστές.

- Σε ποιο studio έγινε η ηχογράφηση;

Στο studio του Κώστα Παρίση, στο Praxis, στη Νέα Σμύρνη.

- Με τον Κώστα πότε γνωριστήκατε;

Το 2009 νομίζω, όταν του έκανα μια συνέντευξη για ένα περιοδικό, τον Ορφέα. Αλλά τότε ντρεπόμουν να του πάω τραγούδια, γιατί θεωρούσα ότι εκμεταλλεύομαι τη θέση μου ως δημοσιογράφος, δεν ήθελα να το κάνω… Απλά τον ρώτησα «Κώστα εσύ ακούς υλικό από νέα παιδιά;», μου λέει «Ναι, ακούω!» και είπα μέσα μου «θα του φέρω κάποια στιγμή», αλλά τα χρόνια περνάγανε και δεν έκανα το βήμα αυτό, μέχρι που…

- Ευκαιρία εδώ να ανοίξουμε μια παρένθεση και να μιλήσουμε για το κομμάτι αυτό της παρουσίας σου, μιλώ για τη μουσική δημοσιογραφία. Το 2007 καταρχήν έχεις βγάλει ένα κατά τη γνώμη μου από τα πιο γνωστά μουσικά blog που έχουμε εδώ στην Ελλάδα, με την έννοια του ότι υπάρχει χρόνια, αρκετός κόσμος το επισκέπτεται, είναι συνεπές, αλλά και κυρίως βρίσκεις πολύ καλό υλικό, συνεντεύξεις… Arockaria είναι το ψευδώνυμό σου και Δέντρο Μοναχό είναι ο τίτλος του blog και έχει μέσα συνεντεύξεις, απόψεις, εντυπώσεις από δίσκους, live που πηγαίνεις… Πέρα από αυτό όμως, συνεργάζεσαι με μουσικά περιοδικά, είτε ηλεκτρονικά είτε έντυπα. Αυτή την εποχή, ποιά συγκεκριμένα;

Αυτή την εποχή γράφω δισκοκριτικές στο έντυπο το SONIC, γράφω στο avopolis.gr, γράφω στο mixgrill.gr…

- Εκεί έχεις και τη στήλη “Gimme10”, έτσι;

Ναι, εκεί κάθε εβδομάδα φιλοξενώ καλλιτέχνες ή ανθρώπους του μουσικού χώρου, οι οποίοι φτιάχνουν μια λίστα με δέκα επιλογές, είτε με δέκα αγαπημένα τραγούδια, βιβλία, οτιδήποτε, είναι ελεύθερο το θέμα κάπως…

- Πάμε ν’ ακούσουμε τώρα και το δεύτερο και τελευταίο ξενόγλωσσο κομμάτι του δίσκου, το “Take me away”. Ακούστε την πρόταση αυτή του Μιχάλη και νομίζω θα συμφωνήσετε μαζί μου ότι όπως και στο προηγούμενο, το “Forgive me”, δεν καταλαβαίνεις ότι είναι μια ελληνική παραγωγή, θα μπορούσε να σταθεί μια χαρά στα ραδιόφωνα οποιασδήποτε ευρωπαϊκής χώρας.

Μιχάλης Τσαντίλας - Take me away

- Αυτά Μιχάλη τα τραγούδια έχουνε φτιαχτεί μέσα σε μια δεκαετία;

Περίπου, ναι. Ήταν το 1998 που έγινε το «Ήθελα» (του Καββαδία) και μέχρι το 2007 που έγινε το «Μια σκιά», δηλαδή μέσα σε αυτά τα δέκα χρόνια γράφτηκαν τα συγκεκριμένα τραγούδια.

- Οπότε έχουν μέσα τους συναισθήματα και βιώματα μιας ολόκληρης δεκαετίας… Αυτό που θέλω να σε ρωτήσω, ΔΕΝ είναι αν γύριζες το χρόνο δέκα χρόνια πίσω τι θα έκανες διαφορετικό στη ζωή σου, αυτό δεν έχει νόημα δυστυχώς, όλοι θα το θέλαμε, αλλά…

(γέλια)…ε ναι, σίγουρα…

- …εγώ αντίθετα θα ήθελα να σε ρωτήσω, τι ελπίζεις να συμβεί μετά από δέκα χρόνια από τώρα.

Να είμαι πλούσιος και διάσημος! (γέλια) Εντάξει, σίγουρα θα ήθελα να έχω προχωρήσει στη μουσική, να έχω βγάλει κι άλλες δουλειές. Ο στόχος μου σ’ αυτό το χώρο είναι να καταφέρω απλά να συνεχίζω να το κάνω.

- Δεν είναι λίγο πράμα αυτό…

Είναι πολύ δύσκολο!

- Παράδειγμα εγώ, που μετά από το 2008 που κυκλοφόρησε η πρώτη δουλειά μου, έχω καμιά εκατόν πενηνταριά έτοιμα (με στίχο) τραγούδια και άλλα τόσα με «μουρμουρητά», που δεν έχουνε στίχο ακόμα…

(γέλια) Κλασσικό αυτό που λες!

- …αλλά δυστυχώς δεν είναι εύκολο να φτιάξεις νέα δουλειά (εννοώντας την επαγγελματική ηχογράφηση, έκδοση, δημοσιοποίηση, κλπ.). Άρα αυτό που λες, «να μπορώ να καταθέτω νέα πράγματα», είναι μια καλή ευχή, δεν είναι λίγο!

Είναι μια ευχή και ένας στόχος!

- Αν φύγουμε από το προσωπικό και πάμε στο γενικότερο;

Ε, στο γενικότερο, εντάξει, θα ήθελα…

- …το 2023 ας πούμε... Καταρχήν, να υπάρχει ακόμη η Ελλάδα! (γέλια)

Να υπάρχει ακόμη η Ελλάδα, να είναι όρθια ακόμη! (γέλια) Τι να πω, οι προοπτικές έτσι όπως μας παρουσιάζονται αυτή τη στιγμή, δεν είναι ευοίωνες… Αλλά δεν μπορούμε να το βάλουμε κάτω, έτσι; Όσο μπορούμε να αισιοδοξούμε, αλλά δεν αρκεί η αισιοδοξία. Χρειάζεται και η πάλη, χρειάζεται το τρέξιμο, το κυνήγι, η προσπάθεια… Αν αλλάξει κάτι, θα αλλάξει επειδή ο καθένας από μας κατάφερε στον μικρό του χώρο να δραστηριοποιηθεί, να το αντιπαλέψει αυτό το πράμα…

- Μεγάλη υπόθεση αυτή, δεν αλλάζουν τα πράγματα αν είμαστε απλά θεατές τους, πρέπει να είμαστε συμμέτοχοι. Δεν αλλάζουν τα πράγματα με το να αναθέτουμε σε οποιασδήποτε μορφής ανθρώπους να κάνουν εκείνοι τα πράγματα που θέλουμε.

Έτσι…

- Για να δούμε τι θα συμβεί…

Οψόμεθα!

- Πάντως, αυτό που είπες, δεν είναι δυνατόν να το βάζουμε κάτω! Είναι η φύση του ανθρώπου, δε γίνεται να το βάζεις κάτω, πρώτα απ’ όλα δεν έχεις να κερδίσεις τίποτα…

Σωστά!

- Και αν θέλουμε να μιλήσουμε για όλους αυτούς τους συνανθρώπους μας που αυτοκτονούν (και είναι πάρα πολλοί τον τελευταίο καιρό με την κρίση), εγώ θα έλεγα ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερο κρίμα! Στην τελική, πήγαινε βγες και κάνε κάτι άλλο (εννοώντας κάτι εξίσου δυναμικό αλλά πιο χρήσιμο από το να αυτοκτονήσεις)! Τέλος πάντων, δεν θέλω να βγω στο μικρόφωνο να πω τι θα έκανα εγώ αν έφτανα σε οριακό σημείο (άλλωστε κατά βάθος δεν ξέρω)… Πάντως το να αυτοκτονείς, σε τι βοηθάει την κατάσταση, τι βοηθάει τους δικούς σου ανθρώπους, τι βοηθάει την κοινωνία; Απλά είναι μια λύση «ωχ, δεν αντέχω πια» (παραίτηση)…

Είναι μια «λύση» απελπισίας… Βέβαια, εντάξει, για να φτάσει κανείς εκεί, καταλαβαίνεις σε τι σημείο έχει φτάσει κιόλας, έτσι…

- Μα αυτό μόνο να σκεφτεί κανείς σε σχέση με τις αυτοκτονίες… Δεν ξέρω, ίσως είναι ακόμα πολλοί που δεν τους αγγίζουν ορισμένα πράγματα, τα βλέπουν ακόμα λίγο «μακριά από μας» και «τι να κάνουμε», μέχρι εκεί… Δε θέλω όμως να φτάσει μέχρι και στον τελευταίο ο πόνος και η πείνα και η καταστροφή για να γίνει κάτι… Το θέμα είναι να βλέπουμε τι γίνεται στο διπλανό μας, στο γείτονα, στο φίλο! Κι αν κάποιοι ακόμα «τα καταφέρνουνε», τους αρέσει η κοινωνία στην οποία «τα καταφέρνουν» και επιβιώνουν;

Αμ… Έλα ντε…

- Δηλαδή είναι ωραίο όταν ένας άνθρωπος, είτε επειδή ήταν άξιος, είτε επειδή ήταν τυχερός - γιατί όσοι δεν τα καταφέρνουν, είναι ανάξιοι δηλαδή; - όταν λοιπόν περνάει ακόμη «εντάξει», του αρέσει αυτό το «εντάξει» βλέποντας το συνάνθρωπό του να δυστυχεί;

Βέβαια. Το θέμα… σωστά το θέτεις!

(σ.σ. Σόρρυ για το …παραλήρημα, άλλωστε το concept αυτής της εκπομπής είναι να κουβεντιάζω με τους καλεσμένους μου όπως θα έκανα π.χ. στο σπίτι με φίλους, πέρα από το τυπικό μιας κλασσικής συνέντευξης).

- Τέλειωσε όμως η πρώτη ώρα της εκπομπής, θα πέσουν τα σηματάκια μας και θα συνεχίσουμε με το όγδοο κομμάτι του δίσκου, τη «Δεύτερη ευκαιρία».

Μιχάλης Τσαντίλας - Δεύτερη ευκαιρία

- Τα τραγούδια υπάρχουν ελεύθερα στο διαδίκτυο να τ’ ακούσει όσες φορές θέλει κάποιος, αλλά να πω εγώ κι ότι καλό είναι όταν αγαπάμε κάτι και βρίσκουμε αξιόλογη μια προσπάθεια, δύσκολες εποχές μεν, αλλά καλό να παραγγείλετε και κανένα CD δε…

Όποιος μπορεί να το στηρίξει… Άλλωστε φροντίσαμε και η τιμή του να είναι χαμηλή, 6,90€ είναι η τιμή του στο διαδίκτυο και 8 με 9 ευρώ στα δισκοπωλεία, δεν είναι πια η τιμή αυτή που ήταν κάποτε…

- Αν σκεφτούμε και πόσα χρήματα έχουν δαπανηθεί για να γίνει αυτό το CD, χρήματα που δεν τα πλήρωσε καμία δισκογραφική, χρήματα που οι δημιουργοί τα βάζουν απ’ την τσέπη τους και δεν ελπίζουν να τα πάρουν ποτέ πίσω…

Όχι εντάξει, αυτό το έχουμε πάρει απόφαση πια… (γέλια)

- Τα σχέδιά σου για ζωντανές εμφανίσεις; Δεν ξέρω, μέχρι στιγμής έχεις κάνει κάτι, τι σκέφτεσαι;

Όχι, για το δίσκο δεν έχω κάνει ακόμα κάτι. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε full πρόβες με τρεις φίλους μουσικούς, είναι ο Χρήστος Σπυράκης στην κιθάρα, φίλος από τα παλιά από τη Σπάρτη, ο Γιάννης Δαμιανός μπάσο και ο Ιάσονας Κυριακόπουλος τύμπανα, όλοι Σπαρτιάτες δηλαδή είναι τα παιδιά, που βρίσκονται εδώ στην Αθήνα για σπουδές και δουλειές…

- Σπαρτιάτικη μπάντα λοιπόν!

Ναι, 100% original (γέλια)

- Οπότε μπορείτε να βγείτε ως “Michalis Tsantilas and the Spartans”!

Σωστό, το σημειώνω! (γέλια). Και προβάρουμε λοιπόν το δίσκο αυτές τις μέρες και αναγκαστικά και κάποιες διασκευές ώστε να βγει ένα πρόγραμμα δίωρο.

- Οπότε με το καλό από Οκτώβρη - Νοέμβρη, ε;

Λέμε τέλη Οκτώβρη να ξεκινήσουμε από την πατρίδα μας, τη Σπάρτη και στη συνέχεια Αθήνα και όπου αλλού μπορέσουμε…

Τέλεια, αυτό και συναισθηματικά είναι όμορφο, να λες εγώ ξεκίνησα από κει…

Το ήθελα να είναι έτσι, ναι.

- Στην Σπάρτη έχεις σπίτι, πηγαίνεις συχνά;

Ναι, οι γονείς μου εκεί ζουν και όσο συχνά μπορώ τους επισκέπτομαι… Και πάντα νιώθω μια νοσταλγία όταν πηγαίνω κάτω…

(σ.σ. πράγματι, η πρώτη παρουσίαση του δίσκου έγινε - και με μεγάλη επιτυχία - στο Retro Music Bar στη Σπάρτη. Μαζί του ήταν ο Χρήστος Σπυράκης στην κιθάρα, ο Γιάννης Δαμιανός στο μπάσο και ο Ιάσωνας Κυριακόπουλος στα τύμπανα, ενώ οι ίδιοι μουσική θα πλαισιώνουν το Μιχάλη το Σάββατο 12/1/2013 στο Café Αλάβαστρον στο Παγκράτι, για να Παρουσιάσουν ζωντανά τα έντεκα τραγούδια του δίσκου του και διασκευές σε ελληνικά και ξένα κομμάτια, σε ένα πρόγραμμα που διέπεται από ηλεκτρισμό και εξωστρέφεια, αλλά και από πιο εσωτερικές διαθέσεις.).

- Λοιπόν, το επόμενο κομμάτι λέγεται «Πιτσιρίκος» με υπότιτλο «Τραγούδι για ένα καναρίνι». Για πες μας γι αυτό.

Η κοπέλα μου στα Χανιά που σπούδαζα, είχε ένα καναρίνι. Μόλις το είδα ρώτησα «πως το λένε;», μου λέει «δεν του δίνω όνομα γιατί το προηγούμενο που του ‘δωσα, ψόφησε και το θεωρώ γρουσουζιά». Βέβαια εγώ το ονόμασα «Πιτσιρίκο», αλλά αυτό όλο το σκηνικό μου ‘δωσε αμέσως ιδέα για τραγούδι, όπου περιγράφω αυτή ακριβώς την ιστορία.

- Απόλυτα αληθινή ιστορία λοιπόν, για να τ’ ακούσουμε.

Μιχάλης Τσαντίλας - Πιτσιρίκος (Τραγούδι για ένα καναρίνι)

- Για πες στον αέρα αυτό που μου είπες όσο ακούγαμε. Το τραγούδι αυτό, ήτανε να μη το βάλετε στο δίσκο, έτσι δεν είναι;

Ναι, στην επιλογή που κάναμε με τον Κώστα Παρίση αλλά και το Μάρκο Δεληβοριά τον τραγουδοποιό - που κι αυτός είχε ακούσει τραγούδια και είχε προτείνει - είχαμε αφήσει λίγο στην άκρη το συγκεκριμένο, λέγαμε να βάλουμε ένα ακόμη αγγλόφωνο στη θέση του. Επειδή όμως είχα πάει τραγούδια μου και στο Φοίβο Δεληβοριά (για να μου πει κι αυτός τη γνώμη του κι επειδή είναι καλλιτέχνης που αγαπώ ιδιαίτερα), εκείνος επέμενε ότι είναι πολύ καλό τραγούδι αυτό και να επιμείνεις να μπει! Τελικά το βάλαμε γιατί κι εμένα μου αρέσει πολύ, είναι ένα τραγούδι με μια αφέλεια και ειλικρίνεια που έχει «κάτι»…

- Φτάσαμε στο δέκατο κομμάτι από τα έντεκα, με τίτλο «Τι είναι αυτό;». Για πες μας γι’ αυτό.

Αυτό το έχω γράψει εδώ παραδίπλα (γέλια), στο Αιγάλεω (έμενα εδώ τότε). Για κάποιο λόγο, είναι ίσως το λιγότερο αγαπημένο μου, γιατί… (παύση) Καταρχήν γράφτηκε μέσα σ’ ένα εικοσάλεπτο, όλο, μουσική - στίχος, που μου συμβαίνει σπάνια αυτό. Λειτούργησε τελείως η φαντασία, μιλάει για χωρισμό, για κάποιον που σκίζει φωτογραφίες και δε θέλει να θυμάται, αλλά τελικά καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί και να ξεχάσει… Τέλος πάντων, επειδή δεν είναι τόσο «δικό μου» πράγμα, δεν το ‘χω ζήσει αυτό, γι αυτό και είπα πως δεν είναι το αγαπημένο μου…

Μιχάλης Τσαντίλας - Τι είναι αυτό

- Έχει μείνει ακόμα ένα κομμάτι, για το οποίο είπες στη συνέντευξή σου στο avopolis.gr ότι…

…ότι είναι ένα τραγούδι νεανικό που το νιώθω αφελές και νιώθω κάπως αμήχανα όταν το τραγουδάω τώρα. Βέβαια, με όλα μου τα τραγούδια το νιώθω αυτό τελικά! (γέλια)

- Όμως όπως βλέπω από τον εαυτό μου όσο και από άλλους διαβάζοντας τα μηνύματά τους στο facebook, αυτό είναι το τραγούδι που μπαίνει πιο γρήγορα στην καρδιά μας! Έχει αυτή την αθωότητα - όχι αφέλεια - που σε κάνει να θέλεις να το ξανακούσεις. Κι επειδή είναι το τελευταίο κομμάτι, αν ακούς το CD σε κάποια διαδρομή π.χ. με το αυτοκίνητο, το βάζεις σε “Repeat” κι είναι πολύ ευχάριστο (κλείνει ιδανικά την ακρόαση του δίσκου).

Επίτηδες μπήκε εκεί λοιπόν! (γέλια)

- Πονηρός ο σκοπός σου δηλαδή, ε; (γέλια) Μιλάμε για το «Σημάδια σου στην άμμο», το ‘χεις γράψει πολλά χρόνια, έτσι;

Ναι το 1999, το 2000, κάπου εκεί…

- Νεανικό σου κομμάτι λοιπόν, φυσικά πήρε φρέσκα χρώματα μέσα από την ενορχηστρωτική ματιά του Κώστα Παρίση, ας το ακούσουμε.

Μιχάλης Τσαντίλας - Σημάδια σου στην άμμο

- Να σου μεταφέρω μια ερώτηση ακροατή όπως ακριβώς μας την έγραψε λίγο πριν (στο δωμάτιο επικοινωνίας): «Ρώτα το Μιχάλη γιατί γράφει μουσική».

Απλή ερώτηση, αλλά αυτές είναι οι πιο δύσκολες να τις απαντήσεις… Γράφεις μουσική γιατί θέλεις να εξωτερικεύσεις πράγματα… Γιατί θέλεις να πεις κάτι που δεν μπορείς να το πεις με λόγια ή στον άλλον πρόσωπο με πρόσωπο… Από ένα σημείο και μετά, εμένα είναι ανάγκη μου αυτό, έχει μπει βαθιά στο ποιος είμαι… Δεν ξέρω, είναι δύσκολο να το απαντήσεις αυτό…

- Να το ρωτήσω λίγο διαφορετικά: θα μπορούσες να ΜΗΝ γράφεις μουσική;

Αυτή τη στιγμή όχι, δηλαδή αν μου πει κάποιος «σταμάτα», δεν γίνεται. Θα συνεχίζω να γράφω έστω κι αν δεν τα ακούει κανείς ή τα ακούνε μόνο οι πολύ κοντινοί μου άνθρωποι. Αλλά δεν ήταν πάντα έτσι. Κάποια στιγμή απλά κατάλαβα ότι θέλω να γράψω μουσική κι από τότε μπήκε στη ζωή μου κι έγινε δεύτερη φύση.

- Να σου πω κάτι δικό μου: κάποτε, αποφάσισα να σταματήσω να γράφω τραγούδια. Ο λόγος; Απλά γιατί επί πολλά-πολλά χρόνια, κάθε φορά που έπιανα την κιθάρα σκάρωνα και μια μελωδία, οπότε είχα μαζέψει τόσο υλικό, που είπα «STOP επιτέλους, ασχολήσου με το να ενορχηστρώσεις, να ηχογραφήσεις, να βγει τέλος πάντων κάτι από όλα αυτά παραέξω, τι νόημα έχει αν δεν τα μοιράζεσαι»; Κλείδωσα λοιπόν την κιθάρα μου σε μια ντουλάπα και ορκίστηκα να μην ξαναγράψω ούτε μια νότα, πριν καταφέρω να ξεκινήσω μια επαγγελματική παραγωγή ενός CD. E, όλο αυτό το διάστημα, ήμουν δυστυχισμένος, δεν είχα άλλη διέξοδο να εκφραστώ! Κάποια στιγμή βέβαια, μετά από πολλή προσμονή και χίλια βάσανα, μπόρεσα να κάνω αυτό το μαγικό για κάθε δημιουργό ταξίδι, που ξεκινά από την εγγραφή των οδηγών σ’ ένα καλό recording studio και κορυφώνεται τη στιγμή που έχεις στα χέρια σου το CD σου κομπλέ, με εξώφυλλο, ένθετο, ταινία ασφαλείας, καταλαβαίνεις! Κάποτε που λες, έπιασα ξανά την κιθάρα με σκοπό να γράψω κάτι καινούριο, να δω αν ακόμη “το ‘χω”… Ε, οι μελωδίες έβγαιναν ξανά σαν ποταμός! Ίσως λοιπόν η απάντηση στην ερώτηση «γιατί γράφεις μουσική;» να είναι «επειδή μπορείς να το κάνεις και ταυτόχρονα, επειδή δεν μπορείς να μην το κάνεις»…

Έχει πολλές λειτουργίες, είναι και σαν ψυχοθεραπεία, ξέρεις…

---

Κι εδώ κάπου ολοκληρώθηκε η παρουσίαση του δίσκου «Σκιά στο μυαλό» με την οποία ο Μιχάλης Τσαντίλας μας συστήθηκε ως τραγουδοποιός. Στoν υπόλοιπο χρόνο μέχρι το τέλος της δίωρης εκπομπής, ο καλεσμένος επέλεξε κομμάτια άλλων τραγουδοποιών, τους οποίους εκτιμά και ξεχωρίζει. Κλείνουμε, με την αναφορά των κομματιών και τα αντίστοιχα σχόλιά του:

Διονύσης Σαββόπουλος - Χουλιγκάνοι: ακούστε το κομμάτι.

«…ο Σαββόπουλος είναι ΠΟΛΥ αγαπημένος μου καλλιτέχνης. Τα «Τραπεζάκια έξω» είναι ο πρώτος δίσκος νομίζω που σαν παιδί αγάπησα και είπα "να αυτός είναι ένας δίσκος που μου αρέσει", σαν ολοκληρωμένη δουλειά ενός τραγουδοποιού.»

Φοίβος Δεληβοριάς - Δεν ξέρω τι είναι: ακούστε το κομμάτι.

«…σε μια εποχή που σνόμπαρα λίγο το ελληνικό τραγούδι, ο Φοίβος Δεληβοριάς μ’ έκανε να πω "να υπάρχει και κάποιος που είναι πολύ σπουδαίος και αξίζει να τον ακούσεις"».

Θανάσης Παπακωνσταντίνου - Άυπνη πόλη: ακούστε το κομμάτι.

«…τέλος, τον Θανάση Παπακωνσταντίνου τον ξεχωρίζω πάρα πολύ επίσης, πολύ αγαπημένος και αυτός. Ουσιαστικά αυτοί οι τρεις είναι οι καλλιτέχνες που πραγματικά αγαπώ από το ελληνικό τραγούδι (από τη νεότερη πάντα γενιά, δεν πιάνω Θεοδωράκη, Χατζιδάκη, κλπ.).»

Παρακάτω η αναμνηστική φωτογραφία μετά το τέλος της εκπομπής (ο Μιχάλης αριστερά, με το αγαπημένο του t-shirt). :)