Η Μάρθα Φριντζήλα μιλάει στο MusicHeaven

Γράφει η Δέσποινα Κ. (despinakontogianni)
122 άρθρα στο MusicHeaven

Αρχικά, μιλήστε μας για το Baumstrasse.

Το Baumstrasse ...έχω την αίσθηση πως όσο περνούν τα χρόνια ίσως είναι το πιο σημαντικό πράγμα της ζωής μου. Μέχρι τώρα. Ήταν τραγούδια που κάποια υπήρχαν κι απ το ' 96-' 97 κι αποφασίσαμε μαζί με το Βασίλη (Μαντζούκη), με τον οποίο είμαστε τώρα 15 χρόνια συνεργάτες και ζευγάρι, ότι αυτά πρέπει να βγουν, να τα κυκλοφορήσουμε, για να μην ασχολούμαστε πια μ' αυτά. Είχαν λίγο στοιχειώσει. Έτσι λοιπόν, αυτά τα παλιά τραγούδια μαζί με κάποια καινούργια, τα ετοίμασε ο Βασίλης και κάναμε αυτό το δίσκο. Ο τίτλος του είναι από έναν πίνακα του Paul Klee , που επίσης είναι κάτι που αγαπώ πάρα πολύ, σημαίνει "

Δρόμος με δέντρα", που είναι το όνομα της θεατρικής μου ομάδας. Κι είναι και το όνομα του χώρου που φτιάχνουμε μετά τον "Κρατήρα". Έπρεπε να βρουμε ένα χώρο που να φιλοξενηθούμε και να δουλεύουμε.

Κι ο Κρατήρας;

Ο κρατήρας δυστυχώς τώρα είναι ένα χωράφι, γκρεμίστηκε. Μπήκαμε για πρώτη φορά το 2000 κι από τότε μέχρι πέρσι το Μάιο είχαμε ανεβάσει 8 θεατρικές παραστάσεις, πολλές μουσικές, εικαστικά δρώμενα, μουσικά, χορευτικά, πάρα πολλές παραστάσεις Καραγκιόζη, σεμινάρια, μαθήματα, γιορτές, χαριστικά παζάρια, παρουσιάσεις δίσκων και βιβλίων και τόσα άλλα πράγματα. Ήταν το σπίτι μας, το οποίο πέρσι παρουσίασε σοβαρό στατικό πρόβλημα και μας βγάλαν άρον άρον. Ο Κρατήρας δε θα μπορούσε να λείπει από τη ζωή μου, γι' αυτό αποφασίσαμε πως φέτος αυτό το πράγμα πρέπει να συνεχιστεί οπωσδήποτε. Να ξαναρχίσει και με νέες δομές και πιο σοβαρά και πιο συγκεντρωμένα...προχωράμε και συνεχίζουμε!

Πρώτα πάει το θέατρο και μετά το τραγούδι;

Αλληλένδετα! Βεβαίως στη ζωή μου έχει μια προτεραιότητα το θέατρο, είναι αυτό που σπούδασα κι αποφάσισα να κάνω στη ζωή μου, είναι πάρα πολύ δύσκολο κι απαιτεί μεγάλη πνευματική δουλειά και συγκέντρωση. Το τραγούδι είναι πάντοτε μέσα στο θέατρο κι όταν είναι εκτός από αυτό είναι για να είναι λίγο πιο ευχάριστη η ζωή μου.

Έχετε σκεφτεί ποτέ εκτός από το να σκηνοθετήσετε, να παίξετε κιόλας;

Στο άμεσο μέλλον θα συμμετέχω στην παράσταση που σκηνοθετώ, που θα ανεβεί το καλοκαίρι. Είναι η Ηλέκτρα του Ευριπίδη, που τη δουλεύω με την ομάδα μου κι εκεί θα παίζω κιόλας.

Θα μπορούσατε να περιοριστείτε μόνο σε μία τέχνη;

Δε θα μπορούσα. Αν υποθέσουμε πως θα πάθω κάτι σοβαρό και θα 'μαι ανίκανη να τραγουδώ, υποθετικά, θα αναγκαστώ να αφοσιωθώ στο θέατρο. Αλλά η μουσική δεν μπορεί ποτέ να πάψει να είναι μες στη ζωή μου. Αν έπρεπε να επιλέξω με το χέρι στην καρδιά ένα απ' τα δύο, δε θα μπορούσα να το κάνω. Ίσως επέλεγα το θέατρο για να μου δίνεται η δυνατότητα να τραγουδάω κιόλας! Η φωνή είναι το τελευταίο πράγμα που εγκαταλείπει τον άνθρωπο, όπως και το πρώτο που αποκτά. Δε νομίζω να σταματήσει ποτέ. Ακόμα κι αν είμαι μια μπαμπόγρια που ίσα που θα ακούγεται η φωνή μου...ακόμα θα τραγουδάω! (γέλια)Το βλέπω να συμβαίνει σ' όλους. Πολλοί λίγοι είναι αυτοί που έφυγαν για να μη χαλάσει η φωνή τους.

Δε θα αποχωρούσατε πιο πριν, όπως λένε πολλοί "για λόγους αξιοπρέπειας";

Δεν το πιστεύω αυτό. Αυτό εξαρτάται πάρα πολύ από την προσωπικότητα του καθένα. Δηλαδή, όταν κάποιος βλέπει τη Λότε Ελένια στα 70 της να παίζει αισθάνεται περίεργα. Δεν είμαι εξάλλου και τραγουδίστρια της όπερας για να 'χω σοβαρά πρόβλήματα. Μπορεί στα 80 μου να ψελίζω κάποιες μελωδίες, αλλά ακόμα θα το κάνω! Δε μπορώ να πω ποτέ πως "αποχωρώ τώρα που είμαι στα χάι μου"! Γιατί έχει χάι η κάθε περίοδος κι εποχή του ανθρώπου.

Είστε πολύ άνετη και διαχυτική με το κοινό. Κρύβεται άγχος πίσω από αυτό; Είναι κάποια άμυνα;

Αισθάνομαι πολύ άνετη με το κοινό μου. Δεν είναι η άμυνά μου αυτή. Έχω άγχος, αλλά όχι τόσο πολύ για το τι νιώθουνε για μένα. Αγχώνομαι περισσότερο όταν ξεκινά μια οικειότητα την οποία δεν μπορώ να διαχειριστώ. Όταν, δηλαδή, μου λέει το κοινό πράγματα τα οποία δε θα έπρεπε να το ενδιαφέρουν, όπως "γιατί παντρεύτηκα" ή "γιατί έφυγα από το Θανάση". Νιώθω λίγο περίεργα μ' αυτό.

Τα περισσότερα κομμάτια σας είναι συναυλιακά. Ένας δίσκος ξεκινάει με σκοπό ν' ακουστεί έτσι ή αποκλειστικά για ιδιωτική ακρόαση;

Νομίζω πως έτσι ξεκινάνε όλα. Όταν δεν είναι μία ηχογράφηση ζωντανού προγράμματος, η πρόθεση όταν γράφουμε στο στούντιο, αυτό που βλέπουμε απέναντί μας, είναι ένας άνθρωπος στο αυτοκίνητό του, που ταξιδεύει κι ακούει κάτι. Έτσι έγινε το

Baumstrasse , έτσι δουλεύουμε τα καινούργια πράγματα κλπ. Η εικόνα που μου 'ρχεται δεν είμαι εγώ στη σκηνή κι από κάτω κόσμος ν ακούει αυτό το καινούργιο τραγούδι. Είναι σπίτι του, στο αυτοκίνητο περισσότερο..Αυτή την εικόνα βλέπω. Ίσως γιατί όταν κάνουμε ταξίδια με το αυτοκίνητο, είμαστε πολύ συγκεντρωμένοι σ' αυτό που ακούμε. Εγώ,

δηλαδή, όταν ταξιδεύω με το αυτοκίνητο, παίρνω τα καλά μου σιντί μαζί για να τα προσέξω!

Πώς χαρακτηρίζετε τη διασκέδαση του Νεοέλληνα; Γιατί δεν υπάρχει ψυχαγωγία;

Υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση. Οι Έλληνες αυτή τη βραδιά που αποφάσισαν να βγούνε, θέλουν να τα ζήσουν όλα! Δηλαδή να ξεφαντώσουνε! Κι όπως λέει ένας φίλος μου, "ξεφαντώνω" σημαίνει "ξεϋφαίνω". Δηλαδή το υφαντό μου το λύνω. Η βασική λςιτουργία της τέχνης είναι "φαντώσεις" κι όχι να "ξεφαντώσεις". Έτσι, νομίζω πως είμαστε σε μία περίοδο, που ακόμα δεν έχουμε καταλάβει τι σημαίνει "μαζεύω υλικό". Όταν πηγαίνω σε μία συναυλία ή σε μία παράσταση, μαζεύω υλικό για μένα, για την "τροφή" μου. Εμείς θέλουμε να ζήσουμε το λάιβ της ζωής μας, να γίνουμε λιώμα και να κλαίμε το πρωί, ας πούμε! Κι αυτό μπορεί να συμβεί, αλλά πόσο πιο ωραίο είναι να φύγεις και να λες "Θέλω κι άλλο";! Να μη θες να τελειώσει η συναυλία ή το έργο!

Διασκεδάζετε;

Δεν είμαι από τους ανθρώπους που βγαίνουν πάρα πολύ. Σε κανά πανηγύρι μ' αρέσει που γίνεται αυτό το μπάχαλο, τα καλοκαίρια! Διασκεδάζω με τους φίλους μου...ένα μάζεμα στο σπίτι, που ξεκινάει με ένα ωραίο φαγητό και μπορεί να καταλήγουμε παίζοντας μουσική ή βλέποντας μια ταινία. Δεν πίνω, δε μεθάω!

Πώς βλέπετε, γενικά, το κοινό στις συναυλίες;

Άλλες φορές με συγκινούν πολύ, μ' αρέσει να βλέπω πως ακούνε τα τραγούδια. Θεωρώ πολύ συγκινητικό, ειδικά ένα τραγούδι που δεν έχουν ξανακούσει, πώς προσηλώνονται για ν' ακούσουν την ιστορία του, τη μουσική του. Άλλες φορές έχω εκνευριστεί κιόλας. Όταν μου ζητάνε επίμονα ένα τραγούδι, τη στιγμή που τραγουδάω ένα άλλο.

Δε δέχεστε παραγγελίες;

Παραγγελία ευχαρίστως! Όταν υπάρχει λόγος, ναι! Αν θέλει ένας άνθρωπος ν' ακούσει κάτι και το αισθανθώ θα το κάνω. Αλλά προτιμώ ν΄ακούσουν πρώτα αυτό που έχω ετοιμάσει εγώ και μετά να δούνε τι έγινε κι αν τους έχει λείψει κάτι. Είναι και στιγμές που έχω περάσει λες κι είμαι με τους πιο αγαπημένους μου ανθρώπους! Καμία βραδιά δεν είναι ίδια με την άλλη! Κάθε συναυλία είναι μοναδική. Μπορεί να ξεκινήσει μια συναυλία και να λες "Πω πω! Τι συγκέντρωτος κόσμος είναι αυτός!" και να καταλήξει σε μια μυσταγωγία ή σ' ένα γλέντι. Είσαι έτοιμος να ζήσεις την έκπληξη και "να φύγει το χαλί κάτω από τα πόδια σου", όπως έλεγε ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου.

Θα μπορούσατε να γράψετε η ίδια κάποιο τραγούδι ή μουσική ή θεατρικό;

Στίχους έχω γράψει αρκετά. Και στο Baumstrasse έχουν μπει πολλά. Μουσική...κάποιες φορές μουρμουρίζω κάτι κι ο Βασίλης, ευτυχώς, αν κάτι του αρέσει το χρησιμοποεί και μου λέει "Αυτό να το πάρω;". Έχω έμπνευση και σ' αυτό κάποιες φορές. Αλλά θεατρικό όχι. Εκτός από τη διασκευή στην Κατερίνα Ισμαΐλοβα από τη νουβέλα του Λέσκοφ, που μπορεί να το πάρει κανείς σαν κάτι που έγραψα πάνω σε μια νουβέλα, δε μου έχει προκύψει να γράψω κάτι. Είναι πάρα πολλά τα έργα που θέλω να κάνω, οπότε δεν περισεύει χρόνος για το δικό μου!

Υφίσταται παράσταση χωρίς μουσική επένδυση;

Δική μου όχι. Πρέπει να έχει οπωσδήποτε μουσική. Δε μου 'χει τύχει ακόμα, γιατί μπορεί κάποιο έργο να απαιτεί τη μουσική που έχει από μόνο του, τη δικιά του. Κάθε έργο έχει τη δική του, είμαι μουσικό! Αλλά ένα έργο χωρίς κάποιον άλλον ήχο από το λόγο δε μου έχει τύχει ακόμα. Εκτός από τότε που κάναμε Μπέκετ στην Καλών Τεχνών. Δεν είχαμε μουσική. Ίσως γιατί το έργο ήταν τόσο μουσικό από μόνο του. Η γλώσσα του ήταν τόσο πρωταγωνιστής, που δε χρειαζόταν! Δεν ταίριαζε καθόλου!

Παλιότερα ο σωστός ηθοποιός έπρεπε να τραγουδά και να χορεύει, εκτός απ' όλα τ' άλλα. Αυτό γιατί δε γίνεται πια;

Δεν ξέρω! Και μου λείπει πολύ!

Αυτό γίνεται κυρίως στην Ελλάδα;

Κυρίως στην Ελλάδα. Όχι, τόσο τώρα. Ξέρετε οι νέοι ηθοποιοί, τα παιδιά, με τα οποία είμαι τέσσερα χρόνια στο Εθνικό μαζί, ξέρουν και να χορεύουν και να τραγουδούν. Τα κάνουν όλα! Διδάσκονται. Τα παιδιά που είναι μαζί μου είναι υποχρεωτικό να τα κάνουν. Το 'χω σκεφτεί, γιατί να συμβαίνει αυτό. Κάποια στιγμή θεώρησαν πως είναι πολύ εύκολο. Η τηλεόραση έπαιξε, σίγουρα, μεγάλο ρόλο σ' αυτό. Δηλαδή, η νόστιμη, που μιλούσε ψιλοάμεσα έπαιζε σ' ένα εργάκι. Αλλά σίγουρα δε συνέβαινε παλαιότερα αυτό.

Κι η διαφορά με το εξωτερικό;

Στο εξωτερικό διδάσκονται καλύτερα οι ηθοποιοί. Οι σχολές είναι πολύ καλύτερες. Έχω δει πολλούς ηθοποιούς, συνεργαζόμενη με πανεσπιστήμια έξω. Μπορεί να είναι τρελό αυτό που θα πω, αλλά δεν έχω δει ηθοποιούς σαν αυτούς που έχω δει στην Ελλάδα. Τόσο δοσμένους σ' αυτό που κάνουνε! Αλλά έχω θαυμάσει συγκλονηστικούς στη Γερμανία, το Λονδίνο, στο Παρίσι. Στην Ελλάδα είμαστε σ' ένα παρά πολύ υψηλό επίπεδο.

Υπάρχει γόνιμο έδαφος για νέα πράγματα ή όλα είναι πυροτεχνήματα;

Υπάρχει χώρος και μόνο αυτό είναι το ζητούμενο.

Δίνονται ευκαιρίες;

Αυτό είναι ένα άλλο θέμα! Αυτή η χώρα είναι πάρα πολύ δύσκολο να δώσει ευκαιρία. Γιατί δεν επενδύει στον πολιτισμό της! Δεν είναι δυνατόν ένας ηθοποιός να παίρνει 700 Ευρώ το μήνα για να κάνει 8 παραστάσεις, να κάνει πρόβες σε άλλη μία, να τρέχει να κάνει διαφημιστικά και να παίζει και σ' ένα σίριαλ για να μπορέσει να ζει. Δεν μπορεί να μην είναι ελεγχόμενες οι δραματικές σχολές! "Όσοι πληρώνετε ελάτε! Αφού πληρώνετε." Από την άλλη δεν είναι μόνο στο θέατρο αυτό. Εμείς πχ κάνουμε συνεχώς προτάσεις! Δεν τι υπάρχει ενδιαφέρον από την πολιτεία. Είναι άλλα τα ενδιαφέροντά τους.

Τι θα άλλαζε αν επένδυε;

Τα πάντα! Θα άλλαζε αυτή η χώρα. Θα άλλαζαν οι άνθρωποί της.

Σας κουράζει αυτό που κάνετε;

Το μόνο πράγμα που με κουράζει είναι αυτό που είπαμε και πριν: Το πόσο δύσκολο είναι να κάνεις τη δουλειά σου σ' αυτή τη χώρα. Να φανταστείς, αυτό μ' έχει οδηγήσει στο σημείο να πω "πρέπει να φύγω από δω, πολλοί λίγοι ενδιαφέρονται γι' αυτό που κάνω, μόνο ο κόσμος είναι μαζί μου". Πάλι, σκέφτομαι να φτιάξω τη γυάλα μου, να φτιάξω το χώρο μου, την ομάδα μου κλπ. Να είμαι προστατευμένη, ώστε να μπορώ να λειτουργώ σ΄ένα χώρο που έφτιαξα.

Κάνετε αυτοκριτική;

Κάνω. Όπως όλοι! Το καλό με μένα είναι ότι ζω μ' έναν άνθρωπο όλα αυτά τα χρόνια ο οποίος είναι ο μεγαλύτερος κριτής μου. Είναι ο πρώτος που αναφέρομαι κάθε φορά, μαζί με τους φίλους μου και κάποιοι άνθρωποι που εκτιμώ πάρα πολύ και μπορεί να δουν αυτό που θα κάνω, αν θα τους αρέσει.

Θα μπορούσε να μπει κάποια λέξη δίπλα στο όνομά σας;

Πολύ δύσκολο αυτό. Είδα ένα πολύ συγκινητικό ντοκιμαντέρ, που ακόμα δεν έχει βγει, για τη Ρόζα Εσκενάζυ. Θα βγει, νομίζω, μετά το Μάρτιο. Ένα συγκλονιστικό πλάνο που είδα, ήταν ο τάφος της, ο σταυρός ο μαρμάρινος, που έλεγε "Ρόζα Εσκενάζυ-Καλλιτέχνης". Πιστεύω πως το "καλλιτέχνης" από μόνο του είναι το πιο τιμητικό πράγμα.

Αυτή τη στιγμή τι θα βάζατε;

Ε...Παπατρέχας, ξέρω γω! (γέλια) Αυτή την περίοδο τρέχω πάρα πολύ, γι' αυτό!

Βάζετε όρια στη δημιουργία;

Όχι, κανένα! Η τέχνη από μόνη της δεν έχει όρια. Τα όρια τα βάζουμε εμείς! Κάθε φορά τ' αλλάζουμε εμείς. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις έχω βάλει όρια. Από μόνη μου. Η τέχνη δεν έχει.

Νιώθετε ευθύνη απέναντι στους διδασκόμενούς σας;

Φυσικά! Νιώθω τεράστια ευθύνη! Και για το αποτέλεσμα στο τέλος.

Παρακολουθείτε MusicHeaven;

Aμέ! Γενικά τρώω πολύ χρόνο στο ίντερνετ. Επισκέφτομαι μπλογκ, σελίδες κι όλα αυτά για να ξεκουράζομαι.

Όχι, προς αναζήτηση ταλέντων;

Αυτά πέφτουν μπροστά μας συνήθως. Έχω κάτσει και στο myspace, για παράδειγμα, να εξερευνώ σελίδες, βέβαια. Κι αν κάτι μου κεντρίσει το ενδιαφέρον το ψάχνω πολύ!

*Ευχαριστούμε την Τίνα Φίλια τόσο για την πολύτιμη βοήθειά της όσο και για τη στήριξή της.