Συνέντευξη: Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης - Μαρία Παπαγεωργίου

Γράφει ο Σωτήρης (beatlus)
20 άρθρα στο MusicHeaven

Ο Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης και η Μαρία Παπαγεωργίου μιλούν στο MusicHeaven. Για τις νίκες και τις ήττες. Προσωπικά και για τη γενιά τους. Ανοιχτά και όμορφα… Λίγες μόλις μέρες πριν από τις εμφανίσεις τους στη μουσική σκηνή Μετρό.

Αλέξανδρος Εμμανουηλίδης: Ήρθα στην Αθήνα από τις Σέρρες. Εκεί έγινε το προπαρασκευαστικό στάδιο. Έμαθα τα πρώτα μου τραγούδια, άρχισα να παίζω στα μαγαζιά, να έχω τις μουσικές παρέες μου, να μελετάω ελληνικό τραγούδι και τις δυνατότητες της φωνής μου. Κάποια στιγμή, στις Σέρρες έμαθα και για τις ακροάσεις του Παρασκευά Καρασούλου και της «Μικρής Άρκτου». Ήρθα στην Αθήνα μόνο γι’ αυτόν το λόγο και ήμουν τυχερός, γιατί τελικά συμμετείχα στη Δεύτερη Ακρόαση. Από εκεί ξεκίνησε η πορεία μου με τον πρώτο προσωπικό δίσκο, το «Φυσάει αλλιώς εδώ ο αέρας», το 2007. Ακολούθησαν πολλές εμφανίσεις σε μικρά μαγαζιά της Αθήνας, η πρώτη επαφή με μουσικούς της Αθήνας, η δημιουργία του σχήματος το οποίο κατά 80% είναι αυτό που έχω ακόμη και τώρα, η γνωριμία μου με τη Μαρία. Καινούργια τραγούδια, καινούργια φωνή, μελέτη του εαυτού μου ως συνθέτη και στιχουργού κι όχι μόνο ως τραγουδιστή. «Ζωντανές» εμφανίσεις στον Πυρήνα που μας έδωσαν τη δυνατότητα να πιστέψουμε σε κάτι λίγο μεγαλύτερο και τέλος, πρόσφατα το «Όμορφοι και ηττημένοι».

Μαρία Παπαγεωργίου: Εγώ ξεκίνησα τα πρώτα μου μαθήματα κιθάρας στο δημοτικό σχολείο. Ο τότε δάσκαλος μου με έβαζε να τραγουδάω κι έπιασα την πρώτη μου δουλειά σε μία ταβέρνα στα Γρεβενά, όταν πήγαινα στην Τρίτη Γυμνασίου. Γνώρισα μουσικούς-φοιτητές της γενιάς μου, ακολούθησαν ταβέρνες, μπουάτ, μετά φανκ, ροκ και η πρώτη μου επαφή και πιο ουσιαστική με το ελληνικό τραγούδι συνέβη όταν η πολύ αγαπημένη μου δασκάλα φωνητικής, Ελισάβετ Καρατζόλη μου πρότεινε να πάω στην Τρίτη Ακρόαση του Παρασκευά Καρασούλου. Εκεί γνώρισα τον Αλέξανδρο. Αρχικά, με δέχτηκε ως τραγουδίστρια στις παραστάσεις του και ακολούθησε το «Όμορφοι και Ηττημένοι», ο κοινός μας δίσκος, πολλά λάιβ και η κοινή μας πορεία τα τρία τελευταία χρόνια.

Α.Ε.: Βλέπω και τις δύο ιδιότητες ως όλον. Τις ξεχωρίζω, όμως, στην αντικειμενικότητά τους. Άλλη η δουλειά του τραγουδιστή κι άλλη του δημιουργού. Ο τραγουδιστής βάζει κι αυτός ένα λιθαράκι στο τραγούδι ενός δημιουργού. Δεν είναι απλά ένα εκτελεστικό όργανο. Κανονικά, ο τραγουδιστής είναι συνδημιουργός. Του αλλάζει τα φώτα του τραγουδιού. Εγώ τα έχω συνδέσει, γιατί σχεδόν δέκα χρόνια μου συμβαίνουν παράλληλα αυτά τα δύο. Προσπαθώντας να γράφω πράγματα που μου αρέσει και να τραγουδάω αναγκαστικά, γιατί η φωνή είναι κύριο όργανο της σύνθεσής μου. Ωστόσο, και ως τραγουδιστής θέλω να λειτουργώ σαν δημιουργός, με τραγούδια του Μικρούτσικου ή του Θηβαίου π.χ., όπου μου αρέσει να βάζω τη δική μου σφραγίδα και ενορχηστρωτικά και φωνητικά.

Εσύ, Μαρία έχει κατασταλάξει για το τι είδους μουσική ταιριάζει στη φωνή σου;

Μ.Π.: Όχι, δεν έχω κατασταλάξει.

Α.Ε.: Δεν νομίζω πως χρειάζεται κιόλας. Καταστάλαγμα είναι η ίδια η μουσική. Ακόμη και στο δίσκο μας, αν πάρεις ένα – ένα τα κομμάτια θα διαπιστώσεις ότι υπάρχουν ροκ, μπλουζ και πολλά είδη.

Μ.Π.: Σίγουρα, έχω προσωπικές προτιμήσεις. Για παράδειγμα, χαίρομαι πολύ όταν τραγουδάω φανκ, γιατί μου αρέσει που συμμετέχει ο κόσμος και αρχίζουμε να χορεύουμε όλοι μαζί.

Α.Ε.: Μήπως, όμως τότε το σημαντικό στοιχείο είναι αυτή ακριβώς η επαφή με το κοινό κι όχι το φανκ; Θα σήμαινε κάτι για εσένα αν έβγαζες ένα δίσκο φανκ;

Μ.Π.: Δεν το σκέφτομαι δισκογραφικά, αλλά πιο πολύ σε σχέση με το λάιβ. Το να τραγουδάω και να απευθύνομαι κάπου. Στο σπίτι, μόνη μου τραγουδάω πιο μελαγχολικά τραγούδια, ακόμη και μοιρολόγια και παραδοσιακά ή ροκ. Αλλά όταν θέλω να μοιραστώ τη μουσική, μου αρέσει να είναι φανκ, παραδοσιακό ή τέλος πάντων, ένα τραγούδι με έντονο στίχο. Ό,τι και να είναι αυτό.

Α.Ε.: Προσωπικά, από τα 22 μου, νομίζω πως ήξερα τι θέλω να κάνω. Αυτό ακριβώς που κάνω και τώρα. Με πρότυπο τους Περίδη, Μάλαμα, Πασχαλίδη, Θηβαίο. Δηλαδή, να φτιάχνω και να τραγουδάω δικά μου τραγούδια, αλλά κι αυτά που θεωρώ «μεγάλα» ελληνικά τραγούδια από το ’30 μέχρι και το σήμερα. Από εκεί και πέρα προσθέτω και ψήγματα της παγκόσμιας μουσικής που μπορεί να μου ταιριάζουν και μπορώ να τα πω. Δεν θα ήθελα να εγκλωβιστώ ποτέ σε ένα μεμονωμένο είδος.

Μ.Π.: Για εμένα, εξαρτάται με το ποιον έχω και απέναντί μου και αν νιώθω καλά με αυτό που κάνω εκείνη τη στιγμή. Έχω πει και λαϊκό τραγούδι στο δίσκο με τον Αλέξανδρο, αλλά μέσα από τη δική μου αλήθεια. Χωρίς να θεωρώ, δηλαδή, τον εαυτό μου λαϊκή τραγουδίστρια. Πριν γνωρίσω τον Αλέξανδρο ήθελα να κάνω ένα δίσκο με αγγλόφωνα κομμάτια –και ακόμη θέλω- αλλά δεν χωρίς να ξεκινάω έτσι, χωρίς να πιέζω τα πράγματα. Να αναφέρω ένα ακραίο παράδειγμα... Αν κάποια στιγμή νιώσω καλά με ένα «σκυλάδικο» θα το κάνω, δεν με ενδιαφέρει.

Μ.Π.: Όχι, σίγουρα όχι. Δεν εννοώ αυτό..

Α.Ε.: Αν τύχει από εδώ και πέρα, πάει να πει πως κάτι δεν πάει καλά σε αυτό που κάνουμε. Οπότε μετά μπορεί να μπουν πολλά πράγματα σε άλλους δρόμους. Ακόμη και το να δουλέψεις με το πτυχίο σου μπορεί να είναι ενάντια στην αισθητική σου. Μέχρι τώρα δεν ξέραμε τι θα γίνει με όλο αυτό. Αν δεν πάνε καλά τα πράγματα, προτιμώ να βρω μία άλλη δουλειά, άσχετη. Σε μπουζούκια δεν θα μπορούσα να δουλέψω, λόγω δεξιοτήτων. Θέλουν καλούς κιθαρίστες. Ακόμη κι αν ήμουν σε τεράστια κρίση οικονομική και καλλιτεχνική και έβλεπα πως δεν πάει άλλο, θα διάλεγα να κάνω μία άλλη δουλειά.

Μ.Π.: Μπορεί να τύχει η ανάγκη συμβιβασμού, αλλά ως ένα βαθμό. Προσωπικά, δεν μπορώ να τραγουδήσω κάτι που δεν νιώθω. Για παράδειγμα, έχω σταματήσει να τραγουδάω σε μπαρ - ρεστοράν. Προτιμώ κι εγώ να κάνω μία άλλη δουλειά, άσχετη.

Τι εκτιμάτε και τι όχι από το χώρο της λαϊκής πίστας;

Μ.Π.: Δεν είναι τυχαίο ότι κάποιοι της λαϊκής πίστας είναι πετυχημένοι και γεμίζουν τα μαγαζιά. Δηλαδή, ο Χριστοδουλόπουλος μπορεί εμένα να μην μου λέει κάτι, αλλά αναγνωρίζω ότι τη στιγμή που τραγουδάει είναι αυθεντικός. Το ζει, όλο αυτό που κάνει. Είναι άμεσος, ειλικρινής κι αυθόρμητος. Όμως, για εμένα, πέρα από την ειλικρίνεια, δεν μου προσφέρει κάτι αυτό το είδος και δεν με κάνει καλύτερο άνθρωπο. Δεν μου δίνει το συναίσθημα του να ξυπνήσω και να πω πως «τώρα, ναι θα προβληματιστώ για κάτι». Μου αρέσει να προβληματίζομαι μέσα από τη μουσική. Να ψυχαγωγούμαι κι όχι να διασκεδάζω.

Α.Ε.: Αυτό που λέει η Μαρία για την ειλικρίνεια, ισχύει. Υπάρχουν τραγουδιστές που δικαίως γεμίζουν πίστες και χωρίς αυτή την εμετική προώθηση άλλων συναδέλφων τους που με το ζόρι γεμίζουν μαγαζιά, αλλά τους βλέπουμε συνεχώς στην τηλεόραση. Αυτό, όμως που με ενοχλεί σε αυτόν τον χώρο είναι ότι κατά κόρον γράφονται τραγούδια στο γόνατο. Κυριολεκτικά. Νιώθω ότι δεν τους απασχολεί αν είναι καλή η γραφή, αλλά μόνο να είναι καλά η φωνή και να υπάρχει ένα πιασάρικο ρεφρέν, ώστε το τραγούδι να λειτουργήσει στην πίστα. Αυτό με ενοχλεί, γιατί θα μπορούσε ακόμα να γράφονται λαϊκά τραγούδια σαν αυτά του Άκη Πάνου ή του Τσιτσάνη. Να έχουμε τους ίδιους τραγουδιστές, να έχουμε και πίστες, αλλά να τραγουδάμε ωραία κομμάτια. Επίσης, κάτι άλλο που με ενοχλεί είναι η κακή χρήση που κάνουν αυτοί οι άνθρωποι στην τηλεόραση, με την έκθεση της προσωπικής τους ζωής. Θα μου πεις, είναι επιλογή τους. Εμένα, όμως με ενοχλεί.

Α.Ε.: Για να σου πω αν δέχομαι τον ορισμό, πρέπει και να ξέρουμε και τί σημαίνει. Δέχομαι ότι υπάρχει μία κατηγορία τραγουδιών κάτω από την ταμπέλα «έντεχνο» που μου ταιριάζει σε κάποια σημεία, σε κάποια άλλα όχι και υπάρχει ως σκηνή. Μουσικολογικά, ίσως θα έπρεπε να αντιμετωπίζουμε κάθε καλλιτέχνη και κάθε τραγούδι με ανάλυση του στυλ… «το τάδε τραγούδι έχει στοιχεία τζαζ, φανκ ή παράδοσης. Το άλλο έχει στοιχεία ροκ, ρεμπέτικου κλπ.» Το να υπάρχει μία ταμπέλα κάτω από την οποία μπαίνουν δέκα, είκοσι, τριάντα καλλιτέχνες με κοινά στοιχεία, δεν είναι κακό, αλλά η ονομασία είναι σχετική.

Μ.Π.: Έχω μια ένσταση πάνω σε αυτό. Γιατί να κρίνουμε μόνο μουσικολογικά ή σε ένα πιο ευρύ σύνολο; Το τι θέλεις να προσφέρεις μέσα από αυτή τη μουσική είναι το θέμα. Θα μπορούσε να θεωρεί έντεχνο το τραγούδι «Ένα γράμμα να μου στείλεις, να μου πεις πως νοιάζεσαι» του Σφακιανάκη. Θα το λέγαμε ίσως έντεχνο αν το τραγουδούσε η Γαλάνη, λόγου χάρη.

Α.Ε.: Όχι, ακριβώς το αντίθετο λέω. Ότι δεν το κρίνουμε μουσικολογικά. Έντεχνο, με όρους γραμματικής σημαίνει κάτι που περιέχει την Τέχνη.

Μ.Π.: Μήπως, όμως οι τραγουδιστές φτιάχνουν τον όρο, τελικά; Αν κάτι είναι έντεχνο ή άτεχνο;

Α.Ε.: Ανάλογα και με το ποιος το τραγουδάει ένα κομμάτι, πολλές φορές το κατηγοριοποιούμε.

Εξελίχθηκε και με «ευθύνη» του Χατζιδάκι μια γενιά που έδωσε πολύ υλικό σε αυτό το είδος μουσικής, που ας το ονομάσουμε έντεχνο ή όπως αλλιώς… Αυτή η γενιά εδώ και μία δεκαετία περίπου, φαίνεται πως βρίσκεται σε αμηχανία. Σας δυσκολεύει που δεν έχουν κάνει ακόμη στην άκρη;

Α.Ε.: Πιστεύω σε μία δικαιοσύνη που προκύπτει από τον ίδιο τον κόσμο και είναι και μεταφυσικό αυτό. Δηλαδή, κάποιος που αδίκως επιμένει σε μια καριέρα που δεν υφίσταται, το πληρώνει. Άντε, να τραβήξει, δυο, τρία, πέντε χρόνια. Όσο κατευθυνόμενος κι αν πιστεύουμε πως είναι ο κόσμος, παρόλα αυτά υπάρχει αυτή η δικαιοσύνη. Και μου αρέσει που υπάρχει αυτή η δικαιοσύνη.

Μ.Π.: Σκέψου, όμως, Αλέξανδρε, τι σημαίνουν για εσένα τα πέντε χρόνια που είσαι στην αρχή σου. Μην υποτιμάς τον χρόνο. Για εσένα που είσαι στην αρχή και ζητάς ραδιοφωνικό χρόνο ή χώρο μέσα σε αυτό τον κύκλο, όπου υπάρχουν 100 παλιοί τραγουδιστές. Από αυτούς, οι 60 καλά κάνουν και υπάρχουν γιατί αξίζουν, αλλά οι άλλοι 40 υπάρχουν μόνο και μόνο γιατί τους στηρίζουν τα Μέσα κι αυτά δεν θα στρέψουν την προσοχή τους σε εσένα.

Α.Ε.: Να πάρουμε για παράδειγμα το ραδιόφωνο που χρησιμοποιούν αυτοί οι άνθρωποι, κατά κόρον. Είναι πλέον σε ξεπεσμό. Αυτό αναγκαστικά δημιουργεί άλλη μία υπόγεια ένταση που πάει να βγει. Κι αυτό είναι καλύτερο για εμένα. Προτιμώ να βγω μέσα από μία υπόγεια ένταση που έρχεται σε σύγκρουση με όλο αυτό, αλλά υπογείως. Παρά να με παίζει ο Μελωδία 15 φορές τη μέρα και να μην παίξει τη Γαλάνη ή την Αλεξίου, για παράδειγμα.

Υπάρχουν στοιχεία πίστας και στο χώρο που ονομάζουμε «έντεχνο» τραγούδι;

Α.Ε.: Προσωπικά, δεν έχω πάει ποτέ, σε «μεγάλο έντεχνο πρόγραμμα».

Μ.Π.: Συγνώμη, που αλλάζω θέμα. Θέλεις να πάρεις μία χορηγία αυτή τη στιγμή από το Δεύτερο Πρόγραμμα, φερ’ ειπείν, που αντικειμενικά παίζει καλύτερο πρόγραμμα από τα τελείως συνηθισμένα.

Α.Ε.: Επειδή, ξέρω τι θέλεις να πεις, έχω αντίλογο. Πρόσφατα, έκανε αίτηση χορηγίας για τις παραστάσεις στο Μετρό ένας πασίγνωστος τραγουδιστής και η απάντηση ήταν πως «θέλουμε να βοηθήσουμε νέους καλλιτέχνες». Λοιπόν, αυτό το έχουμε κερδίσει με τη στάση μας εμείς και η Νατάσσα Μποφίλιου κι ο Μαραβέγιας κι ο οποιοσδήποτε. Είναι ένα κέρδος σπαθάτο.

Μ.Π.: Ωστόσο, εγώ ξέρω ότι βγαίνει η Αλεξίου ή η Μαρινέλλα ή δεν ξέρω κι εγώ ποιος άλλος αυτής της γενιάς. Κάνει μία παράσταση και η αφίσα τους υπάρχει μέχρι και στο λεωφορείο, όπου και να γυρίσεις. Εκεί υπάρχουν κάποιοι παράγοντες από πίσω.

Οι τωρινές συνθήκες έχουν διατηρήσει το ένα δέκατο των δισκοπωλείων σε σχέση με αυτά που υπήρχαν πριν από 7-8 χρόνια. Υπάρχουν, επίσης αρκετά ραδιόφωνα που υποστηρίζουν το είδος που εκπροσωπείτε κι εσείς, ενώ υπάρχει και η τηλεόραση σε υπερβολή, αλλά χωρίς ουσία. Έχετε επίσης μια δικιά σας δουλειά που «τρέχει» εδώ και κάποιους μήνες. Μπροστά σε αυτό το σκηνικό, σαν νέοι καλλιτέχνες, αισθάνεστε αισιοδοξία ή κάποιες προσδοκίες έχουν κατατριφθεί;

Α.Ε.: Όχι, εγώ αισθάνομαι πάρα πολύ αισιόδοξος και νομίζω πως φαίνεται και από τα λεγόμενά μου.

Μ.Π.: Κι εγώ αισθάνομαι αισιόδοξη, απλά κουράζομαι.

Τι σε κουράζει, Μαρία;

Μ.Π.: Νιώθω ότι μπορούμε να απευθυνθούμε και να έρθουμε κοντά με πολύ κόσμο, αλλά έχει γίνει πολύ δύσκολη η επικοινωνία. Η επαφή. Το να φτάσεις σε αυτό τον κόσμο.

Μήπως αυτό είναι οξύμωρο; Έχουν αυξηθεί τα μέσα επικοινωνίας…

Μ.Π.: Ναι, μπορεί να μην κάνουμε σωστή χρήση. Με στεναχωρεί να κάνω ένα μόνο λάιβ κάθε δυο μήνες. Ξεχνάω τη θέση μου. Ξέρεις, είναι πολύ δύσκολο όταν συμβαίνει αυτό. Χάνεις την επαφή σου με τη σκηνή, ξεχνάς τι θέλεις να κάνεις. Θυμάμαι, πριν από λίγα χρόνια που για ένα καλοκαίρι έπαιζα συνέχεια και πήγαινα από το ένα μέρος στο άλλο, με τρία διαφορετικά σχήματα. Είχα καταλάβει πως είμαι γεννημένη γι’ αυτό το πράγμα. Όταν δεν μπορώ να έρθω σε επαφή με τον κόσμο και να επικοινωνήσω μουσικά, «κλείνομαι» και μπαίνω σε μία διαδικασία μιζέριας.

Α.Ε.: Αυτό όμως είναι δικό σου πρόβλημα. Λες ότι σε κουράζουν οι συνθήκες…

Μ.Π.: Μα, έτσι όντως είναι οι συνθήκες σήμερα,. Εδώ μεγάλα σχήματα με πολύ γνωστούς καλλιτέχνες και δεν βγάζουν σεζόν.

Α.Ε.: Δηλαδή, αν έβγαζες τον δίσκο σου πριν από 15 χρόνια θα έπαιζες κάθε μέρα;

Μ.Π.: Ίσως και ναι! Αλλιώς, δεν θα τον έβγαζα τον δίσκο. Πριν από 15 χρόνια όποιος έβγαζε ένα δίσκο ήξερε ότι υπάρχει μία προοπτική, γιατί υπήρχε κι ένα σύστημα που την στήριζε, ως ένα βαθμό. Σήμερα, βγάζουν δίσκο οι πάντες. Εμείς και η Lyra να μην έβγαζε το δίσκο, θα τον κυκλοφορούσαμε μόνοι μας. Πλέον, χρειάζεται να είσαι και μάνατζερ του εαυτού σου και χίλια δυο άλλα πράγματα. Εμένα αυτό με κουράζει, παρότι είμαι πραγματικά αισιόδοξη. Πιστεύω σε εμάς, πιστεύω στον κόσμο.

Α.Ε.: Είναι πολύ άδικο να λες κουράστηκα στους πρώτους μήνες που είσαι στο προσκήνιο. Άλλο που δουλεύεις σε σχήματα.

Μ.Π.: Αν δούλευα, δεν θα κουραζόμουν. Κουράζομαι να σκέφτομαι. Βάλε με να τραγουδάω κάθε ημέρα, δεν με νοιάζει. Κουράζομαι, όταν δεν τραγουδάω.

Α.Ε.: Κατάλαβα, απλώς είναι κρίμα να το λες τόσο νωρίς. Γιατί δεν νομίζω ότι υπήρξε καριέρα ουσιαστικά στους πρώτους μήνες. Ούτε καν στο δίχρονο.

Μ.Π.: Δεν σκέφτηκα καν τη λέξη καριέρα.

Δεν υπάρχει η καριέρα στη μουσική;

Μ.Π.: Υπάρχει και η καριέρα…

Α.Ε.: Όπως υπάρχει και σε όλες τις δουλειές. Σημαίνει απλά, ότι προσπαθώ να είμαι καλός στον τομέα μου και να ανεβαίνω σιγά-σιγά τα σκαλοπάτια του. Είτε αυτό λέγεται προσωπάρχης, διευθυντής και Πυρήνας, είτε Μετρό και μουσικές συνεργασίες.

Αλέξανδρε, πόσο σε κολακεύει ή σε πειράζει να σε βάζουν σε σειρά διαδοχής τραγουδοποιών της προηγούμενης γενιάς, όπως ο Τσακνής, ο Μαχαιρίτσας, φερ’ ειπείν…

Α.Ε.: Το να πουν ότι είμαι ο συνεχιστής τους; Γενικά, έχω καταλάβει ότι ένα πιο ευρύ κοινό μπορεί εύκολα να κάνει κατατάξεις, με τις οποίες δεν συμφωνώ. Ούτε καν για τον Μαχαιρίτσα, μιας και το έφερε η κουβέντα, η κατάταξη που έκαναν στον ίδιο, δεν με βρίσκει σύμφωνο. Οπότε, δεν με ενοχλεί. Ας με έχουν στο μυαλό τους όπως θέλουν. Το θέμα είναι να καταφέρω να φτιάχνω σιγά-σιγά το δικό μου κοινό, που θα ξέρει ότι είμαι ο Εμμανουηλίδης και θα με γουστάρει γι’ αυτό. Πολλοί ίσως να με συγκρίνουν με τον Μαχαιρίτσα, με τον Θηβαίο ή με πιο παλιούς, αλλά με όλους συμβαίνει αυτό. Και τη Μποφίλιου τη συγκρίνουν και τη Μαρία την χαρακτηρίζουν «η νέα Γαλάνη». Πάντα, ο κόσμος θέλει να έχει μία αναφορά.

Μ.Π.: Αν θέλω να έχω την καριέρα της; Να πω την αλήθεια δεν ξέρω και πολύ καλά το έργο της για να απαντήσω. Ειλικρινά.

Δικά σου τραγούδια, θα ήθελες να κάνεις;

Μ.Π.: Ναι, πολύ. Θέλω να γράφω τα δικά μου τραγούδια και να παίζω πολλά όργανα επί σκηνής, αλλά θέλω όμως και να είμαι τραγουδίστρια. Να τραγουδάω ωραία τραγούδια.

Υπάρχουν πολλά παιδιά της γενιάς σας που μιλάνε για εσάς. Εσείς έχετε σημεία αναφοράς από τη γενιά σας;

Α.Ε.: Το «σημείο αναφοράς» είναι βαριά έκφραση και συνήθως αφορά τους προκατόχους. Σημεία αναφορά είναι ο Μούτσης, ο Λοϊζος, ο Σαββόπουλος, ο Χατζιδάκις κι ο Θεοδωράκης, ο Τσιτσάνης, ο Βαμβακάρης, ο Άκης Πάνου. Δεν μπορώ, όμως  να μην αναφέρω πως έχουμε πάρει τεράστια αγάπη από το τρίο Μποφίλιου, Ευαγγελάτου, Καραμουρατίδη. Έχω αισθανθεί περήφανος, που στη δικιά μας γενιά υπάρχει ο Νίκος Χαλβατζής, ο Γιάννης Χαρούλης. Αλλά, ας μην αρχίσουμε τώρα να απαριθμούμε ονόματα. Θα ξεχάσουμε αρκετούς.

Εσύ, Μαρία έχεις πρότυπα;

Μ.Π.: Δεν έχω ένα συγκεκριμένο πρότυπο. Έτυχε να μεγαλώσω σε ένα περιβάλλον, όπου ο αδερφός μου άκουγε progressive Metal, ενώ η κολλητή μου άκουγε Αρβανιτάκη και Νταλάρα, ή άλλος στην παρέα μου άκουγε γκραντζ. Άκουγα, λοιπόν, ένα τραγούδι και γούσταρα. Συνήθως, όμως από διαφορετικές κατευθύνσεις κάθε φορά. Δεν έχω εντρυφήσει σε ένα και μόνο είδος για να έχω συγκεκριμένο πρότυπο.

Επειδή, στη φωνή σου υπάρχει πολύ καθαρά και η αναφορά του ροκ, νιώθεις το συγκεκριμένο είδος να είναι επίκαιρο ή έχει «σβήσει»;

Μ.Π.: Εξαρτάται, τι εννοούμε ροκ. Προσωπικά, θεωρώ ροκ τον Μάλαμα, παρά τους Μπλε ή τους Onirama.

Α.Ε.: Κάπου μπλέκεται, πάντως, το ροκ και το ποπ.

Μ.Π.: Ένα τραγούδι που μου αρέσει πολύ από τον Σταμάτη Κραουνάκη είναι αυτό που περιγράφει το τι είναι το ροκ. Πάντως, πλέον οι διαχωρισμοί δεν είναι τόσο ευδιάκριτοι. Παλιά, ήξερες ότι αυτό το γκρουπ είναι ροκ και η Μαντόνα είναι ποπ. Τώρα, κάπου μπλέκονται τα πράγματα.

Α.Ε.: Νομίζω, ότι είναι φυσική κατάληξη αυτό, γιατί καθώς εξελίσσονται τα πράγματα οι παρθενογενέσεις του παρελθόντος -και το ροκ ήταν μία παρθενογένεση της δεκαετίας του ’50- μεταλλάσσονται. Όπως και στην αρχή το ροκ πήρε στοιχεία από τα μπλουζ και τα γκόσπελ π.χ. Το ροκ του 2010 δεν μπορεί να έχει σχέση με το ροκ του ’60. Επίσης, δημιουργούνται καινούργια είδη. Η τριπ χοπ, που έχει ενσωματώσει στοιχεία με ροκ κιθάρες, δεν υπήρχε πριν από το ‘90. Όλα αυτά γίνονται πλέον ένα χαρμάνι. Η αναπαραγωγή του ροκ της δεκαετίας του ’80, για εμένα, δεν έχει κάποιο νόημα. Ναι, ροκ είναι ο Μάλαμας. Το «Άδειο δωμάτιο» είναι ροκ δίσκος, αλλά με σύγχρονη μορφή τραγουδοποιίας και με παραδοσιακές κλίμακες σε πολλά τραγούδια.

Σε σχέση με όλη αυτή την πίεση των κοινωνικών γεγονότων που ζούμε στο σήμερα, πως νιώθετε; Φοβάστε ή είστε θυμωμένοι;

Α.Ε.: Εννοείται ότι το βιώνουμε και ισχύει και στη δουλειά μας. Φαίνεται και από το πως έχουν πέσει οι πωλήσεις των δίσκων και από το πώς έχουν ελαττωθεί οι πελάτες στα μαγαζιά και τα μεροκάματά μας και σε όλα. Με θυμώνει το γεγονός ότι επί 20 χρόνια ζούσαμε όλοι σε ένα ηλίθιο ψέμα, ενός δήθεν καπιταλισμού και νομίζαμε ότι μπορούμε να έχουμε τα πάντα, αλλά στην πραγματικότητα τίποτε δεν ήταν δικό μας. Ήμασταν όλοι συνένοχοι σ’ αυτό. Άνθρωποι που ξεπερνούσαν λίγο το μέσο όρο, ήθελαν να γίνουν μεγιστάνες. Άλλοι που ήταν στο μέσο όρο, ήθελαν να γίνουν πλούσιοι. Άνθρωποι που ήταν κάτω από το μέσο όρο, ήθελαν να ζουν, όπως ζουν οι «καθώς πρέπει». Όλοι είχαμε ανέβει δυο – τρία σκαλοπάτια σε σχέση με αυτό που μπορούσαμε.

Μ.Π.: Να το πω αυτό, λιγάκι πιο ρομαντικά; Έχω την αίσθηση ότι κάθε άνθρωπος στη ζωή του πρέπει τελικά να περάσει από όλα τα στάδια. Η μητέρα μου κι ο πατέρας μου πέρασαν πολύ δύσκολα παιδικά και εφηβικά χρόνια, σε σχέση με τις συνθήκες της ζωής τους. Αλλά, τα κατάφεραν σιγά-σιγά. Νιώθω, λοιπόν, ότι εμείς σαν επόμενη γενιά τα βρήκαμε πάρα πολύ όμορφα στη ζωή μας και έρχεται κάποια στιγμή που πρέπει να αντιμετωπίσουμε και δυσκολίες. Ίσως αυτό το ρόλο να τον έχει αυτή η κρίση. Τώρα, έχουμε την ευκαιρία να προσδιορίσουμε κάποια πράγματα διαφορετικά.

Υπάρχει έλλειμμα δημοκρατίας στην Ελλάδα;

Α.Ε.: Φυσικά, παντού υπάρχει. Είναι σαφές, πλέον. Δημοκρατία, μπορεί ίσως να είχαμε στην αρχαία Αθήνα. Που έγκειται η έλλειψη δημοκρατίας; Έχει διαμορφωθεί έτσι η κοινωνία, πλέον, που νιώθεις ελεύθερος χωρίς ουσιαστικά να είσαι. Σου πασάρουν μία ζωή, που υποτίθεται πως πρέπει να την έχεις χωρίς να μπορείς ποτέ να την αποκτήσεις. Αυτό σου δημιουργεί τεράστια ανελευθερία. Επίσης, είναι πασιφανές ότι οι φωνές πραγματικής αντίδρασης καταπίνονται, ακόμη και τώρα που δεν έχουμε κάποια μορφή χούντας. Έχουν βρει τρόπους να καταπίνουν πράγματα χωρίς να φαίνεται αντιδημοκρατικό.

Μαρία, στην επαφή σου με το κοινό, νιώθεις ότι μπορείς να πεις ελεύθερα ό,τι κι αν θέλεις; Ή μήπως το κοινό έχει μία νοοτροπία που σου επιβάλλει φίλτρα;

Μ.Π.: Το λέγειν δεν «το ‘χω». Μέσα από τα τραγούδια μιλάω. Όταν τραγουδάω για δυο ώρες πάνω στη σκηνή, νιώθω πάρα πολύ ελεύθερη. Όταν θα κοιτάξω κάποιον στα μάτια είναι κι αυτό. Τέλος. Δεν υπάρχει κάτι δήθεν ή κάτι άλλο. Δεν φοβάμαι κάτι. Ωστόσο, ώσπου να ανέβω στη σκηνή κι ετοιμάζω ένα πρόγραμμα, με σκέφτομαι να μιλάω με το κοινό, με σκοπό να βρούμε ένα κοινό κώδικα. Να νιώσω το τι έχει ανάγκη ο κόσμος και μέσα από τον εαυτό μου, να το πω με τα τραγούδια. Αυτό με ευχαριστεί πολύ.

Α.Ε.: Ηττημένη δεν είναι στο σύνολό της. Είναι ηττημένη σε μία συγκεκριμένη χρονική περίοδο και με μία συγκεκριμένη ήττα. Γιατί, «έφαγε» όλο αυτό το παραμύθι των προηγούμενων, το κατάπιε κανονικότατα και δεν το πέρασε από κανένα φίλτρο. Με συνέπεια να δεχτούμε εμείς την ήττα, που άξιζαν οι προηγούμενοι και τα αποτελέσματά της, αλλά θεωρώ ότι αυτό είναι κάτι που ίσως μας ξυπνήσει. Με όσες δυνατότητες έχουμε σήμερα να ξυπνήσουμε, μ’ αυτή την πλημμύρα των ΜΜΕ και της ηλίθιας δημοσιογραφίας, είναι μια ευκαιρία για εμάς. Να καταλάβουμε τι μας ανήκει και τι όχι, ποιοι μας κυβερνάνε και γιατί μας κυβερνάνε και να προχωρήσουμε στις νίκες μας. Να γιορτάσουμε την ήττα με «ωραία γιορτή», όπως γράφω και στους στίχους του τραγουδιού και μετά να πάμε για άλλα. Όμορφοι και αλώβητοι.

Τους τελευταίους μήνες πολύς κόσμος έχει χάσει τη δουλειά του, την ηρεμία του, το σπίτι του. Αν συναντούσες, Μαρία, κάποιον από όλους αυτούς στον δρόμο, σε μία γωνία, καθώς πηγαίνεις σε μία συναυλία σου τι θα του έλεγες;

Μ.Π.: Νομίζω, πως θα ήταν πολύ δύσκολο να του πω κάτι με λόγια. Ωστόσο, συνειδητοποιώ ότι έχω πολύ όρεξη τον τελευταίο καιρό να πω τραγούδια όχι διασκέδασης, αλλά να έρθει αυτός ο άνθρωπος και να γίνουμε «χάλια» με τα τραγούδια, ώστε το επόμενο πρωί να αισθανόμαστε και οι δύο λίγο καλύτερα. Τελευταία, νιώθω πως «κλείνομαι» περισσότερο σε σχέση με παλιότερα. Αναρωτιέμαι για πολλά. Όπως και για το ότι κάποιος χάνει τη δουλειά του κι εγώ κάθομαι και τραγουδάω. Αλλά, να που η ζωή συνεχίζεται…

Α.Ε.: Ό,τι έχουμε να του πούμε σε έναν τέτοιο άνθρωπο το ‘χουμε καταγράψει πάνω-κάτω στο cd μας. Και όχι με το «700 ευρώ το μήνα», που είναι φαινομενικά το επίκαιρο και πολιτικό τραγούδι, αλλά και με άλλα. Με την «Ιαχή» και τον «Καναπέ».

Η ειρωνεία, βέβαια, είναι ότι το «700 ευρώ το μήνα» έχει πάψει να είναι ακριβώς επίκαιρο, γιατί πλέον μας λένε ότι τα 700 ευρώ είναι το καλό σενάριο κι όχι το μίνιμουμ…

Α.Ε.: Η αλήθεια είναι πως όταν το έγραψα, προ τετραετίας, δεν μπορούσα να σκεφτώ πως θα πήγαινε και πιο κάτω το όριο! Τότε, δεν υπήρχαν καν δείγματα του τι θα συμβεί. Αλλά, άργησε να βγει ο δίσκος και να που με όσα μεσολάβησαν το κομμάτι έγινε ανεπίκαιρο, δυστυχώς.

Μαρία, τι σου πρόσφερε η διαδικασία, του να έρθεις από τα Γρεβενά στην Αθήνα, έως το σημείο να τραγουδήσεις ένα concept-δίσκο ενός τραγουδοποιού;

Μ.Π.: Καταρχάς, δεν περίμενα την εξέλιξη. Γνώρισα τον Αλέξανδρο, σε μία φάση της ζωής μου, που ήμουν σίγουρα δεν πρόκειται να βγάλω cd. Έτσι, ήμουν και ελεύθερη από σκέψεις, αφού το είχα… αποδεχτεί. Όλα ξεκίνησαν πολύ όμορφα. Η διαδικασία, από το να βγάλεις δίσκο, μέχρι και τις «ζωντανές» εμφανίσεις είναι μία απίστευτη έκθεση. Είναι τελείως διαφορετικό το να βγεις να τραγουδήσεις διασκευές ή με ένα σχήμα και να βγεις με το όνομά σου και να δηλώσεις πως έχω να σας πω κάτι καινούργιο και συγκεκριμένο. Νιώθω, πως έκανα μια μικρή κατάθεση, που μπορεί να αφορά 10, 20 ή 100 ανθρώπους, αλλά σίγουρα σε όλο αυτό είμαι ο εαυτός μου. Μέσα, από τα τραγούδια του Αλέξανδρου. Νομίζω, πως μουσικά είναι ό,τι καλύτερο που έχει συμβεί. Ακόμα, και χάλια κριτικές να είχαμε λάβει ή να ήταν κακός δίσκος, είναι κάτι που το στήσαμε μόνοι μας, το δουλέψαμε, δεθήκαμε, γελάσαμε, κλάψαμε γι’ αυτό. Είναι τόσο έντονο, που το θεωρώ ό,τι καλύτερο μου έχει συμβεί μουσικά.

Για εσένα, Αλέξανδρε, ποια είναι η διαφορά σε σχέση με τον πρώτο δίσκο, γιατί στο «Όμορφοι και ηττημένοι», γράφεις και τραγούδια για μία τραγουδίστρια και όχι μόνο για εσένα…

Α.Ε.: Η διαφορά είναι ότι μπήκα στη διαδικασία να λειτουργήσω ως συνθέτης και στιχουργός. Δηλαδή, έψαξα λίγο παραπάνω το κείμενο, τη μελωδία και προσπάθησα να εισχωρήσω σε μία γυναικεία ψυχολογία. Θέλησα να εκμεταλλευτώ τη φωνή της Μαρίας, που μπορεί να πει τα πάντα. Η δικιά μου φωνή και κυρίως πριν από τρία χρόνια που ξεκίνησα να γράφω αυτά τα κομμάτια είχε κάποιες περιορισμένες δυνατότητες. Είχε στυλ συγκεκριμένο, που ήξερα πως και συνθετικά θα με περιόριζε. Με τη Μαρία, όμως, απελευθερώθηκα. Είχα στα αυτιά μου τον Χατζιδάκι, αλλά και τους Portishead ή γρεβενιώτικα τραγούδια. Είχα τα πάντα.

Μ.Π.: Αν, το σκεφτείς είναι μαγευτικό όλο αυτό. Θαυμάζω τον Αλέξανδρο, γιατί δεν είπε –ενώ θα μπορούσε- «Μαρία, έχω τα κατάλληλα τραγούδια κι έλα να τα πούμε». Με παρατηρούσε, σκεφτόταν και κατόπιν αποφάσιζε για ποια πτυχή μου θα κάνει ένα τραγούδι. Γι’ αυτό και εγώ σε αυτόν το δίσκο νιώθω παιδί, οργισμένη, τρυφερή. Πραγματικά, ό,τι κι αν τραγούδησα στο «Όμορφοι και ηττημένοι», το ένιωσα.

Α.Ε.: Ένα μείγμα των παραστάσεων που κάναμε εδώ και τρία χρόνια με την Μαρία, των παραστάσεων που έκανα μόνος μου πριν γνωρίσω τη Μαρία, αλλά και κάποια καινούργια κομμάτια. Ένα μεγάλο μέρος αφορά το cd, «Όμορφοι και ηττημένοι», υπάρχουν τραγούδια από τον πρώτο μου δίσκο, το «Φυσάω αλλιώς εδώ ο αέρας», όπως και ξένα τραγούδια, που ερμηνεύει η Μαρία, εγώ κι ο Γιάννης Μπούρας, ο κιθαρίστας μας.

Τους τελευταίους μήνες, δώσατε περί τις τριάντα συνεντεύξεις, με το που βγήκε ο δίσκος. Φοβηθήκατε ποτέ μήπως «καβαλήσετε το καλάμι»;

Μ.Π.: Όχι, και ίσα-ίσα, χαιρόμουν πολύ με τις συνεντεύξεις, γιατί συνειδητοποιούσα ότι υπάρχουν άνθρωποι, που ασχολούνται με κάτι που δεν είναι κραυγαλέο. Κατάλαβα, ότι τελικά είμαστε αρκετοί που θέλουμε να συζητήσουμε και να κάνουμε μία πιο αληθινή κατάσταση.

Α.Ε.: Εγώ, πιστεύω πως θα ήταν γελοίο αν «ψωνιστούμε» τώρα σ’ αυτή τη φάση. Αν σου συμβεί αυτό, με 20 συνεντεύξεις, από τις οποίες οι 10 έφτασαν σε λίγο κόσμο, τότε τι να πω. Δεν δώσαμε, δα και συνέντευξη στο BBC. Αν φτάσουμε ποτέ σ’ αυτό το σημείο, μπορεί και να την «ψωνίσω», δεν ξέρω…

Έχετε κάτι καινούργιο στα σκαριά;

Α.Ε.: Υπάρχουν καινούργια τραγούδια, ναι. Υπάρχει υλικό για έναν σχεδόν ολόκληρο δικό μου, προσωπικό δίσκο, ενώ αρχίζουμε και γεμίζουμε με τραγούδια και ένα cd για τη Μαρία. Σιγά-σιγά, θα ξεκινήσουμε μία μικρή προετοιμασία και από φθινόπωρο, βλέπουμε.

Μ.Π.: Και ακόμα έχουμε μπροστά μας να παρουσιάσουμε το «Όμορφοι και ηττημένοι».

Τα μέλη του MusicHeaven είναι είτε μουσικοί, είτε μουσικόφιλοι…

Α.Ε.: Τα χαιρετίσματά μου, καταρχάς, διότι ξέρω πολλά παιδιά από το σάιτ.

Τι έχετε να πείτε σε κάποιο από τα μέλη, που θέλει να ακολουθήσει μία πορεία σαν τη δική σας;

Α.Ε.: Να τους πως, καθίστε στα αυγά σας, γιατί δεν έχει χρήμα και ό,τι έχει απομείνει, θέλω να το πάρω εγώ!

Εσύ, Μαρία;

Μ.Π.: Εγώ, θα έλεγα ότι αν αγαπούν πολύ τη μουσική και το τραγούδι κι αν θέλουν πραγματικά να αφοσιωθούν σ’ αυτό και έχουν υπομονή, να το κάνουν. Να προχωρήσουν, με έναν τρόπο που δεν θα τους βαραίνει.

Α.Ε.: Αυτό, που χρειάζεται σε κάποιον που θέλει να γίνει επαγγελματίας στον χώρο είναι να έχει μία ιδιότυπη συνειδητοποίηση, του πόσο λειτουργούν τα πράγματα. Η ίδια η πορεία σου δείχνει αν είσαι ή δεν είσαι φτιαγμένος για κάτι, αλλά πρέπει να έχεις πολύ ανοιχτό το μυαλό σου. Γιατί εύκολα μπορεί να πλανευτείς. Όμως, εδώ είναι που χρειάζεται η λογική, ώστε να καταλαβαίνεις, να κρίνεις το τι συμβαίνει γύρω σου και να μην αιθεροβατείς, γιατί το ‘χουμε λίγο εμείς οι καλλιτέχνες αυτό…

Ο Αλέξανδρος και η Μαρία ηχογράφησαν το παρακάτω κομμάτι για τα μέλη του MusicHeaven (Μουσική & στίχοι: Βασίλης Τσιτσάνης, Πρώτη φωνογράφηση: Δεκέμβρης του 1949 [COLUMBIA D.G, 6814] )

Όλες οι φωτογραφίες ειναι της Ελευθερίας Ανθη, εκτός από την τελευταία που είναι της Βασούλας Αρκουμάνη