Συνέντευξη: Η Μάρθα Μεναχέμ στο ΜusicHeaven

Γράφει ο Σπύρος Αραβανής (spiroos)
63 άρθρα στο MusicHeaven

Την γνωρίσαμε το 2007 μέσα από την πρώτη της δισκογραφική δουλειά «Μικρή Ελεγεία», στην οποία μελοποίησε στίχους των Κωνσταντίνου Καβάφη, Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, Κώστα Τριπολίτη  κ.ά. με τις συμμετοχές του Χρήστου Θηβαίου, του Απόστολου Ρίζου και του Γιάννη Λεκόπουλου. Μια λυρική συνθετική παρουσία που αριθμεί αρκετά χρόνια στο χώρο ως μουσικός. Με αφορμή την παράστασή της, την προσεχή Τετάρτη 26 Σεπτεμβρίου στο Half Note, συζητήσαμε για τα νέα δισκογραφικά της σχέδια αλλά και για την εγχώρια «μουσική εκπαίδευση» δεδομένης της πολύχρονης εμπειρίας της σε αυτή.

Η «Μικρή Ελεγεία» σου συμπλήρωσε πέντε χρόνια ζωής. Ποιες είναι οι εμπειρίες σου από αυτήν την πρώτη δισκογραφική εμφάνιση και το διάστημα που ακολούθησε;

Ήταν μια ανεξάρτητη παραγωγή που έκανα μόνη μου εκ των ενόντων, με την αγάπη των φίλων μου και με σχετικά λίγα χρήματα. Αν σκεφθείς ότι δεν είχα βλέψεις όταν ξεκίνησα, τα κατάφερα αρκετά καλά. Ακούστηκαν τραγούδια από το «Δεύτερο Πρόγραμμα», τον «Μελωδία», το πρώην «Δίφωνο FM»και γενικά έχει κάνει μια πορεία. Είμαι χαρούμενη για το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα. Το ζητούμενο πάντως είναι να εξελίσσεσαι πάνω σ΄ αυτό που κάνεις. Πιστεύω πολύ στη δημιουργικότητα...

Ετοιμάζεις, μαθαίνουμε,  νέα δισκογραφική δουλειά σε στίχους του Ηλία Κατσούλη και της Λίνας Δημοπούλου. Σε ποια φάση βρίσκεται ο δίσκος;

Δεν γνωρίζω πότε θα κυκλοφορήσει. Έχουν ενορχηστρωθεί ήδη δύο τραγούδια του αγαπημένου μας Ηλία Κατσούλη, τον οποίο γνώρισα πριν 18 χρόνια και μου έδωσε ένα τετράδιο με στίχους του. Κλειδί στην έμπνευσή μου και στη δημιουργικότητά μου υπήρξε η συνάντησή μου, θεραπευτική και μαγική, με την Λίνα Δημοπούλου, η οποία με την αγάπη της μου ξεκλείδωσε κομμάτια της ψυχής μου, λόγω απωλειών πολυαγαπημένων προσώπων. Την ευχαριστώ πολύ γι αυτό. Την ενορχήστρωση του δίσκου ανέλαβε ο εκλεκτός και συγκινητικός Νεοκλής Νεοφυτίδης και τραγούδια θα ερμηνεύσει η μοναδική Ελένη Βιτάλη και άλλοι ερμηνευτές.

Μπορείς να μοιραστείς έναν στίχο του Ηλία Κατσούλη ως προδημοσίευση;

Τιτλοφορείται «Καφέ Αμάν»:  Το όνειρό μου κέντησα με μια παλιά βελόνα/ να σε ξεχάσω έφυγα στον περασμένο αιώνα/ και άκουσα τ’ασίκικα και κείνα τα δερβίσικα τα παραπονεμένα/ εφτά φορές σ΄αρνήθηκα μα δέκα σε θυμήθηκα/ και ξύπνησα με σένα.

Με ποια διάθεση και με ποιους στόχους σήμερα ένας δημιουργός κυκλοφορεί έναν δίσκο;

Πάντα ο καλλιτέχνης έχει έναν άλλον τρόπο να βλέπει τα πράγματα. Είναι μια τεράστια ευκαιρία μέσα σ΄αυτούς τους γόνιμους καιρούς να εκτιμήσουμε την τέχνη, τη μουσική, το τραγούδι, τους φίλους, την ψυχαγωγία, τη δημιουργικότητα, την αλήθεια, την αγάπη και να ανθίσει ένας νέος πολιτισμός στη χώρα μας . Υπάρχει μια παράλληλη πραγματικότητα που ζυμώνεται και γεννά νέες ιδέες . Το καινούργιο και το μεγαλειώδες απλά συμβαίνει. Δεν φωνάζει δεν διεκδικεί. Ζούμε σε μια μεταβατική εποχή και η νέα γενιά ψάχνει και μοιραία κάποια στιγμή θα συντονιστεί και θα δώσει πολύ μεγάλα πράγματα. Το διαδίκτυο θα βοηθήσει σ΄αυτό. Η δύναμη πάει στους καταναλωτές της μουσικής και τους δημιουργούς κι αυτό είναι καλό. Η καλή μουσική δεν έχει τίποτα να φοβηθεί. Η έμφαση μεταφέρεται στην παραγωγή ζωντανού θεάματος (live), προσανατολισμό σε παγκόσμιο κοινό και βεβαίως στη χρήση κι εκμετάλλευση νέων τεχνολογιών.

Διδάσκεις πολλά χρόνια σε ωδείο. Πώς βλέπεις διαχρονικά την παρουσία των μαθητών σε αυτό; Ποιο είναι το προφίλ τους;

Η μουσικοεκπαιδευτική διαδικασία στην Ελλάδα, και κυρίως όπως την γνωρίζω εγώ στα ωδεία, περιλαμβάνει θέματα που αφορούν την υποχρεωτική υλη των μουσικών οργάνων η οποία όπως είναι γνωστό είναι απαρχαιωμένη, αλλά και θέματα που αφορούν την παιδαγωγική διαδικασία άμεσα, όπως για παράδειγμα οι μακροχρόνιες σπουδές που απαιτούνται, το επίπεδο των καθηγητών στα ωδεία και τις μουσικές σχoλές, και οι άστοχες παιδαγωγικές προσεγγίσεις. Όσον αφορά τα ατομικά χαρακτηριστικά των σπουδαστών διαπιστώνω κενά στη μελέτη, που οδηγούν σε κόπωση και απογοήτευση, μείωση του ενδιαφέροντος για το είδος της μουσικής που διδάσκεται στα ωδεία, και έλλειψη σοβαρού ενδιαφέροντος με την ενασχόληση με τη μουσική. Οι λόγοι γι αυτό ιδιαίτερα στους εφήβους, είναι ο φόρτος εργασίας στο σχολείο και στις μη μουσικές σπουδές και δραστηριότητες (φροντιστήρια, ξένες γλώσσες, άλλες δραστηριότητες), το οικονομικό κόστος των μουσικών σπουδών, η πεποίθηση για τον αβέβαιο και ασταθή χαρακτήρα των επαγγελμάτων που σχετίζονται με την μουσική και την τέχνη γενικότερα.

Οι περισσότεροι σπουδαστές των ωδείων δεν ενδιαφέρονται να ασχοληθούν επαγγελματικά με τη μουσική, η πλειοψηφία διακόπτει τις μουσικές σπουδές λόγω του σχολείου - πάντα οι μεταβολές στην οικονομία επηρεάζουν και τη συστηματική καλλιέργεια της μουσικής παιδείας κι αυτό έχει ευρύτερες συνέπειες για τον πολιτισμό γενικότερα-.  Στις παραπάνω ιδιομορφίες θα πρέπει να προστεθεί και η ιδιοτυπία του εργασιακού καθεστώτος. Αυτό σχετίζεται με το γεγονός ότι η καλλιτεχνική εκπαίδευση θεωρείται είδος πολυτελείας.

Τελευταία γίνεται μια προσπάθεια, ανεξάρτητα από το υποχρεωτικό πρόγραμμα που προσδιορίζεται από το υπουργείο,  για την εκμάθηση και εμβάθυνση στη μουσική τζαζ ή σε μουσικές που διαφέρουν από την έντεχνη δυτικοευρωπαϊκού τύπου, για ενασχόληση με μουσικά όργανα που δεν εντάσσονται στη συμφωνική ορχήστρα,  ενασχόληση με την μουσική τεχνολογία και τις νέες δυνατότητες που προσφέρει για τη μουσική δημιουργία κλπ. 

Ο Αλκίνοος Ιωαννίδης σε πρόσφατες συνεντεύξεις του συνηθίζει να επαναλαμβάνει οτι λόγω της οικονομικής κρίσης ανησυχεί και για τα νέα ταλέντα που δεν θα προκύψουν από τα ωδεία αφού εκ των πραγμάτων δεν θα μπορούν να φοιτήσουν. Συμμερίζεσαι την αγωνία του; Η κρίση είναι εμπόδιο στο ταλέντο;

Νομίζω την απάντηση την έδωσε σ ΄αυτήν τη συνέντευξη ο ίδιος ο αγαπητός Αλκίνοος λέγοντας παρακάτω: «Είναι φυσιολογικό, όλοι ξαφνιασμένοι είμαστε, σαν παιδιά που μόλις τους πήραν το παιχνίδι μέσα απ τα χέρια. Πρέπει όμως να επινοήσουμε τα δικά μας παιχνίδια. Και μάλιστα σύντομα. Θα είναι φτηνά και χειροποίητα, μα θα είναι δικά μας και θα μας συντροφεύσουν μέσα στα δύσκολα χρόνια που έρχονται». Πιστεύω ότι η οικονομική κρίση είναι απόρροια μιας ηθικής, πνευματικής και κοινωνικής κατάπτωσης. Αν ανατρέξουμε στην Ιστορία της Τέχνης θα παρατηρήσουμε ότι σε περιόδους κρίσης, οι τέχνες ανθούν. Κοιτάξτε γύρω σας, τα «σκουπίδια που μας τάιζαν» επιμελώς τόσα χρόνια, μειώνονται ήδη γεωμετρικά. Η κρίση αντιμετωπίζεται μόνο με παιδεία. Οι τέχνες και τα γράμματα, από την εποχή των αρχαίων Ελλήνων κλασικών, είναι οι κυριότεροι εκφραστές της παιδείας. Η Μουσική Παιδεία είναι αντίδοτο στην Κρίση και οι ευσυνείδητοι δάσκαλοι της μουσικής στα ωδεία θα στηρίξουν τους σπουδαστές τους .Θα προσαρμόσουν τα δίδακτρα, θα δώσουν υποτροφίες στους ταλαντούχους σπουδαστές, θα ιδρύσουν Κοινωνικά Ωδεία -που ήδη λειτουργούν- και γενικότερα θα αυξηθεί η αλληλεγγύη… μετά μουσικής.

Εδώ, στο ΜusicHeaven, πολύ συχνά δημοσιεύονται άρθρα που αφορούν την εκμάθηση οργάνων και μουσικής, προσφέρονται «οδηγοί» και παρτιτούρες κ.ά. Πώς βλέπεις αυτή τη νέα, ελέω διαδικτύου, συνθήκη;

Υπάρχουν αρκετές ιστοσελίδες στο διαδίκτυο γι αυτό το σκοπό, και μάλιστα πολλές είναι υψηλού διδακτικού επιπέδου, κι επειδή όλα τα μαθήματα είναι χωρίς κόστος ( δωρεάν) νομίζω ότι είναι μια καλή αρχή, για κάποιον που θέλει να ξεκινήσει και να προχωρήσει σοβαρά. Πιστεύω ότι τα δημοσιευμένα άρθρα στοMusicHeaven είναι ένα ευέλικτο κι αποτελεσματικό είδος οδηγού για αρχάριους και προχωρημένους.

Την προσεχή Τετάρτη, 26/9,  εμφανίζεσαι στο Half Note μαζί με δύο νέες φωνές, τη Μυρτώ Ναούμ και τον Μιχάλη Κωτσόγιαννη. Τι θα ακούσουμε και πώς; Ο ήχος θα είναι προσαρμοσμένος στην «αύρα» του ιστορικού αυτού μαγαζιού;

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει επιλογές από τη «Μικρή Ελεγεία», την ανέκδοτή μου δουλειά καθώς και στιγμές από το ρεπερτόριο των συνεργατών μου της Μυρτώς Ναούμ και του Μιχάλη Κωτσόγιαννη. Το ύφος, τα χαρακτηριστικά, η ατμόσφαιρα του Half Note, ενός χώρου που συνηθίζει να φιλοξενεί διαφορετικές μουσικές προτάσεις, μας δίνει την δυνατότητα να είμαστε εκεί, για να παρουσιάσουμε τραγούδια, μελωδίες κι ακούσματα που αγαπήσαμε και αγαπάμε, όπως τα γνωρίσαμε στις πρώτες τους εκτελέσεις ή όπως τα «πειράζει» το μουσικό σχήμα «Απρόβλεπτοι», που αποτελείται από τους: Νεοκλή Νεοφυτίδη (πλήκτρα), Νίκο Χριστόπουλο (τύμπανα), Tigran Sargsyan (πνευστά) και Κώστα Γιώτη (μπάσο).

Κλείνοντας, με ποιο στίχο «πορεύεσαι» αυτήν τη χρονική περίοδο;

Παντοτινά αγαπημένος ο Τάσος Λειβαδίτης:

..Κάποτε θα αποδίδουμε δικαιοσύνη

μ ένα Άστρο η μ΄ ένα γιασεμί

σαν ένα τραγούδι που καθώς βρέχει

παίρνει το μέρος των φτωχών.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

Η Μάρθα Μεναχέμ γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στα Ωδεία: Κ. Κλάβα (Πιάνο, Κιθάρα, Φωνητική, Θεωρητικά 10 χρόνια), Ελληνικό Ωδείο (Αρμονία με τον κ. Καστρινό) και Ιαμβικό Ωδείο (Πτυχίο Ωδικής και Ειδικού Αρμονίας). Επίσης σπούδασε Φωνητική για πέντε χρόνια στο Ελληνικό Ωδείο, με καθηγήτρια κλασικού τραγουδιού τη Γιολάντα Ντιτάσο. Συνεργάστηκε παίζοντας κιθάρα και τραγουδώντας, με την Καίτη Χωματά, το Γιάννη Σπανό και το Λάκη Παπά (1986-1988) στην Αυλαία και αργότερα με το Γιώργο Χατζηνάσιο (1989-1992), το Γιάννη Νικολάου (από τους Λαθρεπιβάτες) και άλλους.  Μέχρι σήμερα τραγουδά και παίζει κιθάρα σε διάφορους χώρους της Αθήνας, όπως το Εναλλάξ, το Μπαράκι του Βασίλη, Αίγλη Ζαππείου κ.ά.

Το Μάιο του 2004 έντυσε με τη μουσική της τη θεατρική παράσταση «Στα Πεταχτά» της Νατζιέντα Πτούσκινα που ανέβηκε στο Θέατρο Προσκήνιο στην Αθήνα, σε σκηνοθεσία του Κώστα Αρζόγλου Το 2007 κυκλοφορεί ο προσωπικός της δίσκος "Μικρή Ελεγεία" στον οποίο έχει μελοποιήσει ποίηση των Κ. Καβάφη, Ν. Λαπαθιώτη, Σ. Γεράνη, Κ. Τριπολίτη, Θ. Καμινάκη. Τα τραγούδια ερμηνεύουν οι: Χρήστος Θηβαίος, Απόστολος Ρίζος και Γιάννης Λεκόπουλος. Από το 1998 διδάσκει κιθάρα και πιάνο στο Τονικό Ωδείο.