Ήμασταν εκεί: Η ζωή της Ρόζας Εσκενάζυ στο θέατρο Πρόβα

Γράφει η Δέσποινα Κ. (despinakontogianni)
122 άρθρα στο MusicHeaven

Ίσως θα έπρεπε να αρχίσω αντίστροφα αυτή την περιγραφή. Δηλαδή από το πόσο συγκινημένη, αλλά και-ας μην το κρύψω-εντυπωσιασμένη βγήκα από το θέατρο. Πόσα πράγματα δεν ήξερα γι' αυτή τη γυναίκα, γι' αυτή τη ρεμπέτισσα;! Τί ενδιαφέρουσα η ιστορία της;! Η βαριά ιστορία της. Ξεκινώντας από την Πόλη και τελειώνοντας στην Αθήνα. Πόσο πειστική η Μαίρη Ραζή στο ρόλο της;! Γιατί αυτό είναι το νόημα, να σε πείσει η ηθοποιός. 

Ας προσπαθήσω να σας μεταφέρω αυτό που έζησα. Ένα σκηνικό εναλασσώμενο, πότε σε πάλκο, πότε στο δωμάτιο που πέρασε τα τελευταία της χρόνια με τον κατά πολύ μικρότερό της Χρήστο Φιλιππακόπουλο. Η γυναίκα αυτή, που το πραγματικό της όνομα ήταν Σάρα Σκιναζή (ή Σκιναζή), ήταν Εβραία, ζούσε στην Κωνσταντινούπολη κι ήταν κόρη παλαιοπώλη. Η ηλικία της άγνωστη. Όταν αποφάσισε να αλλάξει το όνομά της για να βγει στο πάλκο, άλλαξε και την ημερομηνία γέννησής της. Κατάφερε να κρύψει κάπου δέκα με δεκαπέντε χρόνια! Καθοριστικό ρόλο στη ζωή της και στης αποφάσεις της έπαιξαν η πρώτη μετάβαση της οικογένειάς της στη Θεσσαλονίκη κι έπειτα στην Κομοτηνή. Και κάπου εκεί ξεκινά κι η καριέρα της.

Με καμάρι δηλώνει, η Ρόζα του έργου, πως δεν έπαιξε σε ό,τι κι ό,τι μαγαζιά. Δεν έπαιξε στους τεκέδες. Εκείνη λικνιζόταν στο Grand Hotel, παρακαλώ, το οποίο μάζευε τον καλύτερο κόσμο της πόλης! Εκείνη ακριβώς την περίοδο ήταν που γνώρισε τον πρώτο έρωτά της τον Αλέξανδρο. Εύπορος άντρας, στα μέσα και στα έξω της πολιτικής ζωής, με κύρος και δύναμη. Με το που έμεινε έγκυος, όμως, από εκείνον, τον "παράτησε", όπως λέει. Σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα γνώρισε τον Γιάννη Ζαρντινίδη, ο οποίος αναγνώρισε το γιο της, τον Παράσχο, ως δικό του παιδί. Ήταν ο άντρας για του οποίου τη χάρη βαφτίστηκε χριστιανή. Δυστυχώς, το '17 πέθανε κι εκείνη μην μπορώντας να μεγαλώσει μόνη το παιδί, το έδωσε σ' ένα οικοτροφείο στην Ξάνθη. 

Από εκεί κι έπειτα, άρχισε η καριέρα της στο τραγούδι, με τον ερχομό της στην Αθήνα. Χαρακτήρας δυναμικός, αυτό που λέμε "σκληρό καρύδι", που "δε μασάει". Σ' ένα κέντρο που δούλευε, γυρνώντας με το δίσκο που μαζεύουν τα φιλοδωρήματα για τις παραγγελιές, γνωρίστηκε με τον Τούντα, ο οποίος ενθουσιάστηκε μαζί της και την έσπρωξε στις ηχογραφήσεις της Columbia (αναφέρεται πως ηχογράφησε πάνω από 300 παραδοσιακά και ρεμπέτικα). Ακολούθησε και διεθνή καριέρα, κάνοντας γνωστά τα ρεμπέτικα στην Αμερική κι όχι μόνο. 

Πλήγμα ήταν ο Β' Παγκόσμιος, με τη γενοκτονία των Εβραίων. Όλη της η οικογένεια πήγε στη Γερμανία κι εκείνη έμεινε πίσω, αφού την προστάτεψαν οι υψηλές τις γνωριμίες. 

Σημεία που, προσωπικά, με άγγιξαν περισσότερο είναι η δήλωση πως στα κέντρα που τραγούδαγε γινόντουσαν έκτροπα μπροστά της, αλλά εκείνη δεν έδινε σημασία, κοιτώντας μόνο το πώς θα τραγουδήσει. Χασίσι, ναρκωτικά, ξεκαθαρίσματα λογαριασμών. Αλλά καμία ανάμοιξη είχε με τέτοια πράγματα. Επίσης, υπάρχει ένα σκηνικό, επί δικτατορίας Μεταξά, που τη συλάβανε από το Τμήμα Ηθών,  με αφορμή το ότι "έκανε πεζοδρόμιο" έξω από εκκλησία, ενώ εκείνη προσπαθούσε απελπισμένη πια, να προσευχηθεί. Ακόμα πιο τραγικό, η άρνησή της να καταδώσει μουσικούς που κάνανε χασίσι την ίδια περίοδο, οδήγησε τις Αρχές (τη Χωροφυλακή, δηλαδή) να κλείσει όλα τα ρεμπετάδικα σε Τζιτζιφιές, Νίκαι κλπ, για να μην μπορεί να εργαστεί κανείς ρεμπέτης. 

Συνεχώς, κατά τη διάρκεια της παράστασης, παρεμβάλλονται κομμάτια ρεμπέτικα, αλλά κι εκείνα που συνέθεσε ο Σταμάτης Κραουνάκης ειδικά για την παράσταση. Ερμηνεύει η ίδια η Μ. Ραζή και στο πιάνο τη συνοδεύει ο Δημ. Καραβίτης. Σε όλους τους αντικούς ρόλους βλέπουμε τον Γ. Τσουρουνάκη. Κλίμα που σε μεταφέρει σ' εκείνα τα χρόνια κι αμεσότητα που εκπλήσσει. 

Ίσως να έπρεπε να δοθεί λίγο περισσότερο βάρος στην περιβόητη ερωτική ζωή της, από την οποία μαθαίνουμε πολύ συγκεκριμένα πράγματα, όσα προανέφερε και κάτι ακόμα. Αλλά δεν το θεωρώ "μείον", γιατί σε 90' παράσταση χώρεσε γλαφυρά μια ολόκληρη ζωή! 

Πρέπει να πούμε πως η σκηνοθεσία είναι του Σ. Τσόγκα και πως μες στο πρόγραμμα της παράστασης μπορεί να βρει κανείς όλο το κείμενο, όπως και άλλο ενδιαφέρον υλικό. 

Είναι καλό να προλάβει κανείς αυτή την παράσταση από άποψη περιεχομένου και μόνο. Θα μπορούσε να το πει ποτέ κανείς και "μάθημα". Άλλωστε βλέπουμε πως τα τελευταία χρόνια στο ελληνικό θέατρο, οι βιογραφίες τέτοιων καλλιτεχνών έχουν την τιμητική τους. Κι όπως είπε η ίδια η Μαίρη Ραζή στο τέλος της παράστασης: "Αν σας άρεσε να ξαναρθείτε. Αν σας άρεσε πολύ..διαδώστε το!".

Γι' αυτό σας την προτείνω. 

Θέατρο "Πρόβα"

Ηπείρου 39 & Αχαρνών (Πλ. Βικτωρίας)
Τηλ.: 2108818326

Παραστάσεις: Απόγ: Κυρ. 7.30 μ.μ. Βραδ: Παρ., Σάβ. 9.15 μ.μ. 
Εισ.: € 15, φοιτ.: € 12, ανέργων- συνταξ.: € 10. 
Διάρκεια: 90'