Νίκος Ξυλούρης - Με την χορδή της Λύρας

Η γέννηση του γιου μετά τις τρεις θυγατέρες έφερε φως και αρσενική περηφάνεια στη φτωχή οικογένεια του Γιώργη Ξυλούρη (του πατέρα του Ψαρονίκου). Μέρες ολόκληρες ήτανε στημένες οι τάβλες στ' Ανώγεια, όλο το χωριό γλεντούσε μερόνυχτα κι οι μπαλωθιές στον αέρα δεν είχανε τελειωμό... Έτσι γλεντά και χαίρεται η Κρήτη τα μεγάλα γεγονότα.

Σαν μαθητής, άντεξε μόνο μέχρι την τρίτη δημοτικού. Τα γράμματα δεν τ' άρεσαν και προτιμούσε να βόσκει τ' αρνιά και τις αίγες και να καμώνεται τον λυράρη. Στα δώδεκά του χρόνια απόκτησε την πρώτη λύρα και στα δεκατέσσερά του άρχισε κι όλας να παίζει και να τραγουδά σε γάμους και πανηγύρια. Έφηβος ακόμα, ήταν περιζήτητος στα χωριά της περιοχής του. Όλοι ζητούσανε ν' ακούσουν τ' Ανωγειανάκι με τη γλυκιά φωνή. Το Ηράκλειο αποτέλεσε το σημαντικότερο σταθμό στη ζωή του. Από εκεί ξεκίνησε την καριέρα του κι εκεί γνώρισε την γυναίκα του. Η ταξική τους διαφορά δεν επέτρεπε το γάμο τους κι έτσι κλεφτήκανε ένα βράδυ και στεφανωθήκανε την επομένη το πρωί.

Ο ψαρονίκος γαλουγήθηκε με τα ιδανικά της ελευθερίας, της ανθρωπιάς και της αξιοπρέπειας. Παιδί της γερμανικής κατοχής, βίωσε 'ολη τη σκληρότητα του πολέμου. Δημοκράτης από τα γεννοφάσκια του, ήτανε πάντα παρών στους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες της Ελλάδας, με αποκορύφωμα τη δυναμική παρουσία του δίπλα στους φοιτητές του Πολυτεχνείου. Ό,τι έκανε το 'κανε με τη θεωρία του στραμμένη στον Ψηλορείτη. Από τα σπηλιαράκια και τ' αγρίμια του βουνού ανλούσε τη δύναμη και τη λεβεντιά του. "Παράδεισος θαρρώ 'ναι η Κρήτη, σύντεκνε", είχε πει σε μια συνέντευξή του, λίγο πριν τον καλέσουν κοντά τους οι αρχάγγελοι.

Έβαλε στόχο να κάνει γνωστή την κρητική μουσική κι έξω από τα σύνορα της Ελλάδας και το πέτυχε. Γνώρισε φτώχειες και κακουχίες, αλλά κατάφερε κι έκανε τα ριζίτικα κτήμα του κόσμου. Από το 1970 μέχρι τον πρόωρο θάνατό του κυριαρχεί στα μουσικά πράγματα της Ελλάδας. Μέσα σε μια δεκαετία δηλάδή ηχογράφησε 37 συνολικά μεγάλους δίσκους, συνεργαζόμενος με σπουδαίους συνθέτες και ποιητές, ενώ στα συρτάρια των εταιρειών και των συνθετών υπάρχουν ακόμα αρκετά ηχογραφημένα τραγούδια με τη φωνή του, που οι Έλληνες περιμένουν να τα κάνουν δικά τους.

ΝΙΚΟΣ ΞΥΛΟΥΡΗΣ, Με τη χορδή της λύρας
του Χρήστου Ν. Χαραλάμπους
Εκδόσεις Εξάντας