Ο Δημήτρης Ζερβουδάκης μιλάει στο MusicHeaven

Αυτές αποτυπώθηκαν είτε μέσα από το «γράμμα σε έναν ποιητή», είτε με τις «Νεράιδες», είτε με το «Βαριά ποτά, βαριά τσιγάρα», είτε και με τα «Ξωτικά». Φαίνεται πως το στοιχείο του παραμυθιού αποτέλεσε όχημά του για να μας εκφράσει τις αλήθειες του όλα αυτά τα χρόνια. Πότε έτσι και πότε αλλιώς... Πότε «στα χαμηλά» και πότε «στα ψηλά», όπως στην πρόσφατη δουλειά του, όπου τα παραμύθια έμειναν –για λίγο θέλουμε να ελπίζουμε- στο ράφι. «Είναι η ώρα για αλήθειες», όπως αποκρίνεται ο ίδιος στη συνέντευξη που ευγενικά παραχώρησε στους Kifa, Desmar και Beatlus για το MusicHeaven.

Με βλέμμα καθαρό και πάντα σε εγρήγορση, που δεν άφησε απαρατήρητο ούτε το «σφουγγαράκι» του ήχου, το οποίο αποτύπωσε τα λεγόμενα...

«Ο χαφιές είναι αυτός...;»

Όλα έχουν γίνει ψηφιακά. Καλό ή κακό αυτό;
«Είναι και καλό και κακό. Εξαρτάται από το πως θα το διαχειριστείς. Κυρίως να το ευχαριστιέσαι. Αν περάσεις στην υπερβολή θα σε καταπιεί κιόλας. Ό,τι αναιρεί τον άνθρωπο, σάρκα, οστά, πνεύμα, καρδιά δεν είναι καλό. Οτιδήποτε τον πηγαίνει μπροστά, μαζί του …»

Φροντίζετε οι μουσικοί στην ορχήστρα σας να μην κάνουν χρήση τεχνολογίας;
«Ναι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Οτιδήποτε έχει να κάνει με μια ομάδα ανθρώπων, η οποία καλείται να βγει να παίξει μουσική. Πιστεύω ότι πρέπει να έχει τον έλεγχο στα χέρια της. Από εκεί και πέρα, είναι γοητευτικό κάποια στιγμή να παίξεις και με χρήση της τεχνολογίας. Έχουμε παίξει κι έτσι»

Έχετε σκεφτεί να κάνετε χρήση της τεχνολογίας σε δίσκο;
«Το έχω κάνει. Σε αρκετούς δίσκους έχω χρησιμοποιήσει τεχνολογία και μάλιστα αρκετά χρόνια πριν, όταν αυτά ήταν σε μορφή Drum Machine ακόμα… Προτού βγουν όλα αυτά τα προγράμματα»



Αν υποθέσουμε πως κάθε καλλιτέχνης, στην αρχή της πορείας του, διαλέγει το προσωπικό του μονοπάτι, εσείς που αισθάνεστε πως βρίσκεστε; Στα χαμηλά η στα ψηλά;
«Κοίταξε… είναι λίγο περίεργα τα πράγματα. Ένας καλλιτέχνης που θα ξεκινήσει σε μια ηλικία ευαίσθητη, ένα νέο παιδί δηλαδή, ένας νέος καλλιτέχνης με όνειρα, δεν φαντάζεται ποτέ πως θα είναι η κατάσταση μετά από 20 χρόνια, από 10, από 5. Αν πάρεις υπόψη σου επίσης το ότι υπάρχει η δυνατότητα της τύχης που λέει ότι μπορεί να κανείς ένα δίσκο, ξαφνικά να σε αγαπήσει όλη η Ελλάδα και να γνωρίσεις μια δημοσιότητα απίστευτη. Επίσης, την ίδια στιγμή αυτό που θα έχεις κάνει να μην είναι αυτό ακριβώς που θα ήθελες, αλλά και να μην ξέρεις και τόσο καλά τι είναι αυτό που θα ήθελες -γιατί είναι ανθρώπινο να συμβαίνουν όλα αυτά- αναιρείται ο ορισμός ότι από την αρχή ο καλλιτέχνης έχει ένα όραμα. Δηλαδή, πας ψηλαφιστά σε αυτή την υπόθεση. Αυτό που σίγουρα πρέπει να έχει ο καλλιτέχνης είναι ένα αισθητήριο, ένα κριτήριο για να φιλτράρει τα πράγματα, τον κόσμο, να φιλτράρει τα ίδια του τα βιώματα. Γιατί κακά τα ψέματα, εμείς ανήκουμε στους βιωματικούς δημιουργούς, όπως οι λαϊκοί μουσικοί και οργανοπαίκτες, οι λαϊκοί τραγουδοποιοί. Πας με βάση το ένστικτο σου... με κάποιες αρχές που πιθανόν να έχεις πάρει και από την οικογένεια σου ακόμα και κάποιες προσλαμβάνουσες που μπορεί να έχεις με τη σχέση σου με τη κοινωνία. Είτε αυτές είναι «α, τι ωραία που είναι όλα» ή «όλα είναι μάπα και θέλω να τα αλλάξω». Αντίστοιχα, θα βγει και το ανάλογο «προϊόν»... Επειδή, με ρώτησες για τα χαμηλά και τα ψηλά... Κοίταξε, ο τίτλος αφορά όλη μας τη ζωή, η οποία έχει και πάνω και κάτω. Ο άνθρωπος διαθέτει ένα μηχανισμό να απεμπολεί τα δύσκολα και τα χαμηλά. Ωστόσο, είναι υποχρεωμένος να τα ζήσει και αυτά και σαφώς είναι χρήσιμα να τα ζήσει. Όταν προετοιμάζεις τον εαυτό σου με αυτή τη σκέψη, με αυτό το εφόδιο ότι θα ζήσω και δύσκολα πράγματα, έχεις μια άλλη στωικότητα να τα αντιμετωπίσεις, όταν έρθουν, γιατί η ζωή είναι τόσο απρόβλεπτη. Δεν ξέρεις τι σε περιμένει την επόμενη στιγμή»

Σας ακούω ανελλιπώς, τουλάχιστον τα τελευταία 10 χρόνια και προσπαθώ να αρπάξω σαν σκέψη αυτό που έλεγε ο Τζον Λένον ότι είδωλα δεν υπάρχουν και πρέπει να βλέπεις σε ένα καλλιτέχνη τι φως βγάζει ως άνθρωπος κυρίως και αυτός ίσως είναι ένας λόγος που σας πρόσεχα όλο αυτό το διάστημα...
«Χαίρομαι πολύ που μου το λες αυτό… γιατί κι εγώ δεν το κάνω με μια λογική μάρκετινγκ. Δημοσιοποιώ κάποιες πλευρές της ζωής μου, γιατί πιστεύω –ανήκω και σε αυτό το κοινό– και έχω απαίτηση συνάφειας του έργου του καλλιτέχνη με τη ζωή του. Δεν με «ψήνει» πια η διάσπαση μεταξύ έργου και ζωής του καλλιτέχνη, του δημιουργού. Αυτό με ενοχλεί πια. Δεν μπορεί να είναι ένα καθίκι και να μου λέει ότι κάνει καλά τραγούδια. Αυτό πέρασε, δεν «ξανατρώω» τέτοιο πράμα. Σαν γενιά το λέω και σαν κοινό. Τώρα σαν δημιουργός, προσπαθώ όχι με την έννοια ότι δημοσιοποιώ τη ζωή μου και την εμφανίζω δεξιά κι αριστερά, αλλά να υπάρχει μια συνάφεια. Γενικώς, πάντως δεν πρέπει να έχουμε και τον… ανθρωποδιώχτη. Όταν εκτίθεσαι σε πράγματα και λάθη θα κάνεις, ή θα πέσεις και σε ανθρώπους που θα την πατήσεις... Ούτε, θέλει μίσος... Προσπερνάμε»

Πόσο κοντά είναι αυτό που κάνατε τώρα με αυτό που σχεδιάζατε ή ονειρευόσασταν όταν ξεκινήσατε.
«Δεν θυμάμαι! Πραγματικά, δεν θυμάμαι! Κεντρική ιδέα, ήταν μια μπάντα τέτοιου είδους, καταρχήν με φίλους, παιδιά, τα οποία ζούμε μαζί και σε αυτό βοηθάει και η Θεσσαλονίκη… Είναι λίγο πιο προσωπικά τα πράγματα, πιο μικρή η κλίμακα… Με αυτά τα παιδιά γνωριζόμαστε πάνω από… 100 χρόνια, οπότε καταλαβαίνεις από όλους μαζί, τι ενέργεια μαζεύεται»

Στο σάιτ του MusicΗeaven έχει ιστοσελίδα και η φίλη σας η Μαρία Φωτίου όπου και εκεί έχει κάποιες φωτογραφίες από κάποια συνεργασία σας παλαιότερη σε κάποιο γήπεδο, πριν από 20 χρόνια και είναι φανερό το κλίμα της παρέας που είπατε πριν...
«Αυτό το κλίμα της παρέας έχει παραμείνει. Έτσι κι αλλιώς είχα μια αναγκαιότητα να υπάρχει μια μπάντα η οποία να μπορεί να κινείται με ευκολία και με την ίδια ευαισθησία ανάμεσα στα ύφη... Δηλαδή, αν εγώ θέλω να παίξω μια ροκ μπαλάντα, να το κάνω με την ίδια αγάπη όπως θα παίξω ένα ζεϊμπέκικο την επόμενη στιγμή... Αυτά υπήρχαν από πάντα μέσα στη ψυχή μου και στο μυαλό μου. Ήταν πράγματα που τα αγαπούσα. Τώρα, αυτά που αλλάζουνε, οι παράμετροι των μηνυμάτων των καιρών... εκεί τα πράγματα έχουν αλλάξει πάρα πολύ... Δεν περίμενα κι εγώ όταν ήμουν 25άρης και είχα και όλη αυτή την ορμή και το θράσος του ερασιτέχνη, ότι κάποια στιγμή τα πράγματα θα είναι τόσο δύσκολα και σκληρά... Λέω γενικότερα για τη κοινωνία, έτσι; Οπότε, εκεί δοκιμαζόμαστε όλοι»

Όταν πρωτοάκουσα το καινούργιο σας CD, σαν πρώτη ακρόαση , μου ήρθανε στοιχεία από το «Έχε το νου σου». Αν ισχύει αυτό, θέλω να σας ρωτήσω αν υπάρχουν μέσα σας προσωπικά χρέη, με σκέψεις ή τραγούδια και που επανέρχεστε συνειδητά ή ασυνείδητα, να τα ξεχρεώσετε...
«Όχι, δεν είναι χρέη ακριβώς. Ήταν μια ανάγκη να εκφραστώ με αυτό τον τρόπο. Μα και πάλι το άκουσμα αυτού του δίσκου, δεν είναι η… ανακάλυψη της Αμερικής. Ουσιαστικά, απογυμνώνεσαι από όλα αυτά που έχεις κάνει μέσα στα χρόνια και λες «θέλω να στήσω ένα δίσκο απολύτως ακουστικό, όπου όλα θα είναι παιγμένα εκείνη τη στιγμή». Ακόμα και τα τραγουδίσματα που υπάρχουν σε αυτό το δίσκο, είναι τα πρώτα - πρώτα που πήγαμε και κάναμε στο στούντιο. Υπήρξε, δηλαδή, μια παρά πολύ έντονη διάθεση που είχα, για να απογυμνώσω τον εαυτό μου... Να κρατήσω τα βασικά μελωδικά στοιχεία του τραγουδιού, τον στίχο, να βγει ο στίχος παρά πολύ και να έρθουν σε μια τέτοια μορφή τα κομμάτια που χωρίς βαρύγδουπες ενορχηστρώσεις και χωρίς μουσικές λύσεις που να ισοδυναμούν με σπαζοκεφαλιές. Οι οποίες βέβαια πιθανόν να ακούγονται και παρά πολύ ωραία. Έχω ψαχτεί κι εκεί παρά πολύ. Ήθελα κάτι πολύ καθαρό. Κάτι πολύ πιο ελληνικό, πιο συγκεκριμένο. Γι’ αυτό και λέω ότι αναζητώ τη βασική μου ουσία σε αυτό το δίσκο. Αυτή ήταν η προσπάθεια που έκανα και επίσης να μπορεί ένας κιθαρωδός να παίξει τα κομμάτια στην παρέα του, στην ταβέρνα, οπουδήποτε…»

Στο τραγούδι σας «Άραγε να ‘μαι κάποιος άλλος» υπάρχει ένα στιχάκι που σε εμένα προσωπικά μου προκαλεί συγκίνηση διότι η κατάληξη που υπάρχει, δείχνει έναν άνθρωπου που έχει ένα καημό, ένα άχτι και θέλει να το πει, να το εκδηλώσει…
«Δεν ισχύει για όλους μας αυτό; Πολλές φορές δεν έχει έρθει μια δυνατή στιγμή που λες (αϊ, γ…). Μου λέει ένας φίλος ότι δεν υπάρχουν βρώμικες λέξεις, βρώμικα μυαλά υπάρχουν. Ένα θέμα είναι αυτό. Να σου πω την αλήθεια, όταν έγινε αυτό το στιχάκι, όταν έφτιαξα το «απόψε πες μου την αλήθεια, το τι θα γίνω μη σκεφτείς κι αν ήταν όλα παραμύθια, τότε…», σκέφτομαι «τότε να πας να γαμηθείς!» και ξεσπάω σε γέλια, μόνος μου στο σπίτι! «Ε, εντάξει», λέω «Μη το αφήσουμε έτσι... μη τρελαθούμε, θα βρούμε μια άλλη λέξη». Αυτό πριν από δύο χρόνια. Και μπαίνω σε μια διαδικασία να αναιρέσω την αρχική ιδέα... Πάω, όμως, στην παρέα και μου λένε «Μην τολμήσεις να αλλάξεις αυτή τη λέξη!». Αρχίζουν οι πρώτες σφήνες. «Ρε παιδιά, θα μας την πέσουν», λέω. «Μη διανοηθείς να αλλάξεις αυτή τη λέξη», παρέμενε η απάντηση»

Δεν έχω δει πάντως κόσμο που να το έχει σκεφτεί βρώμικα. Παιδιά της ηλικίας μας, όλοι έχουνε πει αυθόρμητα «φοβερό στιχάκι» και γουστάρουνε που ακούστηκε και που το είπες...
«Με πήρε τηλέφωνο, μια γυναίκα στον «Μελωδία», γύρω στα 60 και μου λέει «κύριε, Ζερβουδάκη, θα ήθελα να σας πω ότι σιχαίνομαι τους ανθρώπους που βρίζουν, δεν ανέχομαι ούτε να λέω τη λέξη… Μαλακάσα. Αλλά σε εσάς έχω να σας πω με πολύ μεγάλη αγάπη, ένα μεγάλο μπράβο! Συγχαρητήρια κύριε Ζερβουδάκη!»

Δισκογραφικά πάντως αυτό, όσο και πολύ καλή ιδέα να είναι, δεν θα ήταν πολύ δύσκολο να γίνει πριν από 10 χρόνια; Νιώθετε ότι έχει αλλάξει κάτι γενικότερα στο λόγο του τραγουδιού; Μπορεί τέτοια πράγματα να βγαίνουν πιο εύκολα προς τα έξω;
«Πρέπει να αλλάξουν πολλά πράγματα στο λόγο του τραγουδιού γιατί έχει αλλάξει και η ζωή μας και φαντάζομαι ότι εδώ στην Αθήνα το ζείτε πάρα πολύ έντονα αυτό. Γιατί τα πράγματα –πια- τρέχουν με ασύλληπτο τρόπο. Οφείλει και το τραγούδι να πάρει θέση στα πράγματα. Δεν γίνεται πια, το τραγούδι να είναι στη κοσμάρα του, όταν δίπλα μας γίνεται αυτή η κοσμοχαλασιά. Μη περιμένουμε, ούτε να βγουν τραγούδια από το πουθενά, ούτε να μας έρθει κάποια επιφοίτηση και να μιλάμε για κάτι που δεν έχει καμία σχέση με τη ζωή μας. Την καθημερινή ζωή μας, τα συναισθήματα μας, τις αποτυχίες μας, τις μικρότητες μας. Εκεί θα παιχτεί όλο το πράγμα. Ευτυχώς που είμαστε λαός που έχει ψίχα… Δημοτική μουσική, τραγούδια, χορούς, τοπολαλιές, έχουμε πολύ πράγμα.. και πάει και πολλά χρόνια πίσω. Σε αυτό είμαστε τυχεροί. Αυτό θα μας δώσει – πιστεύω- για ακόμα μια φορά τη διέξοδο... Ο Αριστοφάνης είναι εδώ, είναι ο θείος μας, είναι εδώ ο παππούλης μας. Δεν ξέρω κατά πόσο τα προσεγγίζουμε αυτά τα πράγματα και περισσότερο οι νεώτερες γενιές, γιατί ξέρεις παρατηρώ ότι σιγά - σιγά χάνονται από το προσκήνιο τέτοιες αξίες και μπαίνουν άλλες που δεν είναι και ό,τι καλύτερο»

Θα πηγαίνατε ως νέος σε μια εκπομπή για ανακάλυψη ταλέντων;
«Όχι, αλλά θα ήμουν από αυτούς τους νέους που θα τα έσπαγαν, ειλικρινά! Τώρα δεν έχω τα κότσια να το κάνω αυτό. Αλλά, περιμένω τη στιγμή που θα πάνε κάποιοι πιτσιρικάδες και καταθέτοντας την ψυχή τους θα τους τα κάνουν λαμπόγυαλο! Θα γίνει αυτό, δεν υπάρχει περίπτωση. Δεν θα γλιτώσουν από αυτό το γιαούρτι»

Σε έχει επηρεάσει η κουλτούρα της Θεσσαλονίκης;
«Ε, εντάξει. Εκεί ζω, είναι η πατρίδα μου, αλλά κι η Αθήνα έχει πολύ μεγάλη χάρη. Προσωπικά την αγαπώ πολύ την Αθήνα»

Πιστεύεις ότι θα επιστρέψει το ελληνικό τραγούδι στο σημείο να βγάλει κάποιους συνθέτες και στιχουργούς επιπέδου;
«Ήδη, βγάζει...»

Σαν την εποχή του Χατζιδάκι και του Θεοδωράκη;
«Αυτοί οι άνθρωποι είχαν τη μεγάλη τύχη, ίσως και την ατυχία ταυτόχρονα, να ζήσουν την μεταπολεμική Ελλάδα. Τότε υπήρχε μια πάρα πολύ σκληρή πραγματικότητα και τα πράγματα λειτουργούσαν κατά μια έννοια –από τις συνθήκες- πιο αφαιρετικά και πιο αθώα. Βλέπεις σήμερα μια ελληνική ταινία της εποχής, πώς ήταν η Αθήνα ή η Θεσσαλονίκη τότε και διαπιστώνεις ότι υπήρχε μια φινέτσα μέσα σε εκείνη τη δυσκολία και την ανέχεια που υπήρχε στον κόσμο, η οποία έχει χαθεί στις μέρες μας. Δεν ξέρω με σιγουριά να πω, τι θα γίνει. Ότι έχει υπάρξει όμως, ένας –συμβολικά- αναδασμός του ταλέντου και αυτό είναι μια αλήθεια. Έχουν βγει περισσότερες μονάδες. Αυτό σημαίνει, από τη μια μεριά, ότι θα παραχθούν πολλά τραγούδια, χωρίς να γνωρίζουμε τι τελικά θα μείνει και πόσο θα αντέξουν στον χρόνο»

Θα καταλήξουμε στο έντεχνο ξανά, δηλαδή;
«Δεν νομίζω ότι έχουμε φύγει ποτέ από εκεί. Είχα μια κουβέντα πρόσφατα με τον Οδυσσέα Ιωάννου και μου έλεγε ότι όλα τα λάιβ του «δικού μας χώρου», γενικώς πάνε πολύ καλά, ενώ αντίστοιχα πολλά από τα... άλλα, δεν πάνε καλά»»

Το ίδιο ανέφερε κι ο Θάνος Μικρούτσικος, σε πρόσφατη συνέντευξή του, σχετικά με την ανταπόκριση του κόσμου στις συναυλίες για το «Σταυρό του Νότου». Και αναρωτιόταν πως είναι δυνατόν να συμβαίνει αυτό και να προβάλλεται η «άλλη όχθη»;
«Υπάρχει, όμως πρόβλημα και στο δικό μας τον χώρο... Πρόβλημα αξιοπιστίας. Υπό την έννοια ότι όποιοι απ’ το δικό μας χώρο, ουσιαστικά ζητούν να μπουν σε κάποια μορφή νομής εξουσίας του πολιτισμού, κάνουν χειρότερη ζημιά από ό,τι οι «σκύλοι». Δηλαδή, όποιοι ζητούν την επιβεβαίωση του Μεγάρου Μουσικής είναι απολύτως σε λάθος κατεύθυνση. Προσωπικά, μάλιστα, αυτούς τους κοιτάω και με μισό μάτι... Η επιβεβαίωσή μου, δηλαδή σαν δημιουργός θα έρθει από τον χρόνο κι από τον κόσμο. Ξέρεις τι σημαίνει «κόσμος»; Να ‘ρχονται τα παιδιά των συμμαθητών μου και να μου λένε το «Γράμμα σ’ έναν ποιητή» και να παθαίνω πλάκα! Ε, αυτό... Δεν θέλω τίποτε άλλο. Θα δούμε τι θα γίνει. Απλά, να είμαστε τυχεροί και να αντέξουμε»

Και στην καινούργια σας δουλειά συνεχίζεται η συνέπεια ως προς τον στίχο...
«Μακάρι, αλλά και πάλι δεν τα ‘βαλα όλα αυτά που ήθελα να πω»



Γιατί;
«Γιατί, υπήρχε ένα τραγούδι που ήταν πάρα πολύ επιθετικό, ήταν λίγο αριστερίστικο»

Θα μπει αργότερα, όταν θα ‘ρθει ο καιρός του;
«Λίγες ημέρες πριν που το άκουσα μ’ έναν φίλο, είπα «τι βλακεία, έκανα και δεν το ‘βαλα». Γιατί, τελικά, τώρα είναι ο καιρός του. Δεν ήθελα, όμως, να «εκβιάσω» την παρέα. Όταν είδα ότι υπάρχει μια δυσανεξία στην παρέα, λέω «άστο προς στιγμήν». Θα το δοκιμάσω, παρόλα αυτά, κάποια στιγμή στα λάιβ»

Όταν φτιάχνετε ένα τραγούδι, στηρίζεστε πιο πολύ στο λόγο ή στην μελωδία;
«Στον λόγο... γιατί πάντα μου έρχεται ένας αρχικός λόγος, που έχει μια μελωδία. Μετά με βάση το κλισέ του τραγουδιού, γιατί μπορεί να μην υπάρχει και πάντα η βασική δομή εισαγωγή, ρεφρέν, κουπλέ, μπορείς να αφεθείς να το συμπληρώσεις με λόγια...

Θα έγραφες τσιφτετέλι ή ρούμπα για να κάνεις ένα «κλικ» παραπάνω στον κόσμο;
«Για να κάνω το κλικ στον κόσμο, όχι... Δεν έχω κανένα τέτοιο γκαϊλέ. Μ’ ενδιαφέρει να πηγαίνει καλά η δουλειά μου, το κυνηγάω, από αυτό ζω, άλλωστε. Αλλά ντε και καλά... όχι, δεν τραβάω κανένα ζόρι. Παρόλα αυτά η ρούμπα ή το τσιφτετέλι είναι πάρα πολύ καλός ρυθμός γιατί βοηθάει τη γλώσσα του σώματος. Έχω κάνει και έχω τραγουδήσει και τσιφτετέλια κι αν μου δοθεί η ευκαιρία θα το ξανακάνω. Σε αυτή τη φάση, όμως είχα ανάγκη να πω ζεϊμπέκικα, όπως κι ένα χασάπικο που υπάρχει μέσα στον καινούργιο δίσκο»

Σας αρέσει το ρεμπέτικο;
«Τα ρεμπέτικα, όχι μόνο μ’ αρέσουν, αλλά τα θεωρώ την κορυφή! Άκουγα το είδος από πολύ μικρός, εξαιτίας ενός θείου μου, ο οποίος είχε ένα τεράστιο μπομπινόφωνο. Ήταν μετανάστης στην Αμερική και εκείνο τον καιρό είχε έρθει πίσω στην Ελλάδα. Είχε συγκεντρώσει, λοιπόν πολύ υλικό για να το ‘χει μαζί του στην ξενιτιά, που το έφερε πάλι μαζί του πίσω. Ετσι τον Παγιουμτζή τον έχω από παιδάκι στα αυτιά μου. Τον Χατζηχρήστο, τον Βαμβακάρη, τον Γκότση, τον Γαβαλά... όλους»

Υπάρχει κάποια στιγμή από την πορεία σας στον χώρο που να ξεχωρίζεις περισσότερο;
«Τις αγαπάω όλες τις στιγμές μου... Ειλικρινά, δεν υπάρχει στιγμή στην πορεία μου που να μην την θυμάμαι και να μην την αγαπάω. Για παράδειγμα, στην αρχή είχα την τύχη να βρεθώ με τον Μαρκόπουλο και κατόπιν μέσω αυτού με τον Παύλο Σιδηρόπουλο, τον οποίο και λάτρευα. Ήμασταν και πιτσιρικάδες τότε, παίξαμε μαζί και σε κάτι ροκ καταστάσεις, κάναμε παρέα μαζί πάνω στη Θεσσαλονίκη, μέσω ενός κοινού φίλου, τον Παντελή Δελληγιαννίδη.
Αργότερα, βρεθήκαμε σε μια τεράστια περιοδεία με τον Νταλάρα. Εκεί, πιτσιρικάδες τότε εμείς, βρεθήκαμε σε ένα τεράστιο πατάρι, μάθαμε πως δουλεύουν χίλια δυο πράγματα σε μια περιοδεία. Μάθαμε την «αλφαβήτα». Και βέβαια από αυτόν τον άνθρωπο που είναι μια μηχανή εργασίας, έχεις να ξεσηκώσεις πάρα πολλά πράγματα. Πως κινείται μια συναυλία, αν μη τι άλλο. Κατόπιν, βρέθηκα με τον Μαμαγκάκη, όπου συμμετείχα στο δίσκο που είχε κάνει με τη Μελίνα Κανά, τα «Μυστικά τραγούδια». Ήταν πολύ καλή η τριβή μου εκείνο το διάστημα, με τον Νίκο Μαμαγκάκη, διότι έβαλε κάποιους καινούργιους όρους μουσικής στο κεφάλι μου... Ένας τέτοιος άνθρωπος δεν μπορεί παρά να σου δώσει πράγματα, αρκεί να είσαι κι ο ίδιος «ανοιχτός» για να πάρεις. Μετά, δουλέψαμε πάρα πολύ καιρό με την Ελευθερία Αρβανιτάκη. Σχεδόν επί δυο χρόνια πήγαμε σε πολλά μέρη σε Ελλάδα και Κύπρο. Παράλληλα, είχα ξεκινήσει να δοκιμάζω και μόνος μου κάποια πράγματα, να στήνω κάποιες μπάντες και να δοκιμάζομαι, πια...
Ουσιαστικά, από το ’92-’94 και έπειτα... Στο ενδιάμεσο είχα την τύχη να βρεθώ με τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου σε μια τεράστια περιοδεία, όπου εκεί πάλι βγήκε άλλος ψυχισμός, μια άλλη κατάσταση και γνώρισα έναν πολύ καλό φίλο. Και πολλούς άλλους τους οποίος συνάντησα μέσα από αυτή τη δουλειά, πραγματικά τους αγαπάω όλους και μου αρέσει και η δουλειά τους. Δεν πιστεύω για παράδειγμα, πως υπήρξε ποτέ αυτό που λένε κρίση στο τραγούδι. Πάντα βγάνουν πολύ ωραία πράγματα. Θα βγει ο Ορφέας (σ.σ. Περίδης) και θα κάνει έναν καλό δίσκο, όπως και ο Αλκίνοος (Ιωαννίδης), ο Σωκράτης (Μάλαμας), ο Θανάσης (Παπακωνσταντίνου), ο Αγγελάκας, επίσης»

Απ’ τα νέα παιδιά του χώρου έχετε ξεχωρίσει κάποιους;
«Να πω την αλήθεια... Απ’ τα καινούργια παιδιά, το τελευταίο διάστημα, δεν έχω καλή εικόνα. Αντίθετα, έχω μια καλή εικόνα για κάποια παιδιά που κινούνται «εκτός των τειχών». Υπάρχουν παιδιά που δεν έρχονται να σβαρνίσουν τα ντέμο τους στην Αθήνα, ούτε να πάνε στα διάφορα σόου, ούτε ψάχνουν παράγοντες για να τους επιβεβαιώσουν αυτό που κάνουν. Είναι προσηλωμένοι σε αυτό που κάνουν, ψάχνουν να βρουν έναν τρόπο να έχουν μια παρουσία στο πατάρι, γιατί τον μουσικό τον κάνει το πατάρι και βέβαια με αυτό που λέμε τώρα δεν ανακαλύπτουμε την... Αμερική. Αν ψάξουμε, θα βρούμε πως κάπου το έχει πει και ο Χατζιδάκις. Ε, λοιπόν από αυτά τα παιδιά έχω ακούσει πράγματα εντυπωσιακά, τα οποία θα βρουν την κατάλληλη κοινωνική συνθήκη –επιμένω πάρα πολύ σε αυτό- για να «βγουν». Διότι, είναι τραγούδια που έχουν λόγο να βγουν»

Αυτά τα τραγούδια δεν πρέπει να τα βοηθήσει κάποιος;
«Γιατί να τα βοηθήσει; Με ποια έννοια; Δεν το καταλαβαίνω, πραγματικά, αυτό. Όταν ο άλλος είναι στην ανάγκη της δουλειάς του και «σκίζεται» στη δουλειά όλη την ημέρα, είναι ιδιαίτερα πολύτιμα τα τρία λεπτά που θα σου αφιερώσει για ένα τραγούδι. Μπορεί να φάει μία φορά την πατάτα της γκλαμουριάς, ίσως και δύο φορές, τρεις, πέντε... δέκα. Αυτό, όμως που θα περάσει μέσα στην καρδιά του, θα ‘ρθει σε πολύ ιδιαίτερή του στιγμή. Όταν θα έχει χαλαρώσει από όλο αυτό, όσο τον αφήνει το σύστημα και θα ‘ναι σε κανένα νησάκι με την κοριτσάρα του αγκαλιά, θα πει... «ρε, τον Μήτσο! Κοίτα τι μας είπε... Δεν το ‘χα προσέξει...» Έτσι, λειτουργούν τα τραγούδια κι έτσι πρέπει να λειτουργούν. Πάνω στην μπούρδα της καθημερινότητας, δεν μένει τίποτα. Είναι κρεατομηχανή όλο αυτό. Οπότε είναι λάθος ένα νέο παιδί να πάει και να πέσει εκεί πάνω. Διότι θα τον πάρουν για κανένα μήνα, θα τον κάνουν ό,τι θα τον κάνουν και στο τέλος θα δημιουργήσουν μια τερατογένεση»

Όταν, όμως ένας νέος καλλιτέχνης πηγαίνει τη δουλειά του σε μια δισκογραφική εταιρεία;
«Δεν υπάρχουν δισκογραφικές εταιρείες, πια. Αυτό που ενδιαφέρει είναι να βρείτε καινούργιους μηχανισμούς έκδοσης των πονημάτων σας και να υποστείτε την τύχη του να εκτεθείτε στον κόσμο. Και να σας πει ο κόσμος «όχι» ή «ναι» ή «θα δούμε στον επόμενο δίσκο τι θα κάνεις». Εγώ πώς μπορώ να βοηθήσω; Γιατί οφείλω να βοηθήσω... Με έναν απλούστατο τρόπο. Να μην σου κόβω τον δρόμο. Αν μπορέσω για τον εαυτό μου να αποφύγω αυτή την ξεφτίλα, να κόβω τον δρόμο σε έναν νέο παιδί, πιστεύω πως ήδη έχω βοηθήσει πολύ. Μην τρελαθούμε... Τι άλλο να κάνω; Να σε συστήσω στον γνωστό, του γνωστού. Τρίχες κατσαρές! Έχω κάποιες μικρές δυνάμεις; Θα πάρω την Αλεξία Χρυσομάλη που τραγουδάει τώρα μαζί μας, 22 χρονών παιδί, για να μοιραστώ μαζί της κάτι από αυτό που και εγώ τόσο δύσκολα έχω καταφέρει. Μέχρις εκεί... όχι πολλά λόγια! Έχω ένα τραγούδι διαθέσιμο; Έλα να το πεις στο δίσκο. Εμένα αυτά τα παιδιά με τίμησαν. Γιατί αντίστοιχα –και δεν το λέω σαν παράπονο- οι συνάδελφοι αυτή την επιβεβαίωση του δημιουργού, ποτέ δεν μου την έχουν χαρίσει. Μάλλον, δεν τους αρέσουν τα τραγούδια μου... Οκ, μέσα! Πιθανόν, να μην μπορούν να τα πουν ή κάτι άλλο να συμβαίνει. Αυτά τα παιδιά, όμως ήρθαν σε εμένα με μια λαχτάρα και είπαν τα τραγούδια καλύτερα από ό,τι τα λέω εγώ που τα ‘χω φτιάξει. Κάθομαι, λοιπόν τώρα και αναλογίζομαι... Εδώ, έχει πολύ ψωμί!»

Στη συνεργασία σας με την Ελευθερία Αρβανιτάκη και αργότερα είχατε περάσματα από την ερμηνεία παραδοσιακού τραγουδιού...
«Μετά από τόσα χρόνια είναι η πρώτη φορά που θα παίξω ξανά το «Γιάννη μου το μαντήλι σου...»

Έχετε, επίσης, ερμηνεύσει –αν και αδισκογράφητο- στο στούντιο του Μελωδία, το «Μην τον ρωτάς τον ουρανό»...
«Αυτό έγινε εντελώς τυχαία. Είχα κάνει ένα σετάκι πιάνο, μπάσο όρθιο και κιθάρα, γιατί εκείνο το διάστημα είχαμε πολλές προσκλήσεις να παίξουμε σε μικρούς χώρους στην επαρχία, όπου και ήθελα να πάω... Και επειδή δεν ήταν δυνατόν να έχουμε δύο σχήματα, έτσι παίξαμε και στο «Δίπλα στο ποτάμι» και στη Θεσσαλονίκη. Κάποια στιγμή, λοιπόν κι ενώ ήμασταν στην Αθήνα, μας κάλεσε ο Οδυσσέας Ιωάννου για να παίξουμε στον Μελωδία. Ε, με το αυτοκίνητο κατευθείαν πήγαμε στον σταθμό. Μας είχαν κάτι τυροπιτάκια εκεί, κάτι καφέδες κ.λπ. και μέσα σε όλα, μου την είχε «δώσει» εμένα και για λόγους πολύ προσωπικούς τραγούδησα αυτό το κομμάτι. Έτσι, έμεινε η συγκεκριμένη ηχογράφηση και την οποία απέκτησα μόλις πρόσφατα...»

Η φωνή σας φαίνεται, πάντως να έχει κάποιες προεκτάσεις στο παραδοσιακό τραγούδι, όπως και στο μπλουζ. Έχετε σκεφτεί να κάνετε, έστω και πειραματικά, ένα δίσκο προς αυτή την κατεύθυνση;
«Το μπλουζ, ναι, το αγαπώ πάρα πολύ... Έχω, όμως, τεράστιο πρόβλημα με τα αγγλικά τώρα τελευταία. Με απωθούν, παρότι γνωρίζω πολύ καλά τη γλώσσα. Με το παραδοσιακό, επίσης, έχω κάποια προβλήματα... Δεν μπορώ να μπω με μια μουσειακή προσέγγιση σε όλο αυτό. Θεωρώ πως θα του κάνω ζημιά. Είμαι παιδί της πόλης, να πάρει η ευχή... Δεν μπορώ ξαφνικά να έχω τα ίδια αντανακλαστικά που θα έχει ένα παιδί που θα είναι μεγαλωμένο εκεί από όπου έχει βγει η πηγή των τραγουδιών αυτών.
Ότι υπάρχει η ευαισθησία, το συναίσθημα και η συνάφεια και κυκλοφορεί μέσα μου, ναι... Αλλά, πάντα θέλω με ένα τρόπο να το «γαργαλάω», να το φέρνω λιγάκι κοντά στο δικό μου βίωμα. Οπότε εκεί το θέμα, πια, είναι ανοικτό και προς κρίση. Κι έτσι είναι...»

Σε αρκετά κομμάτια σας, υπάρχει μια ατμόσφαιρα παραμυθιού (Νεράιδες, ξωτικά κ.λπ.). Αυτό πως βγαίνει από μέσα σας και ποιες είναι οι αλήθειες που μπορούν να πουν τα παραμύθια;
«Να σου πω πως βγαίνει... Είχαμε την τύχη σαν γενιά να πάρουμε λίγο από αυτό το άρωμα της ουτοπίας που υπήρχε σαν όραμα γενικότερα στον κόσμο. Λίγο πριν ξεκινήσει αυτή η υπόθεση της παγκοσμιοποίησης... Υπήρχε μια τάση στα πράγματα, μια οικουμενική διάθεση για την ουτοπία. Για το ουτοπικό, για το όνειρο. Ουσιαστικά, αν προσέξει κανείς τα στιχάκια από αυτά τα τραγούδια, είναι αναγωγές στην καθημερινότητα. Ωστόσο, τι συμβαίνει, που μπορεί να είναι και αδυναμία... Εγώ έχω κάτι στο μυαλό μου, όταν μιλώ για τις Νεράιδες ή τα Ξωτικά. Το τι είναι αυτά... Ποια είναι αυτή η σχέση που έχω μαζί τους, τι είναι αυτή η φωτιά... Γιατί γυρίζω την πλάτη μου στο φως. Όλοι αυτοί οι συμβολισμοί σημαίνουν κάτι για εμένα. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως σημαίνουν το ίδιο για κάποιον άλλο. Κάνω με αυτό τον τρόπο την πρόταση για να βρει ο καθένας τη δική του ερμηνεία. Αυτό προσπάθησα να κάνω. Δεν θα έχω και επεξηγήσεις για το τι εννοώ. Τότε θα ήμουν ανόητος...»

Μα η δύναμη του τραγουδιού αυτή ακριβώς είναι...
«Μπράβο...! Τώρα, σε αυτή τη φάση με τον καινούργιο μου δίσκο, ήθελα να είμαι πιο συγκεκριμένος. Δηλαδή, να αφήσουμε λίγο την ποιητική διάθεση, σε ό,τι αφορά τον στίχο και να μιλήσουμε πιο «στα ίσα» για ορισμένα θέματα»

Υπάρχει τραγούδι σας που να νιώθετε πως πλέον ανήκει στον κόσμο και ότι έχει «φύγει» από εσάς;
«Αυτό το νιώθω για όλα. Από τη στιγμή που ένα τραγούδι καταγραφεί στο χαρτί τελειώνουν όλα κι εγώ είμαι φορέας...»

Ποια είναι η αίσθηση που σας έχει μείνει από τα είκοσι και πλέον χρόνια πορεία σας;
«Καταρχήν, ότι είναι όμορφο πράγμα η μουσική και η ζωή μέσα από τη μουσική...»

Οι προσωπικοί σας «σταθμοί» σε αυτή την πορεία;
«Οι προσωπικοί μου σταθμοί είναι η οικογένειά μου, τα παιδιά μου... τέτοιου είδους πράγματα. Δεν μπορεί να είναι όλα μουσική. Θα ήταν ανοησία. Πρέπει να έχεις και μια παρέα, με την οποία να μην μιλάς για μουσική, παρά για οτιδήποτε άλλο. Δεν πρέπει να είμαστε μονομανιακοί»

Έχετε θυσιάσει ή «χάσει» κάποια πράγματα;
«Σαφώς και έχω χάσει. Θεωρώ ότι έχω κάνει τα παιδιά μου λίγο αργά σε ηλικία, αλλά όχι γιατί έψαχνα την καριέρα μου. Ο λόγος είναι ότι ήμουν στον... δρόμο. Εκεί πατούσα, εδώ βρισκόμουν. Αλλά, μέχρι πόσο; Και στο... τσακ το πρόλαβα! Γιατί ήθελα και να κάνω παιδιά και οικογένεια...»

Τι οικογένεια έχετε;
«Έχω μια κόρη 6 ετών και ένα γιο 6 μηνών»

Σας έχει έρθει επιθυμία να κάνετε τραγούδια για τα παιδιά σας;
«Όχι, δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση... Δύσκολα»

Για τη γυναίκα σας;
«Ναι, για τη γυναίκα μου έχω κάνει»

Τα παιδιά είναι κάτι έξω από τη μουσική;
«Όχι, τα παιδιά είναι κάτι πολύ μέσα στη μουσική και τα βάζω και ακούνε και πολύ μουσική. Ωστόσο, δεν θέλω να τα κάνω υποκείμενα ενός τραγουδιού»

Θα κάνετε το παιδί σας μουσικό;
«Δεν θα κάνω τίποτε το παιδί μου. Δεν έχω τέτοια δύναμη. Θα κάνει από μόνο του, ό,τι το βολέψει, ό,τι το φωτίσει ο Πανάγαθος»

Υπήρξε κάποια στιγμή που είπατε «τα παρατάω»;
«Ναι, αμέ... Πολλές φορές»

Γιατί;
«Γιατί, είναι μια δουλειά που όταν αποφασίσεις να συντηρήσεις την οικογένειά σου από αυτή, αναζητάς καθημερινά το μεροκάματο. Όταν κάνεις και τις επιλογές του τύπου των επιλογών που κάνω εγώ, αυτό δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Δεν γκρινιάζω με αυτό που λέω. Περιγράφω μια κατάσταση. Θα έπρεπε με κάποιον τρόπο να βρω μια προσωπική λύση. Οι προσωπικές λύσεις, όμως, αφορούν μοιραία και άλλους ανθρώπους. Τη γυναίκα σου, τον άνθρωπό σου, την παρέα σου. Είναι σημαντικό να ζεις με ανθρώπους. Δεν μπορείς να κάνεις τα πάντα μόνος σου. Δεν γίνεται, όσο και να θες. Εκεί βρίσκεται και το μυστικό, πιστεύω. Να είμαστε λίγο πιο προβλέψιμοι, λίγο πιο πειθαρχημένοι μέσα στο χάος μας...»

Εννοείτε καλύτερες επιλογές;
«Ίσως, περισσότερα «όχι». Επίσης, με είχε πιάσει ένα φεγγάρι, μια διάθεση να κόψω τις γέφυρες. Αλλά αυτό είναι και ηλικιακή φάση. Αργά ή γρήγορα φαντάζομαι ότι όλοι το ζούμε. Γιατί, όσο έχεις μια διαφυγή, βολεύεσαι, αλλά αν πεις ότι την γκρεμίζω αυτή τη γέφυρα, μόνο μπροστά μπορείς να πας... Πουθενά αλλού. Δηλαδή, αυτή είναι μια δουλειά που ουσιαστικά πρέπει να δημιουργήσεις την ευκαιρία εκεί που δεν υπάρχει. Αυτό έχει ένα κόστος. Μπορεί να κάνεις βιαστικές ή ατυχείς επιλογές και έχω κάνει αρκετές τέτοιες»

Πως αντιλαμβάνεστε την ανταπόκριση του κόσμου;
«Το πρώτο που νιώθω από τον κόσμο είναι ότι βασικό συστατικό στη σχέση μας είναι ερωτικό και αυτό μου αρέσει πολύ γιατί εγώ είμαι ερωτευμένος με τα πάντα γύρω μου. Δεν είναι, δηλαδή, μόνο το θέμα του θηλυκού. Τρελαίνομαι με τα πιο μικρά που μπορείς να φανταστείς. Από εκεί και πέρα μου αρέσει όταν ξεκινήσει ένας διάλογος με τον κόσμο, με χιούμορ, καυστικός και ακριβής και αρχίζει και μπαίνει και ένα κοινωνικό χαρακτηριστικό στην κουβέντα. Ξεφεύγουμε από αυτό το «σούπερ εγώ», γιατί αν κάνεις μια βόλτα θα διαπιστώσει ότι όλο υπερ-εγώ κυκλοφορούν. Φτάνει, αυτό!»

Έχει περάσει η εικόνα ότι είστε κοντά στον κόσμο... Ένας άνθρωπος δίπλα...
«Μακάρι, γιατί πάντα η σκέψη μου τα τελευταία χρόνια αφορά τα παιδιά μου. Η μεγάλη ζημιά θα γίνει εκεί, αν δεν προσέξω εγώ και το κακοδιαχειριστώ αυτό. Άντε κι εγώ τη γλίτωσα και δεν θα γίνω τόσο ψώνιο... Τα παιδιά μου, όμως υπάρχει περίπτωση να ψωνιστούν άσχημα. Γι΄ αυτό, αν συμβεί, θα φέρω εγώ την αποκλειστική ευθύνη και δεν θέλω με τίποτα να το ζήσω. Οπότε να απαντήσω και στο ερώτημα, αν θα ήθελα να γίνει το παιδί μου μουσικός. Καταρχήν, τα παιδιά μου τα «βομβαρδίζω» από μουσική, αλλά με έναν τρόπο που αφορά το παιχνίδι. Για παράδειγμα, έρχεται μια κοπέλα στο σπίτι, συμπαθέστατη, η οποία κάνει πιάνο στην κόρη μου. Της τόνισα, λοιπόν, πως δεν με ενδιαφέρει η πρόοδος του παιδιού! Καθόλου... Δεν με ενδιαφέρει. Θα κάνετε το ίδιο μάθημα επί 7 εβδομάδες, αν γίνεται. Εμένα μου ΄φτασε, όταν ήρθε η κόρη μου και για πρώτη φορά μου ζωγράφισε το κλειδί του «σολ»! Τώρα, οι δυο τους έχουν γίνει φοβερές φιλεναδίτσες και η μεν δασκάλα θέλει να έρθει για να κάνει μάθημα στην Μαριάνθη, ενώ η κόρη μου περιμένει πως και πως για να παίξει...! Ε, λοιπόν, το κερδίσαμε το παιχνίδι! Εφόσον, για το παιδί σημαίνει ώρα παιχνιδιού το πιάνο και η μουσική, τελείωσε. Επίσης, όμως το σημαντικό είναι να του βάζεις να ακούει. Όχι, σε στυλ «κάτσε κάτω να ακούσεις», αλλά να δημιουργείς ατμόσφαιρα... Να βρεις την κατάλληλη στιγμή που θα είναι κάπως χαλαρή -γιατί δεν μπορεί το παιδί τώρα να ζήσει με την δικιά μας την τρέλα- και να καταλάβει ότι η μουσική μπορεί να συνοδεύει αυτή τη στιγμή πάρα πολύ όμορφα και να σου δημιουργήσει αυτή την ανάταση που ψάχνεις και θα γίνει και λίγο επικοινωνιακό να αλλάξεις λίγο και την κουβέντα. Εκεί το κέρδισες το παιχνίδι. Δεν υπάρχει περίπτωση να περάσει τίποτα! Δεν παν να βαράν στο σχολειό όλα… Γιατί ξέρεις τι γίνεται και στο χωριό και στο σχολειό; Κόλαση! Δεν περνάει τίποτα στο παιδί! Το' χω δει! Την βλέπω καμία φορά που ψάχνει «Μίκυ Μάους». Να δεις ακόμα και τα «Μίκυ Μάους» που διαλέγει. Την συγκινούν πολύ τα παλιά κινούμενα σχέδια ...Ροζ Πάνθηρας κ.λπ. που έχουν φοβερή μουσική και τραγουδάει συνεχώς θέματα!»

Είναι και πιο ελκυστική η μουσική…
«Ναι. Οπότε την έχω δει ας πούμε ότι μόλις πέσει σε κανέναν κλιπ σε ανάλογο σταθμό που έχει τέτοια κτλ»




Αποφεύγετε γενικά να της λέτε τι να ακούει;
«Δεν της λέω απολύτως τίποτα»

Πρέπει να μπορεί να επιλέξει...
«Της λέω, «Μαριάνθη, θέλεις να παίξουμε κιθάρα;» Ωραία... «Χάρτινο το φεγγαράκι... εγώ αυτά ξέρω. Πες μου εσύ κάτι άλλο τι θέλεις να σου πω;» Στο σχολείο οι δάσκαλοι της βάλανε να πει το «Θάλασσα πλατειά» και το είχε μάθει το παιδί να το πει σαν ποίημα. Της λέω… «Έλα εδώ, βρε Μαριάνθη. Αυτό εδώ το ποίημα που θα πεις στην γιορτή έχει πάρα πολύ ωραία μουσική» και με ρωτάει ποιος έχει κάνει την μουσική. «Ο Μάνος Χατζιδάκις», απαντάω. Δεν μου λέει τίποτα… (γέλια), αλλά μου ζητάει να της δείξω πως είναι η μουσική και καθόμαστε μετά με την κιθάρα και κάποια στιγμή το τραγουδούσαμε οι δυο μας. Ε, είναι τόσο φορτισμένο το παιδί που δεν το λέει μπροστά σε κόσμο. Μόνο οι δυο μας»

Της αρέσει κάποιο δικό σας τραγούδι, που να σας το ζητάει;
«Της αρέσει πολύ η «Πλατεία Ναυαρίνου». Αυτό πρέπει να το προσέξω (γέλια)! Μου ζητάει «μην λες μπαμπά αυτό το τραγούδι με την κακή λέξη μέσα (το τελευταίο) ...να την βγάλεις αυτή την κακή λέξη». Της αρέσουν, πάντως διάφορα»

Ποιες ώρες γράφετε συνήθως;
«Ανά πάσα στιγμή...»

Οποιαδήποτε ώρα;
«Μπορεί και την νύχτα»

Υπάρχει, δηλαδή κάποιο τραγούδι που έχετε γράψει ξημερώματα;
«Το ζεϊμπέκικο του καινούργιου cd «Τα ανείπωτα», είναι… από τον ύπνο γραμμένο! Σηκώθηκα μέσα την νύχτα και μου λέει η γυναίκα μου «τι έπαθες;» «Τίποτα, τίποτα», της λέω «κοιμήσου»...(γέλια)»

Σας ήρθε εικόνα από παλιά τραγούδια αυτό; Ανάμνηση μέσα στο όνειρό σας;
«Κοίταξε, υπάρχει ένα προσωπικό στοιχείο μέσα, το οποίο το τραγουδάω, αλλά πάντα βλέπω ότι δεν μπορώ να γλιτώσω την αναγωγή. Ωστόσο, πρέπει να το γενικεύσω για να έρθει και σε σένα, βρε παιδί μου, να ταυτιστείς με κάποιο τρόπο. Όπως τα ρεμπέτικα... Η ψίχα αυτών των τραγουδιών είναι όπως τα ρεμπέτικα, γι' αυτό και πρέπει να ταυτίσω με κάποιον τρόπο να έχουνε μια… ρεμπετίλα μέσα. Τρίχορδο μπουζουκάκι, καθαρό και όχι… κουνέλια από τα καπέλα»

Το «γράμμα σε έναν ποιητή» αποτέλεσε όχημα γνωριμίας για πολύ κόσμο μαζί σας… Μπήκατε ποτέ στον πειρασμό να σκεφτείτε περισσότερο τον Καββαδία ή γενικότερα τον ποιητικό λόγο;
«Όχι ... Ήταν μια σύμπτωση αυτό με τον Καββαδία. Μια φοβερή σύμπτωση, μια συγκυρία απίστευτη. Είχα πάρει την απόφασή μου να παρατήσω την μουσική. Ηταν, τότε που είχαμε ξεκινήσει ένα συγκρότημα τους «Νέους Επιβάτες». Τελειώσαμε με τις σπουδές και ο καθένας έπρεπε να πάει πια στην ιδιαίτερη πατρίδα του γιατί ήμασταν και πολλά παιδιά και μπήκε ένα δίλημμα, για το τι θα γίνει. Το συναισθηματικό κόστος ήταν τεράστιο. Εγώ ήμουν σε μια φάση που σκεφτόμουν να πάρω το πτυχίο και να παρατήσω την μουσική. Άκουσα τότε και κάποια πικρά λόγια, η αλήθεια είναι, από φίλους και συνεργάτες. Αυτά συμβαίνουν όμως και σε μια φάση λέω «εντάξει, την παρατάω την μουσική». Βρίσκομαι, λοιπόν μια μέρα μόνος μου στο σπίτι και κάτι...σκάλιζα. Κάτι έκανα σε μια ωραία βιβλιοθηκούλα που είχα και πέφτει ένα βιβλίο και χτυπάει με ένα τέτοιο τρόπο και σπάει στο δέσιμό του. Ανοίγει σε ένα συγκεκριμένο σημείο και λέω «τι έγινε ρε γαμώτο;». Το παίρνω στα χέρια μου και… μένω εκεί, διότι μου ‘πε ο ποιητής ότι «ρε, συ τι είναι αυτά που λες ότι δεν σε σώζει τίποτα και τα παρατάς;» Ε, και πήρα την κιθάρα και το 'κανα! Πάτησα ένα μαγνητοφωνάκι το τραγούδησα έτσι και βέβαια μετά το δουλέψαμε»

Τα πρώτα κομμάτια σε ποια δισκογραφική τα πήγατε;
«Τα πρώτα κομμάτια ήταν ανεξάρτητη παραγωγή στην Θεσσαλονίκη.
Τα είχε ακούσει ο Μάτσας και μας φώναξε κάτω στην Αθήνα, αλλά εγώ δεν ήμουν έτοιμος να υπογράψω συμβόλαια και τέτοια πράγματα. Περίμενα λιγάκι. Μετά τελείωσε η αναβολή και πάω στον Μάτσα και του λέω «σας έχω ευχάριστα νέα. Έχω τα τραγούδια, αλλά με παίρνουνε φαντάρο (γέλια)» Με κοιτάει και σκέφτεται «τι είναι αυτός (γέλια); Που τον βρήκαμε αυτόν;» Παρόλα αυτά, μου τον έκανε τον δίσκο και έφυγα στρατιώτης»

Το πτυχίο;
«Οικονομικό της Νομικής»

…και που είναι τώρα;
«Ε, εκεί που είναι... (γέλια) Ωστόσο, δεν υπάρχει πτυχίο στο σπίτι. Είμαι ακόμη φοιτητής. Αν θα δεις στις ειδήσεις από αυτές τις κάμερες (γέλια), άμα δεις έναν λίγο ψηλό... αυτός είμαι!»

Θα πηγαίνατε σε μια διαδήλωση;
«Πάντα πάω και τραγουδάω...»

Και ως διαδηλωτής...
«Βέβαια!»

Πολιτική και τραγούδι πάνε μαζί;
«Όχι η πολιτική με την έννοια που το ζούμε. Κοινωνία και τραγούδι, ναι πάνε μαζί. Αμφισβήτηση και τραγούδι παραπάνω πάνε...»

Υπάρχει αυτό το στοιχείο σήμερα;
«Υπάρχει! Υπάρχει ένα πλατύ αντικαπιταλιστικό τραγούδι. Έχει βγει και ένα βιβλίο που λέγεται «Φυσάει κόντρα», του Μιχάλη Παπαμακάριου»

Έχετε δουλέψει και ως παραγωγός στον Μελωδία. Ποια είναι η διαφορά του να παρουσιάζεις ένα κομμάτι στα ερτζιανά και πως πάνω στο πατάρι; Ποια είναι η ευθύνη κάθε φορά;
«Στο πατάρι εμπλέκεσαι ο ίδιος, εσύ το ανασαίνεις. Στο μικρόφωνο, στο σταθμό είναι αλλιώς, είναι πολύ αλλιώς. Είχα κάνει ένα άλλο φεγγάρι πιο μεγάλο διάστημα στην Θεσσαλονίκη σε ένα σταθμό. Στον κρατικό «102 FM». Έκανα μια εκπομπή τον «Χαλκέντερο Υπερίωνα», στην… ζώνη των φαντασμάτων. Ξεκινούσε με… εμβατήρια τα μεσάνυχτα (γέλια). Ερχόντουσαν όλοι... Είχε μονίμους υπαλλήλους, που κάθονταν πίσω από το τζάμι και με κοιτούσαν με περιέργεια (γέλια). Καμιά φορά που πάω τώρα είναι οι ίδιοι υπάλληλοι και μου λένε «που είσαι; Έλα εδώ, να γελάσει το χειλάκι μας λίγο!» Τους έφτιαχνα, έφερνα κάτι χορωδίες, κάτι τέτοια. Βέβαια, τους ταλαιπωρούσα και λίγο, αλλά γουστάρανε τελικά»




Αν δεν ήσασταν μουσικός, τι άλλο θα θέλατε να κάνετε στη ζωή σας;
«Να ασχολούμαι με την πέτρα»

Φτιάχνεις πράγματα με πέτρα στον ελεύθερο χρόνο;
«Δεν υπάρχει ελεύθερος χρόνος… Αυτό είναι πολυτέλεια, αλλά...έκανα την διασκέδαση, δουλειά. Οπότε έχω δουλειά τώρα (γέλια)»

Έχετε φτιάξει από πέτρα το σπίτι σας;
«Ναι, έχω κάνει δουλειά μόνος μου»

Μετά τον Χατζιδάκι και τον Θεοδωράκη έχει υπάρξει μια περίοδος στο ελληνικό τραγούδι που χαρακτηρίστηκε ως έντεχνη. Δέχεστε καταρχήν τον όρο; Εσείς πως τον μεταφράζετε;
«Ούτε τον δέχομαι, ούτε σκοτίζομαι, ούτε τον αναλύω. Τον αντιλαμβάνομαι ως μια κατηγορία στο ράφι του δισκάδικου και μέχρι εκεί. Τι θα πει έντεχνο ή άτεχνο; Δεν ξέρω… Δεν με έχει απασχολήσει ποτέ αυτό»

Ο Θεοδωράκης, νομίζω, έχει τοποθετηθεί με τον πάρα πολύ απλό τρόπο ότι θεωρεί ότι ο όρος αφορά τον διαχωρισμό του -ας πούμε- καλού τραγουδιού από το μη καλό...
«Επειδή τον λατρεύω αυτόν τον άνθρωπο, θα περίμενα λίγο λιγότερα λόγια... Δεν έχει κανένα λόγο να μιλάει για καλό και κακό τραγούδι. Δεν έχει κανένα λόγο να τοποθετείται σε αυτά τα πράγματα. Είναι αυτός που τον έχουμε μέσα μας με τον τρόπο που τον έχουμε και τον κουβαλάμε. Θα μου επιτρέψεις να σου πω ότι εγώ είμαι και λίγο πιο διεκδικητικός και δεν ανέχομαι ορισμένα πράγματα. Μπορώ να το πω και δημόσια, δεν έχω κανένα πρόβλημα. Δεν γουστάρω να βλέπω «μπούρδες», γιατί έχουν γίνει πολλές. Είναι πράγματα που με ενοχλούν, όπως αντίστοιχα δεν μου αρέσει να διαχειρίζονται τον έρωτά μου ή να διαχειρίζονται την όποια εξέγερσή μου. Και αυτό με ενοχλεί. Μου την σπάει!»

Έχει συμβεί;
«Με πολλούς, αλλά πιστεύω ότι αργά ή γρήγορα θα 'ρθει η ώρα που θα την κάνουμε αυτή την συζήτηση και δημόσια»

Το MusicHeaven έχει τύχει να το επισκεφτείτε ποτέ;
«Έχω ένα ρημαδοκομπιούτερ, το οποίο ήρθε ο πιανίστας από το συγκρότημα που είναι γνώστης και μου το αναβάθμισε, αλλά προέκυψε ένας ιός, το 'κλεισα και δεν το έχω ξανανοίξει»

Τι ομάδα είστε;
«Άρης. Οι σοβαροί άνθρωποι είναι Άρης (γέλια)»

Τι έχετε να πείτε για τον Άρη;
«Δεν έχω να πω απολύτως τίποτα. Μιλάμε για πάρα πολύ πίκρα. Δεν θέλω ούτε να ακούω ούτε να βλέπω...»

Βλέπετε ποδόσφαιρο;
«Όχι…»

Μπάσκετ;
«Το λατρεύω το μπάσκετ, το αγαπάω πάρα πολύ. Μπάσκετ, ναι ήταν ένα καιρό που γινόταν της κακομοίρας, αλλά και από το μπάσκετ κουράστηκα»

Μηχανή ή αυτοκίνητο;
«Αυτοκίνητο, γιατί παίρνει τα καρεκλάκια των μωρών μέσα. Τα μπαγκάζια, τα όργανα»

…και παίζει και μουσική στο αυτοκίνητο;
«Δεν ακούω μουσική στο αυτοκίνητο, δεν μπορώ. Με ενοχλεί ο θόρυβος του αυτοκινήτου. Δεν μπορώ να ακούσω αυτά που θέλω και... δεν ακούω. Μόνο ειδήσεις ακούω και βρίζω»

Υπάρχει αυτό που λένε κρίση στην δισκογραφία σήμερα;
«Στις τσέπες τους υπάρχει κρίση και στους παχυλούς μισθούς, που είχαν τόσα χρόνια και μας βγάζανε το λάδι. Ε... κάποια στιγμή η κρίση τους άγγιξε και αυτούς, έλειψαν τα μισθά τα παχυλά και τώρα υπάρχει κρίση στην δισκογραφία... Ε, εντάξει. Στην παραγωγή τραγουδιών, πάντως, δεν υπάρχει κρίση, ούτε υπήρξε ποτέ. Τώρα επειδή έλειψαν οι μισθοί τους και τα μπόνους, τι να κάνουμε; Έτσι είναι η ζωή και όποιος πιστεύει στον λαϊκό καπιταλισμό να μας το πει... (γέλια)»

Θεσσαλονίκη ή Αθήνα;
«Παντού, παντού... Η Θεσσαλονίκη μουσικά είναι σε μια πάρα πολύ δύσκολη στιγμή και δεν της αξίζει τέτοια τύχη... Το τι γίνεται εκεί πάνω, δεν λέγεται. Ξαφνικά αυτό μας έλειπε… Να πούμε «διαχωρισμός με την Αθήνα»! Αυτά μας φέρνουν 50 χρόνια πίσω, ρε παιδιά»

Σε μουσικό επίπεδο;
«Και η Αθήνα έχει πράμα, πλέον. Και η Αθήνα εδώ βράζει, εγώ το νοιώθω»

Σε αρκετές περιπτώσεις έχετε καταθέσει άποψη για θέματα που αφορούσαν γενικά ή πιο γενικά την πολιτική. Πιστεύετε ότι έχει δεχθεί πλήγμα η κριτική σκέψη των νεώτερων ανθρώπων και που εκφράζεται αυτό;
«Και εκφράζεται και θα πρέπει να εκφραστεί πιο έντονα. Απαιτείται, δηλαδή να πάρουνε θέση οι νέοι στα πράγματα και αυτό είναι ένα σημαντικό μήνυμα που θέλω να πω και στους συναδέλφους. Δηλαδή «παιδιά δεν γίνεται! «Βαρέστε» λίγο, γιατί τα πράγματα πάνε κατά διαόλου… Όλος ο κόσμος περιμένει από τους ανθρώπους της τέχνης και του πνεύματος κάτι να πουν, δεν μπορεί όλοι να είναι στο κυνήγι της επιτυχίας και των χρημάτων»

Αντιλαμβάνεστε εσείς να υπάρχει μια παθητικότητα στην νεώτερη γενιά;
«Όχι παθητικότητα. Υπάρχει αυτή η χούντα που έχει επιβληθεί με την παγκοσμιοποίηση. Είναι πάρα πολύ δύσκολα τα πράγματα και παθητικότητα εγώ δεν βλέπω. Δηλαδή, όλοι τώρα τα βάλανε με την νέα γενιά; Η νέα γενιά φταίει για όλα και καθαρίσαμε; Αυτό είναι το θέμα; Ξανά τα ίδια; Δεν είναι έτσι, βρε παιδιά ... Απλά η δικιά σας η γενιά ζει τώρα σε μια πάρα πολύ δύσκολη κατάσταση. Όταν σου λέει ο άλλος «έλα να μοιραστείς ένα μισθό 600 € μαζί με έναν άλλον και να είσαι και και ευχαριστημένος που θα δουλεύεις χωρίς ασφάλιση, χωρίς καμιά προοπτική», δηλαδή τι στο διάολο; Υπάρχει χειρότερος φασισμός; Ακόμα και οι λέξεις πια μας τρομάζουνε. Δεν τολμάμε να μιλήσουμε ...ε, όχι δα!»

Τι θα έχετε να πείτε σε μια ομάδα ανθρώπων που είτε επαγγελματικά είτε τελείως ερασιτεχνικά ασχολούνται με την μουσική, όπως συμβαίνει στο σάιτ μας;
«Επειδή υπάρχει μέσα στον καινούργιο δίσκο το ομώνυμο «στα χαμηλά και στα ψηλά» που το έχει γράψει και ένα παιδί στην δικιά σας ηλικία, αυτό θα αφιερώσω... «Στα χαμηλά και στα ψηλά»

Τι να κάνουμε στα χαμηλά και στα ψηλά;
«Να 'μαστε ο εαυτός μας παιδιά! Να 'μαστε ο εαυτός μας. Να μην φοβόμαστε αυτό το πράγμα»

Στις 3 και 4 Φεβρουαρίου το MusicHeaven έκανε το 4ο λάιβ του. Τα μέλη που έλαβαν μέρος ήταν πάρα πολλά. Μαζεύτηκαν, έφτιαξαν σχήματα και έπαιξαν...
«Να ένα φοβερό ήδη υπάρχον δίκτυο διανομής μουσικού προϊόντος! Τι κάνετε; Δημιουργείτε τις εταιρείες αυτές... Συγχαρητήρια! Απλά και όμορφα... συγχαρητήρια! Σκίστε τους! Είναι πολύ σημαντικό να μπορέσετε να κοινωνήσετε λιγάκι αυτό το μήνυμα. Μην φοβάστε! Και δεν υπάρχει κάποιος που να θέλει πραγματικά να σας ανοίξει το δρόμο. Αντίθετα, υπάρχουν χιλιάδες μέσα σε αυτούς είμαι και εγώ, ο οποίος θα σας κόψει τον δρόμο όσο γίνεται, διότι ακόμα είμαι ενεργός, το παίζω και λίγο πιτσιρικάς φοράω και σταράκια (γέλια) και είναι και παγκόσμιο το φαινόμενο ...καταλάβατε; Μην φοβάστε τίποτα παιδιά!»